| ที่มา | หน้าประชาชื่น มติชนรายวัน |
|---|---|
| ผู้เขียน | ศิริวัฒน์ สิริศรีวัฒนกุล ผู้ช่วยคณบดีคณะมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์ ม.ราชภัฏราชนครินทร์ |
| เผยแพร่ |
นับเป็นเวลากว่า 60 ปีที่มีการขุดค้นพบพระพุทธรูปทองคำศิลปะล้านช้าง 3 องค์ที่กิ่งอำเภออากาศอำนวย (บ้านศรีเวินชัย ในปัจจุบัน) จังหวัดนครพนม แต่ด้วยเหตุผลการย้ายที่ตั้งกิ่งอำเภอ จึงถูกย้ายออกจากหมู่บ้านเพื่อนำไปเก็บรักษาไว้ในกำปั่นสถานีตำรวจอำเภอศรีสงคราม จนเวลาผ่านไป พระสงฆ์และชาวบ้านได้ติดตามทำการทวงคืนพระพุทธรูปดังกล่าวมาโดยตลอด หวังอัญเชิญมาประดิษฐานที่เจดีย์ศรีบูรพาจารย์ วัดศรีวิชัย บ้านศรีเวินชัย กระทั่งได้ได้รับคืนแล้ว 2 องค์ องค์หนึ่งได้รับคืนเมื่อเดือนสิงหาคม 2557 และองค์ล่าสุดได้รับคืนเมื่อเดือนกรกฎาคมที่ผ่านมา ยังคงเหลืออีก 1 องค์ที่ยังไม่ได้รับคืน โดยเป็นองค์ที่มีขนาดใหญ่ที่สุดในจำนวน 3 องค์ และยังไม่มีความคืบหน้าในวันนี้
ย้อนอดีต 2491 ขุดพบพระพุทธรูปทองคำ
ความเป็นมาของการค้นพบและข้อพิพาทดังกล่าว เริ่มต้นเมื่อมีการขุดพบพระพุทธรูปทองคำ 3 องค์รวมถึงโบราณวัตถุอื่นๆ ที่วัดศรีวิชัย บ้านศรีเวินชัย เมื่อ พ.ศ.2491 ต่อมา มีการอัญเชิญพระพุทธรูปดังกล่าวไปฝากไว้ที่ สภ.ศรีสงคราม เพื่อดูแลรักษาชั่วคราว เนื่องจากห่วงเรื่องความปลอดภัย โดยระหว่างนั้นวัดศรีวิชัยอยู่ระหว่างการก่อสร้าง เจดีย์ศรีบูรพาจารย์ กระทั่ง พ.ศ.2557 ทางวัดร่วมกับกำนัน ผู้ใหญ่บ้าน และชาวบ้านศรีเวินชัยทำหนังสือขอพระพุทธรูปคืนจาก สภ.ศรีสงคราม เพื่อนำกลับไปประดิษฐานยังเจดีย์ศรีบูรพาจารย์ที่สร้างเสร็จสมบูรณ์แล้ว แต่เกิดปัญหาตลอดมา ชาวบ้านก็ร่วมกันต่อสู้จนได้พระพุทธรูปทองคำคืน 2 องค์ ยังคงเหลืออีก 1 องค์ที่ไม่ได้รับคืน จึงเรียกร้องให้อำเภอคืนพระพุทธรูปทองคำที่เหลืออีก 1 องค์ทันที เนื่องจากรอมาหลายปีแล้ว อยากให้พระพุทธรูปดังกล่าวกลับคืนบ้านศรีเวินชัยให้เร็วที่สุด เพื่อนำไปประดิษฐานที่วัดศรีวิชัยร่วมกับอีก 2 องค์ที่ได้คืนมาก่อนหน้านี้ จะได้ครบถ้วนทั้ง 3 องค์ตามที่ขุดค้นพบ
