“ในเมื่อเวลากลางวันวันนั้น ฝ่ายพระยากำแพงเพชรซึ่งตั้งอยู่ ณ ค่ายวัดพิชัย จึงชุมนุมพรรคพวก ทหารไทยจีนประมาณพันหนึ่ง สรรพด้วยเครื่องสรรพาวุธ กับทั้งนายทหารผู้ใหญ่ คือพระเชียงเงินหนึ่ง หลวงพรหมเสนาหนึ่ง หลวงพิชัยอาสาหนึ่ง หลวงราชเสน่หาหนึ่ง ขุนอภัยภักดีหนึ่ง เป็นห้านาย กับขุนหมื่นผู้น้อยอีกหลายคน จัดแจงกันคิดจะยกทัพหนีไปทางตะวันออก”

ซึ่งตรงกับพระราชพงศาวดารกรุงศรีอยุธยาฉบับสมเด็จพระพนรัตน์ วัดพระเชตุพน ที่บันทึกว่า พระยาตากสินและพรรคพวก “หนี” ราชการออกไปตั้งตัวเป็นใหญ่ หรือนัยหนึ่งก็คือเป็น “กบฏ” นั่นเอง

 

 

 

 

หากเป็นเช่นนั้นจริง การเดินทางจากกรุงศรีอยุธยาจนถึงเมืองจันท์ เมืองตราด ของพระยาตากสิน คงไม่ใช่เรื่องง่าย ผู้เขียน (กำพล จำปาพันธ์) ให้เหตุผลไว้อย่างน่าสนใจว่า หากพระยาตากสินกับพวกเป็นกบฏที่ทิ้งราชการเมืองมาคงไม่ได้รับการสนับสนุนจากเจ้าเมืองนครนายก

เพราะเมื่อเทียบปัจจัยด้านต่างๆ ไม่ว่าจะเป็นกำลังพล, ตำแหน่งหน้าที่ ฯลฯ เจ้าเมืองนครนายกขณะนั้นมีภาษีเหนือกว่าพระยาตากสิน หากพระยาตากสินเป็นกบฏจริง คงไม่มีความจำเป็นใดที่ต้องให้ความช่วยเหลือ

นอกจากนี้สภาพของพระนครศรีอยุธยาในขณะนั้น “มหาราชวงษ์ พงษาวดารพม่า” หลักฐานฝ่ายพม่าบันทึกว่า

“ฝ่ายพระเจ้ากรุงศรีอยุทธยาพระองค์ได้จัดให้ออกมารบครั้งใดก็มิได้ชนะ มีแต่พ่ายแพ้แตกหนีล้มตายไปทุกที ถึงกระนั้นก็ดีพระองค์มิได้ทรงย่อท้อหย่อนพระหัดถ์เลย พระองค์ทรงรับสั่งให้ช่างก่อสร้างทำเรือรบแลเรือกำปั่นเปนอันมาก 

ครั้นช่างทำเรือเหล่านั้นเสร็จแล้ว พระองค์ทรงรับสั่งให้พลทหารทั้งปวงเอาปืนใหญ่น้อยบรรทุกเรือ นั้นทุกๆ ลำแล้วทรงรับสั่งให้พลทหารถอยเอาเรือเหล่านั้นไปรักษาทางน้ำไว้โดยแน่นหนา เมื่อพระองค์จัดทางน้ำเสร็จแล้วพระองค์ทรงรับสั่งให้พลทหารก่อสร้างทำป้อมอิฐสำหรับสู้รบให้ล้อมพระนคร 50 ป้อม แต่ป้อมที่ทำนั้นห่างจากคูเมืองไป 500 เส้น รับสั่งให้ทำทั้งกลางวันกลางคืน 

ครั้นทำเสร็จแล้วรับสั่งให้เอาเสบียงอาหารทั้งปวงเข้าไว้ในป้อมนั้น แล้วรับสั่งให้พลทหารเอาปืนใหญ่น้อยสาสตราอาวุธทั้งปวงขึ้นรักษาอยู่ที่ป้อมนั้นโดยกวดขัน แล้วทรงรับสั่งให้ลงขวากช้างขวากม้า ขวากคนแลหนามเสี้ยน แลขุดลวงดักไว้ให้ข้าศึกตกทุกหนทุกแห่ง ฝ่ายทางน้ำเล่าพระองค์ก็ทรงรับสั่งให้ลงขวากหนามแลตอไม้ทั้งปวงไว้ มิให้ข้าศึกเข้ามาได้ ครั้นทรงจัดเสร็จแล้วก็ให้รักษาเมืองตั้งมั่นอยู่…” 

ข้อมูลจากเอกสารพม่าข้างต้น พระเจ้าเอกทัศน์และราชสำนักอยุธยาไม่ได้หวั่นไหว หรือย่อท้อในการศึก แต่ทรงยืนหยัดต่อสู้กับศัตรูอย่างหนักแน่น และมีการเตรียมพร้อมป้องกันเรื่องป้อมค่ายต่างๆ บรรยากาศเช่นนี้ จึงไม่ใช่เหตุที่จะทำให้พระยาตากสิน “ตัดใจ” ฝ่าวงล้อมออกมาเพราะหมดศรัทธาต่อผู้นำ หมดหวังในบ้านเมือง

นอกจากนี้ยังมีหลักฐานเด็ดอื่นๆ อีก ที่ทำให้ กำพล จำปาพันธ์ ยืนยันได้หนักแน่นว่าพระยาตากสินไม่ได้ “หนี” ไม่ได้เป็น “กบฏ” ซึ่งเป็นอะไรนั้นคงต้องให้ท่านผู้อ่านติดตามใน “ศิลปวัฒนธรรม” ฉบับเดือนพฤศจิกายนนี้

ประวัติศาสตร์ก็เป็นเช่นนี้ ทุกครั้งที่มีการค้นพบข้อมูลใหม่ๆ ที่น่าเชื่อถือขึ้น ก็จะมีการพลิกโฉมหน้าที่ต่างจากเดิมในอดีต