พระราชพิธีถวายพระเพลิงพระบรมศพพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช บรมนาถบพิตร จัดขึ้น ณ พระเมรุมาศ มณฑลพิธีท้องสนามหลวง ระหว่างวันที่ 25-29 ตุลาคม 2560 ที่ผ่านมา โดยวันที่ 26 ตุลาคม กำหนดเป็นวันถวายพระเพลิงพระบรมศพ มีการวางดอกไม้จันทน์ ณ พระเมรุมาศจำลองและซุ้มถวายดอกไม้จันทน์แต่ละจังหวัดทั่วประเทศ
จากนั้นวันที่ 27 ตุลาคม หลังจัดให้มีพิธีบำเพ็ญกุศลถวายเป็นพระราชกุศลแล้ว จังหวัด/อำเภอต้องจัดพิธีนำเถ้าดอกไม้จันทน์ไปลอยในแม่น้ำ หรือลำธารสาธารณะ หรือทะเล หลังเสร็จพิธี
นับเป็นเรื่องที่สำคัญและมีความหมายอย่างยิ่ง แต่ละจังหวัดต่างกำหนดจุดลอยเถ้าดอกไม้จันทน์ ตั้งแต่เขื่อนหรือประตูน้ำที่ถูกสร้างขึ้นตามพระราชดำริ รวมถึงการลอยเถ้าดอกไม้จันทน์ในแม่น้ำและน่านน้ำทะเลที่สำคัญทั้งสิ้น
มาดูกันว่าแต่ละจังหวัดให้ความสำคัญกับจุดลอยเถ้าดอกไม้จันทน์แล้วเชื่อมโยงกันอย่างไร
ภาคเหนือ ที่ จ.เชียงราย นำเถ้าดอกไม้จันทน์ไปลอยที่สามเหลี่ยมทองคำ บ้านสบรวก หมู่ 1 ต.เวียง อ.เชียงแสน จ.เชียงราย กลางแม่น้ำโขง เป็นพื้นที่รอยต่อระหว่างไทย ลาว และพม่า
อันเป็นต้นสายของแม่น้ำโขงที่ไหลเข้าสู่ประเทศไทย
ส่วนเชียงใหม่ลอยเถ้าดอกไม้จันทน์บริเวณสันเขื่อนแม่งัดสมบูรณ์ชล อ.แม่แตง จ.เชียงใหม่ เริ่มก่อสร้างเมื่อปี 2520 โดยกรมชลประทาน แล้วเสร็จเมื่อปี 2527
ลำพูนไปลอยในลำน้ำกวง ด้านหน้าวัดพระธาตุหริภุญชัยวรมหาวิหาร ส่วนลำปางลอยเถ้าดอกไม้จันทน์กลางแม่น้ำวัง ตามด้วยแพร่ ลอยลงสู่แม่น้ำยม
ที่น่าน เถ้าดอกไม้จันทน์ถูกลอยในลำน้ำ 2 สาย แม่น้ำยาวกับแม่น้ำน่าน บริเวณบ้านสบยาว หมู่ 7 ต.เมืองจัง อ.ภูเพียง ความน่าสนใจของแม่น้ำยาว เป็นลำน้ำสาขาที่สำคัญของแม่น้ำน่าน ไหลผ่านลงสู่เขื่อนสิริกิติ์ พื้นที่ตอนล่างไปรวมกับแม่น้ำปิงที่เชื่อมกับแม่น้ำวังก่อนหน้าไปรวมกันที่ อ.เมือง จ.นครสวรรค์
กลายเป็นจุดเริ่มต้นของแม่น้ำเจ้าพระยา
จากนั้นไหลลงไปทางทิศใต้ ผ่านอุทัยธานี ชัยนาท สิงห์บุรี อ่างทอง พระนครศรีอยุธยา ปทุมธานี นนทบุรี และกรุงเทพมหานคร ออกสู่อ่าวไทยที่ปากน้ำ สมุทรปราการ ล้วนเป็นเส้นทางของการลอยเถ้าดอกไม้จันทน์ในจังหวัดภาคกลางทั้งสิ้น
ที่พะเยา ลอยเถ้าดอกไม้จันทน์ที่ล่องลำน้ำอิง กลางกว๊านพะเยา ส่วนแม่ฮ่องสอนลอยเถ้าดอกไม้จันทน์ในลำน้ำปาย อุตรดิตถ์ลอยที่แม่น้ำน่าน พิจิตรนำไปลอยที่แม่น้ำน่าน พิษณุโลกลอยเถ้าที่แม่น้ำน่าน และเพชรบูรณ์ลอยเถ้าดอกไม้จันทน์ในแม่น้ำป่าสัก
ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ กาฬสินธุ์ลอยเถ้าดอกไม้จันทน์ที่ลำน้ำปาว ตามด้วยขอนแก่นลอยเถ้าลงสู่แม่น้ำพอง ชัยภูมิลอยเถ้าที่เขื่อนจุฬาภรณ์ อ.คอนสาร เป็นสถานที่ทางประวัติศาสตร์อีกแห่งหนึ่ง พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช บรมนาถบพิตร เคยเสด็จพระราชดำเนินไปทรงปฏิบัติพระราชกรณียกิจและประทับแรม ณ สถานที่แห่งนี้ถึง 3 ครั้ง
ตากกับกำแพงเพชรไปลอยในแม่น้ำปิง ส่วนสุโขทัยนำเถ้าดอกไม้จันทน์ไปลอยในบริเวณกลางทะเลหลวง แผ่นดินรูปหัวใจ ธ สถิตในดวงใจ ไทยนิรันดร์
แม่น้ำโขงที่ไหลเรื่อยมาถูกใช้เป็นที่ลอยเถ้าดอกไม้จันทน์ ที่หนองคาย นครพนม บึงกาฬ มุกดาหาร และอำนาจเจริญ ส่วนมหาสารคาม ยโสธร ร้อยเอ็ด สุรินทร์ ไปลอยเถ้าดอกไม้จันทน์ในลุ่มลำน้ำชี เป็นสาขาหนึ่งของแม่น้ำมูล ที่มีสาขาหลัก 5 ลำน้ำ ประกอบด้วย ลำน้ำพอง ลำน้ำปาว ลำน้ำเซิน ลำน้ำพรม และลำน้ำยัง
แม่น้ำชียังเป็นแม่น้ำที่มีความยาวมากที่สุดในประเทศไทย ไหลผ่านหลายจังหวัดไปบรรจบกับแม่น้ำมูลที่บ้านวังยาง รอยต่อ จ.ศรีสะเกษ กับอุบลราชธานี ด้วยความยาว 765 กิโลเมตร โดยสองจังหวัดหลังต่างลอยเถ้าดอกไม้จันทน์ที่แม่น้ำมูล
นครราชสีมาไปลอยที่ท่าน้ำลำตะคอง วัดศาลาลอย ต.ในเมือง อ.เมือง บุรีรัมย์ลอยเถ้าดอกไม้จันทน์ที่อ่างเก็บน้ำห้วยจรเข้มาก ต.บ้านบัว อ.เมือง ส่วนหนองบัวลำภูนำเถ้าไปยังริมเขื่อนอุบลรัตน์ ตามด้วยอุดรธานีไปลอยที่ท่าน้ำลำห้วยหลวง
เฉพาะของ จ.เลย นำเถ้าดอกไม้จันทน์ไปลอยที่อ่างเก็บน้ำน้ำเลย อ.ภูหลวง เป็นอ่างเก็บน้ำอันเนื่องมาจากโครงการพระราชดำริ พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช บรมนาถบพิตร ได้ดำริเมื่อปี 2520 ก่อสร้างเสร็จรับน้ำได้ในปี 2560 เป็นปีแรกที่สามารถบรรเทาอุทกภัยได้อย่างดี
ส่วนสกลนครนำเถ้าดอกไม้จันทน์ไปลอยยังประตูน้ำสุรัสวดี อ.โพนนาแก้ว ซึ่งพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช บรมนาถบพิตร เคยเสด็จฯ ไปทรงวางผังในการก่อสร้างประตูระบายน้ำแห่งนี้ เพื่อประโยชน์ในการเก็บกักน้ำเพื่อการเกษตร แก้ปัญหาความยากจน
มาถึงภาคตะวันออก จันทบุรีไปลอยกลางทะเลอ่าวไทย ชลบุรีลอยเถ้าดอกไม้จันทน์หน้าอ่าวสัตหีบ ตราดลอยเถ้าดอกไม้จันทน์ที่ทะเล อ.แหลมงอบ และระยองไปลอยเถ้ากลางทะเลระยองระหว่างเกาะเสม็ดกับเกาะกุฎี ต.เพ ฉะเชิงเทราไปลอยที่แม่น้ำบางปะกง ปราจีนบุรีไปลอยในแม่น้ำปราจีนบุรี และสระแก้วนำเถ้ดอกไม้จันทน์ไปลอยที่อ่างเก็บน้ำท่ากะบาก ต.ท่าแยก อ.เมือง เป็นอ่างเก็บน้ำในโครงการพระราชดำริ พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช บรมนาถบพิตร เมื่อครั้งเสด็จฯเยือน พ.ศ.2522 มีพระราชดำริให้สร้างอ่างเก็บน้ำท่ากะบากขึ้น
