| ที่มา | หน้าประชาชื่น มติชนรายวัน |
|---|---|
| เผยแพร่ |
ขยะคือปัญหาที่ไม่อาจปล่อยผ่าน
ไม่ว่าเมืองหลวง เมืองใหญ่ หรือเมืองเล็ก
สถาบันวิจัยและพัฒนาพื้นที่สูง (องค์การมหาชน) (สวพส.) มุ่งเน้นให้มีกิจกรรมการอนุรักษ์ฟื้นฟูทรัพยากรธรรมชาติ และสิ่งแวดล้อมในลักษณะการให้ความรู้และข้อมูลที่ถูกต้อง ทำงานเชิงรุกอย่างบูรณาการ ทำให้ชุมชนและกลุ่มผู้นำต่างๆ เป็นกำลังหลักในการขับเคลื่อนงานพัฒนาชุมชนผ่านกิจกรรมรูปแบบต่างๆ มาอย่างต่อเนื่อง
ปรากฏผลชัดเป็นรูปธรรมดังเช่น ‘ชุมชนบ้านศรีบุญเรือง’ ภายใต้การดำเนินโครงการพัฒนาพื้นที่สูงโครงการหลวงโป่งคำ ต.พงษ์ อ.สันติสุข จ.น่าน ซึ่งได้รับรางวัลชนะเลิศชุมชนปลอดขยะ (Zero waste) ก้าวสู่การเป็นชุมชนต้นแบบเรื่องการบริหารจัดการชุมชนอย่างยั่งยืน โดดเด่นในเรื่องการบริหารจัดการขยะในชุมชน เพราะมีแผนการจัดการขยะที่ชัดเจน จนกระทั่งชุมชนได้รับการยอมรับจากหน่วยงานต่างๆ เป็นพื้นที่ปลอดขยะภายในปี 2565
ชวลิต สุทธเขตต์ หัวหน้าสำนักงานโครงการพัฒนาพื้นที่สูงแบบโครงการหลวงจังหวัดน่าน กล่าวว่า ชุมชนบ้านศรีบุญเรือง ยึดแผนชุมชนเป็นหลักในการพัฒนาจากความเข้มแข็งของผู้นำชุมชน รวมถึงการบูรณาการร่วมกันระหว่างหน่วยงานในพื้นที่ ได้แก่ องค์การบริหารส่วนตำบลพงษ์ โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลพงษ์ พัฒนาชุมชนอำเภอสันติสุข โรงเรียนบ้านศรีบุญเรือง และ สวพส.
รวมทั้งคณะกรรมการชุมชนมีความเข้มแข็ง จากเวทีจัดทำแผนชุมชนในปี 2557 นับเป็นปัจจัยสำคัญทำให้การจัดการขยะชองชุมชนบ้านศรีบุญเรืองประสบความสำเร็จ จนได้รับรางวัลชนะเลิศชุมชนปลอดขยะ (Zero waste) ในปี 2564 จากกรมส่งเสริมคุณภาพสิ่งแวดล้อม กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม ชุมชนสามารถคัดแยกขยะในครัวเรือนได้อย่างถูกต้อง คิดเป็นร้อยละ 90 ของชุมชน คือปริมาณขยะในชุมชนลดลงคิดเป็นร้อยละ 51.16 ที่สำคัญ มีการเตรียมความพร้อมเพื่อปรับเปลี่ยนสู่วิธีการที่ถูกต้องและเหมาะสม เน้นการคัดแยกขยะตั้งแต่ต้นทาง
สุนทร มีขาว นักวิชาการส่งเสริมและพัฒนา กล่าวว่า การจัดการขยะของชุมชนในตำบลพงษ์ แบ่งการทำงานเป็นระยะต่างๆ ประกอบด้วย