จากบันทึกประวัติบ้านศรีเวินชัยของเจ้าคุณพระจันโทปมาจารย์ (คำพันธ์ จนฺทูปโม) อดีตเจ้าอาวาสวัดศรีวิชัย และบันทึกเรื่องต่างๆ ที่เกี่ยวข้อง พบว่ามีการขุดค้นพบพระพุทธรูปทองคำที่บ้านศรีเวินชัยจริง เพื่อความปลอดภัยจึงได้นำไปฝากในกำปั่นที่สถานีตำรวจอำเภอศรีสงคราม จำนวน 3 องค์ มีขนาดดังนี้ องค์ที่ 1 (องค์ใหญ่) หน้าตักกว้าง 4.5 นิ้ว สูง 7.5 นิ้ว องค์ที่ 2 (องค์กลาง) หน้าตักกว้าง 3 นิ้ว สูง 6 นิ้ว และองค์ที่ 3 (องค์เล็ก) หน้าตักกว้าง 2 นิ้ว สูง 4 นิ้ว
คำสั่งเสียหลวงปู่ ‘พระจันโทปมาจารย์’
หลังจากนั้นหลวงปู่พระจันโทปมาจารย์ (คำพันธ์ จนฺทูปโม) และชาวบ้านได้ติดตามทวงถาม และรวบรวมเงินเก็บฝากสะสมไว้หลายสิบปี เพื่อนำมาสร้างเจดีย์ศรีบูรพาจารย์ ในเดือนพฤศจิกายน พ.ศ.2554 เพื่อรองรับการนำพระพุทธรูปทองคำกลับมาประดิษฐาน กระทั่งหลวงปู่มรณภาพเมื่อเดือนมีนาคม พ.ศ.2555 ซึ่งท่านได้สั่งไว้ก่อนละสังขารว่าให้นำพระพุทธรูปทองคำกลับมาประดิษฐานไว้ที่เจดีย์ศรีบูรพาจารย์ ณ แผ่นดินที่อยู่เดิมของท่าน
ต่อมาเมื่อเดือนกุมภาพันธ์ พ.ศ.2557 การก่อสร้างเจดีย์จึงแล้วเสร็จ เจ้าอาวาสวัดศรีวิชัยและชาวบ้านศรีเวินชัยจึงได้ทำหนังสือยื่นเรื่องถึงนายอำเภอศรีสงครามเพื่อขอคืนพระพุทธรูปทองคำกลับมาประดิษฐานตามเจตนาของหลวงปู่
ปมขัดแย้ง อ้างสิทธิ ‘แบ่ง’ พระพุทธรูป
จากกรณีดังกล่าว วิเชียร ลักคนสุวรรณ นายอำเภอศรีสงคราม แจ้งเรื่องการอ้างสิทธิครอบครองเป็นเจ้าของพระพุทธรูปทองคำของชาวอำเภอศรีสงครามและเกรงจะเกิดความขัดแย้ง จึงได้แบ่งคืนให้ชาวบ้านศรีเวินชัยได้รับเพียง 1 องค์ คือ องค์ที่ 2 (องค์กลาง) หน้าตักกว้าง 3 นิ้ว สูง 6 นิ้ว ซึ่งได้นำมาประกอบพิธีสมโภชและประดิษฐานไว้บนเจดีย์ศรีบูรพาจารย์ ชั้น 2 เมื่อวันที่ 21 สิงหาคม พ.ศ.2557
จนกระทั่ง เมื่อพระเดชพระคุณหลวงปู่พระภาวนาวิสุทธิญาณ มหาเถร (แบน ธนากโร) เจ้าอาวาสวัดดอยธรรมเจดีย์ จ.สกลนคร ได้เมตตาเดินทางมาที่วัดพระพุทธพระเนาว์ วัดศรีวิชัย บ้านศรีเวินชัย แล้วทราบเรื่อง จึงต้องการที่จะขออัญเชิญนำพระพุทธรูปทองคำออกมาจาก สภ.ศรีสงคราม นำกลับมาไว้ที่แผ่นดินที่ขุดค้นพบ ก่อเกิดเป็นแรงพลังให้พระและชาวบ้านได้ทำหนังสือยื่นถึงหน่วยงานที่เกี่ยวข้องคือ ศดธ.