ทางฝั่งภาคตะวันตก กาญจนบุรีลงแพล่องไปลอยเถ้าบริเวณแม่น้ำแควใหญ่และแม่น้ำแควน้อยไหลมาบรรจบกัน
ราชบุรีไปลอยเถ้าดอกไม้จันทน์ไปตามแม่น้ำแม่กลอง ขณะที่เพชรบุรีประกอบพิธีลอยเถ้าดอกไม้จันทน์กลางทะเลห่างจากชายฝั่งหาดเจ้าสำราญ ประมาณ 3 กิโลเมตร ส่วนประจวบคีรีขันธ์ลอยเถ้าดอกไม้จันทน์ลงทะเลอ่าวไทย
นครนายกนำเถ้าดอกไม้จันทน์ไปลอยในเขื่อนขุนด่านปราการชล ต.หินตั้ง อ.เมือง จ.นครนายก ที่พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช บรมนาถบพิตร ทรงมีพระราชดำริเมื่อวันที่ 4 ธันวาคม 2536 เนื่องในโอกาสเฉลิมพระชนมพรรษา พระองค์ได้พระราชทานพระราชดำริให้กรมชลประทานพิจารณาวางโครงการ และก่อสร้างเขื่อนคลองท่าด่านดังกล่าว
ลพบุรีลอยเถ้าดอกไม้จันทน์ไปยังเขื่อนป่าสักชลสิทธิ์ ต.หนองบัว อ.พัฒนานิคม เป็นเขื่อนที่พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช บรมนาถบพิตร พระราชทานนามว่าเขื่อนป่าสักชลสิทธิ์ และสระบุรีลอยเถ้าในแม่น้ำป่าสัก
นครปฐมกับสุพรรณบุรีไปลอยเถ้าที่แม่น้ำท่าจีน ส่วนสมุทรสงครามไปลอยยังปากแม่น้ำแม่กลอง ห่างจากฝั่งประมาณ 1 กิโลเมตร และสมุทรสาครลงเรือไปลอยบริเวณปากอ่าวมหาชัย
สมุทรปราการนำแพขนานยนต์ขนาดใหญ่ล่องไปตามลำน้ำเจ้าพระยา ไปหยุดบริเวณจุดที่พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช บรมนาถบพิตร เคยเสด็จฯทางชลมารคบนเรือพระที่นั่งอังสนามาทรงเปิดประตูระบายน้ำคลองลัดโพธิ์และสะพานภูมิพล 1 และภูมิพล 2 เมื่อวันที่ 24 พฤศจิกายน 2553 ก่อนลอยเถ้าดอกไม้จันทน์ลงสู่แม่น้ำเจ้าพระยา
ภาคใต้ มีการลอยเถ้าดอกไม้จันทน์ในอ่าวไทย ประกอบด้วย สุราษฎร์ธานี ชุมพร สงขลา ขณะที่ฝั่งทะเลอันดามัน ประกอบด้วย กระบี่ พังงา ระนอง ตรัง สตูล ภูเก็ต ส่วนนครศรีธรรมราชไปลอยบริเวณสะดือทะเล ปากแม่น้ำปากพนัง
พัทลุงไปลอยในทะเลสาบสงขลาตอนใน บริเวณที่มีน้ำลึกที่สุดตรงรอยต่อกับสงขลา
สุดท้ายในพื้นที่ 3 จังหวัดชายแดนภาคใต้ ยะลาลอยเถ้าดอกไม้จันทน์ที่เขื่อนบางลาง อ.บันนังสตา จ.ยะลา นราธิวาสไปประกอบพิธีลอยเถ้าดอกไม้จันทน์บริเวณปากอ่าวแม่น้ำบางนรา ระยะทางราว 2 ไมล์ทะเล เป็นฝั่งด้านหน้าพระตำหนักทักษิณราชนิเวศน์ อ.เมืองนราธิวาส
และปัตตานีลงเรือกรมเจ้าท่า กรมประมงและตำรวจน้ำ ออกไปลอยเถ้าดอกไม้จันทน์ในท้องทะเล บริเวณหน้าแหลมตาชี เพื่อส่งเสด็จรัชกาลที่ 9 สู่สวรรคาลัย
เฉกเช่นเดียวกับทุกจังหวัดทั่วประเทศไทย