ระยะที่ 1 ปี 2558-2559 กระตุ้นตื่นรู้สู้ปัญหาขยะล้นบ้าน
ระยะที่ 2 ปี 2560-2561 ผสานพลังชุมชน รณรงค์สู้ปัญหาขยะ
ระยะที่ 3 ปี 2562-2563 เดินหน้าสู่ชุมชนปลอดขยะ (Zero Waste Community)
ระยะที่ 4 ปี 2564-2565 เป็นชุมชนปลอดขยะแห่งแรกในจังหวัดน่าน
โดยมีครัวเรือนเข้าร่วมกิจกรรม 155 ครัวเรือน และปัจจุบันมีครัวเรือนอย่างน้อยร้อยละ 95 ของครัวเรือนทั้งหมดในชุมชนที่เข้าร่วมกิจกรรมการคัดแยกขยะในครัวเรือนอย่างถูกวิธีตามหลัก 3Rs และยังกำหนดเป็นนโยบาย “ชุมชนบ้านศรีบุญเรืองปลอดขยะ” มีกิจกรรมตลาดนัดขยะทองคำ (ขยะแลกไข่) ที่เริ่มดำเนินการตั้งแต่เดือนพฤษภาคม ปี 2562 จนถึงปัจจุบัน ส่งผลให้ชุมชนมีความเป็นอยู่ที่ถูกสุขอนามัย และแต่ละครัวเรือนมีรายได้จากการคัดแยกขยะ
นอกจากนี้ สวพส.ยังนำองค์ความรู้เรื่องการผลิตถ่านอัดแท่งจากซังข้าวโพดถ่ายทอดให้แก่ชุมชน เพื่อแก้ไขปัญหาการเผาซังข้าวโพดในพื้นที่ อีกทั้งให้การส่งเสริมการดำเนินกิจกรรมของชุมชนในการจดทะเบียนจัดตั้งกลุ่มเป็นวิสาหกิจชุมชน โดยมีสมาชิกทั้งหมด 20 คน มีการจัดทำบัญชีกลุ่ม และการพัฒนาศักยภาพในตัวสมาชิกกลุ่ม เสริมทักษะ ความรู้ และความชำนาญในการผลิตถ่านอัดแท่งจากซังข้าวโพด ให้กับสมาชิก จนกระทั่งมีตราสินค้าของผลิตภัณฑ์ ถ่านอัดแท่งศรีบุญเรืองซึ่งได้ยื่นจดทะเบียนเครื่องหมายการค้า รวมทั้งมีการออกแบบผลิตภัณฑ์เพื่อเพิ่มมูลค่าให้ถ่านอัดแท่งนำมาใช้ดูดกลิ่นให้เป็นสินค้าทางวัฒนธรรมและภูมิปัญญาของชุมชน และได้ใบรับรองคุณภาพมาตรฐานผลิตภัณฑ์ชุมชน (มผช.)
สุพรรณ บูรณะเทศ ผู้ใหญ่บ้านศรีบุญเรือง เล่าว่า กิจกรรมหลักของชุมชน คือ การจัดการขยะให้เป็นศูนย์ มีการทำโครงการรณรงค์หมู่บ้านสะอาดที่ดำเนินงานมาตั้งแต่ปี 2561 เพื่อลดการเผา เน้นจัดอบรมให้ความรู้ จัดตั้งคณะกรรมการการจัดการขยะชุมชนอย่างเป็นทางการ โดยใช้กลุ่มอาสาสมัครของหมู่บ้าน เช่น อสม.ตรวจสอบครัวเรือนของตนเองว่ามีการคัดแยกขยะอย่างถูกวิธีหรือไม่ และยังส่งเสริมให้ชุมชนปลูกไม้ป่า เช่น ยางนา ตะเคียน มะม่วงหิมพานต์ เพื่อเป็นรายได้เสริมอีก
กระทั่งได้รับยกย่องให้เป็นชุมชนต้นแบบที่นำขยะมาใช้ประโยชน์ได้อย่างครบวงจร
อีกทั้งยังเป็นแหล่งเรียนรู้ในการจัดการขยะแบบอย่างยั่งยืนอีกด้วย