อำเภอศรีสงคราม แต่ก็ไม่ได้รับความสนใจที่จะแก้ไขปัญหาอย่างจริงจัง ซ้ำยังใช้รูปแบบเตรียมการประชุมและเร่งรัดลงมติอย่างรีบด่วนเพื่ออ้างเป็นความชอบธรรม เมื่อชาวบ้านเห็นว่าไม่มีความยุติธรรมจึงได้ยื่นหนังสือถึง ศดธ.จังหวัดนครพนม สนง.พระพุทธศาสนา เจ้าคณะจังหวัดนครพนม (ธ.) และมณฑลทหารบก 210 นครพนม และเข้าติดตามสอบถามความก้าวหน้าหน่วยงานละ 2-3 ครั้ง มาโดยตลอด แต่ก็ไม่ได้รับคำตอบที่ชัดเจน และไม่มีหน่วยงานไหนลงพื้นที่หมู่บ้านศรีเวินชัยเพื่อสอบถามข้อเท็จจริงเลย
จนกระทั่งเมื่อวันที่ 11 กรกฎาคม 2562 อำเภอศรีสงครามจึงมีหนังสือถึงกำนันและท่านเจ้าอาวาส ให้มารับพระพุทธรูปองค์เล็กกลับคืน ยังคงเหลือพระพุทธรูปองค์ใหญ่ ที่ยังไม่มีคำอธิบายว่าทำไมจึงไม่มีความคืบหน้า
ยังคงเป็นความค้างคาใจสำหรับชาวศรีเวินชัยในวันนี้ว่า เหตุใดจึงไม่ยอมคืน
ยังคงเป็นความค้างคาใจสำหรับชาวศรีเวินชัยในวันนี้ว่า เหตุใดจึงไม่ยอมคืน
ลำดับเหตุการณ์ประเด็น ‘พระพุทธรูปทองคำบ้านศรีเวินชัย’
พ.ศ.2491 หลวงปู่วัง ฐิติสาโร เจ้าอาวาสวัดศรีวิชัยในขณะนั้นสั่งพระเณรขุดปรับพื้นที่สร้างศาลาการเปรียญ เจอไหพระพุทธรูป โดยมีพระพุทธรูปทองคำ 3 องค์ มีขนาดลดหลั่นตามลำดับดังนี้ 1.องค์ใหญ่ หน้าตัก 4.5 นิ้ว สูง 7.5 นิ้ว (ยังไม่ได้รับคืน) 2.องค์กลาง หน้าตักกว้าง 3 นิ้ว สูง 6 นิ้ว (ได้คืนเมื่อ 21 ส.ค.61) 3.องค์เล็ก หน้าตักกว้าง 2 นิ้ว สูง 4 นิ้ว (ได้คืนเมื่อ 11 ก.ค.62)
พ.ศ.2554 หลวงปู่พระจันโทปมาจารย์ เจ้าอาวาสวัดศรีวิชัยในขณะนั้น วางศิลาฤกษ์สร้าง ‘มหาเจดีย์บูรพาจารย์วัดศรีวิชัย’ คาดหวังว่าเมื่อแล้วเสร็จจะอัญเชิญพระพุทธรูปทองคำ 3 องค์ที่ฝากไว้ ณ สภ.ศรีสงคราม เพื่อความปลอดภัยกลับคืนมาประดิษฐาน
1 มีนาคม 2555 หลวงปู่พระจันโทปมาจารย์ มรณภาพ โดยก่อนละสังขารได้สั่งว่า ให้อัญเชิญพระพุทธรูปออกจาก สภ.ศรีสงคราม ที่มีการเก็บไว้ในกำปั่น วางอยู่ใต้บันได ชั้น 1 ของโรงพัก
ต้นปี 2557 สร้างมหาเจดีย์ศรีบูรพาจารย์แล้วเสร็จ พระอุดร อินทวโร รักษาการเจ้าอาวาสวัดศรีวิชัย กำนัน ผู้ใหญ่บ้านและชาวบ้าน ลงนามในหนังสือขอคืนพระพุทธรูปทองคำ
มิถุนายน 2557 นายวิเชียร ลักคนสุวรรณ นายอำเภอศรีสงครามในขณะนั้น ทำประชาคมชี้แจงและรับฟังความเห็น โดยมีข้อเสนอให้แบ่งพระพุทธรูป 3 องค์ดังนี้ 1.องค์ใหญ่และองค์เล็ก เก็บไว้ให้ชาวอำเภอศรีสงครามบูชา 2.องค์กลาง คืนชาวบ้านศรีเวินชัยเพื่อประดิษฐานที่เจดีย์ศรีบูรพาจารย์
สิงหาคม 2557 ได้รับพระพุทธรูปทองคำองค์กลาง คืนบ้านศรีเวินชัย วัดศรีวิชัยและชาวบ้านอัญเชิญจาก สภ.ศรีสงคราม ไปประดิษฐาน ณ เจดีย์ศรีบูรพาจารย์
ตุลาคม 2561 หลวงปู่พระภาวนาวิสุทธิญาณ มหาเถร (แบน ธนากโร) หรือหลวงปู่แบน เดินทางไปยัง สภ.ศรีสงคราม กราบพระพุทธรูปทองคำ แนะนำให้อัญเชิญออกจาก สภ.ดังกล่าวไปประดิษฐานยังสถานที่เหมาะสม
พฤศจิกายน 2561 พระมหาปฎิพล เจ้าอาวาสวัดศรีวิชัยและผู้นำชุมชน ยื่นหนังสือขอคืนพระพุทธรูปอีกครั้ง นายอำเภอศรีสงครามแจ้งว่าขอให้ผ่านงานลอยกระทงไปก่อน กระทั่งผ่านปีใหม่ แต่ยังเงียบ
มกราคม 2562 เจ้าอาวาสและผู้นำชุมชนยื่นหนังสือที่ ‘ศูนย์ดำรงธรรม’
18 มีนาคม 2562 นายพีรพล ลือล่า นายอำเภอศรีสงคราม มีหนังสือราชการเชิญภาคส่วนต่างๆ ประชุมหารือสร้าง ‘หอประดิษฐานพระพุทธรูปทองคำ’ ไว้ที่อำเภอศรีสงคราม แต่ถูกเจ้าอาวาสและชาวบ้านศรีเวินชัยแย้ง โดยยืนยันขอทวงคืนทุกองค์ จากนั้นปลัดอำเภอศรีสงครามและผู้นำท้องถิ่นแย้งกลับ โดยระบุว่าผูกพันมานาน อยากขอพระพุทธรูปองค์ใหญ่ไว้ที่อำเภอ ส่วนองค์เล็กให้กลับไปบ้านศรีเวินชัย กระทั่งมีการขอ ‘มติที่ประชุม’ โดยฝ่ายที่เสนอให้แบ่งกันชนะด้วย 34:15 เสียง (ประเด็นนี้ บางส่วนมองว่าเป็นการดำเนินการโดยมิชอบ เห็นควรเป็น ‘โมฆะ’ เนื่องจากไม่มีในวาระการประชุม ไม่มีการแจ้งล่วงหน้าว่าจะมีการลงมติ)
21-27 มีนาคม 2562 มีการไกล่เกลี่ย หาทางออก และลงมติร่วมกันหลายฝ่าย ได้เสียงเป็นเอกฉันท์ให้นำพระพุทธรูปทองคำกลับคืนบ้านศรีเวินชัยก่อน หากฝ่ายศรีสงครามอยากขอแบ่งพระพุทธรูป ขอให้สร้างที่ประดิษฐานที่เหมาะสมให้แล้วเสร็จก่อน
เมษายน 2562 นายสยาม ศิริมงคล ผู้ว่าราชการจังหวัดนครพนม รับฟังข้อมูลรอบด้านจากกรณีพิพาท
11 กรกฎาคม 2562 อัญเชิญพระพุทธรูปทองคำองค์เล็กกลับบ้านศรีเวินชัย ประดิษฐาน ณ เจดีย์ศรีบูรพาจารย์ วัดศรีวิชัย
ปัจจุบัน ยังไม่ได้รับคืนพระพุทธรูปทองคำองค์ใหญ่ ซึ่งเหลือเป็นองค์สุดท้ายใน 3 องค์
