| ที่มา | นิตยสารเทคโนโลยีชาวบ้าน |
|---|---|
| ผู้เขียน | พัฒนา นรมาศ |
ส้มโอขาวแตงกวา เป็นไม้ผลท้องถิ่นที่สำคัญทางด้านเศรษฐกิจของจังหวัดชัยนาท ขนาดผลกลมโตปานกลาง เนื้อกุ้งใหญ่สีขาวแห้ง หวานฉ่ำ รสอร่อย เป็นไม้ผลที่ปลูกสืบต่อกันมานานกว่า 100 ปี ถึงปัจจุบัน ในด้านการปลูกและผลิตมีการพัฒนาคุณภาพมาต่อเนื่อง กระทั่งได้ผลส้มโอขาวแตงกวาดีมีคุณภาพที่ผู้บริโภคต้องการ ทำให้เกษตรกรมีรายได้สู่การพัฒนาคุณภาพชีวิตที่มั่นคง และการปลูกส้มโอขาวแตงกวาในสภาวะเศรษฐกิจฝืดเคืองจึงเป็นทางเลือกที่น่าสนใจ วันนี้จึงนำเรื่อง ส้มโอขาวแตงกวา…ไม้ผลเศรษฐกิจคุณภาพเมืองชัยนาท มาบอกเล่าสู่กัน
คุณไพฑูรย์ รื่นสุข เกษตรจังหวัดชัยนาท เล่าให้ฟังว่า สภาพพื้นที่โดยทั่วไปของจังหวัดชัยนาทเป็นที่ราบลุ่มมีแม่น้ำไหลผ่าน ดินมีความอุดมสมบูรณ์ที่เอื้ออำนวยต่อการปลูกพืชได้คุณภาพ โดยเฉพาะส้มโอขาวแตงกวาที่มีการปลูกมานานกว่า 100 ปี มีต้นแม่พันธุ์ต้นแรกอยู่ที่อำเภอมโนรมย์ มีการปลูกและพัฒนาคุณภาพมาต่อเนื่อง ทำให้ได้ผลส้มโอดีมีคุณภาพ มีเนื้อกุ้งใหญ่ขาว หวานฉ่ำ รสชาติอร่อยไม่แพ้ใคร เป็นหนึ่งไม้ผลที่สร้างชื่อให้กับจังหวัดชัยนาท
สำหรับ ปี 2557/58 มีพื้นที่ปลูกไม้ผล ได้แก่ มะม่วง กล้วยน้ำว้า ส้มเขียวหวาน มะนาว ส้มโอขาวแตงกวา มะละกอ พุทรา กระท้อน มะกรูด และมะปรางหวาน จำนวน 10 ชนิด รวมพื้นที่ 12,891 ไร่ มีพื้นที่เก็บเกี่ยว 3,615 ไร่ สำหรับพื้นที่ปลูกส้มโอขาวแตงกวามี 1,191 ไร่ มีพื้นที่เก็บเกี่ยวได้แล้ว 358 ไร่ เก็บเกี่ยวผลผลิตได้ 950,200 กิโลกรัม ผลผลิตเฉลี่ย 1,327 กิโลกรัม ต่อไร่ ราคาซื้อขายส่ง 35-40 บาท ต่อกิโลกรัม สำหรับในปี 2559 คาดว่าผลส้มโอขาวแตงกวาคุณภาพจะมีราคาซื้อขาย 60-80 บาท ต่อกิโลกรัม
การปลูกให้ได้ผลส้มโอดีมีคุณภาพได้ส่งเสริมให้เกษตรกรวางแผนการปลูกและผลิต ให้จัดการปฏิบัติดูแลบำรุงรักษาอย่างมีประสิทธิภาพ ใช้ปัจจัยการผลิตที่มีหรือเหลือใช้แบบผสมผสานเพื่อลดต้นทุนการผลิต ให้ผลิตในระบบเกษตรดีที่เหมาะสมหรือ GAP (Good Agricultural Practice) เพื่อได้ผลส้มโอขาวแตงกวาดีมีคุณภาพที่ตลาดต้องการ แล้วเกษตรกรจะสามารถยกระดับรายได้เพื่อนำไปสู่การพัฒนาวิถีการดำรงชีพที่มั่นคง
ลุงทวาย มั่นอ่วม เกษตรกรผู้ปลูกส้มโอขาวแตงกวา เล่าให้ฟังว่า เมื่อก่อนปลูกข้าวโพดเลี้ยงสัตว์แล้วเปลี่ยนมาทำนา แต่ก็ยังไม่ประสบความสำเร็จเท่าที่ควร ในปี 2538 สำนักงานเกษตรอำเภอวัดสิงห์ ได้เสนอโครงการปรับระบบเพื่อพัฒนาระบบการผลิต (คปร.) เป็นการเปิดโอกาสให้เกษตรกรเปลี่ยนมาปลูกไม้ผลที่ต้องการ จึงสมัครเข้าร่วมโครงการ ใช้พื้นที่ดำเนินการ 5 ไร่ และได้รับการสนับสนุนกิ่งพันธุ์ส้มโอขาวแตงกวามาปลูก 120 กิ่ง
การเตรียมดินแปลงปลูก ได้ยกร่องแปลงปลูก กว้าง 8 เมตร 8 ร่อง ขุดร่องน้ำระหว่างแปลงปลูก กว้าง 2 เมตร ได้ยกคันดินสูงรอบพื้นที่แปลงปลูก เพื่อเป็นแนวป้องกันน้ำท่วม ขุดหลุมปลูกกว้าง ยาว และลึก ด้านละ 1 ศอก ตากแดด 7 วัน เพื่อกำจัดเชื้อราหรือศัตรูพืช จากนั้นใส่ปุ๋ยหมักคลุกเคล้ากับดินบนรองก้นหลุม วางกิ่งพันธุ์ส้มโอขาวแตงกวาลงปลูกเกลี่ยดินกลบ ให้น้ำแต่พอชุ่ม จัดหลุมปลูกระหว่างต้นและแถวห่างกัน 6×8 เมตร หลังการปลูกต้องให้ได้รับน้ำพอเพียงไปกระทั่งต้นส้มโอเจริญเติบโตสมบูรณ์ จึงเปลี่ยนให้น้ำเป็นครั้งคราวหรือตามความเหมาะสม
หลังจากปลูก การปฏิบัติดูแลต้นส้มโอในช่วงอายุ 3 ปีแรก ได้บำรุงต้นด้วยการหว่านปุ๋ยหมัก แล้วใส่ปุ๋ย สูตร 16-16-16 ในอัตรา 300-500 กรัม ต่อต้น แบ่งใส่ 2-3 ครั้ง ต่อปี และเมื่อเก็บเกี่ยวผลผลิตแล้วได้ตัดแต่งกิ่งเพื่อให้ทรงพุ่มโปร่ง กำจัดแหล่งที่อยู่และลดการระบาดของศัตรูพืช ใบได้รับแสงแดดทั่วถึง ทำให้ปรุงอาหารได้มากขึ้นและพอเพียงต่อการเจริญเติบโต ได้ผลส้มโอขาวแตงกวามีขนาดโตสม่ำเสมอกันและได้คุณภาพ
การปฏิบัติให้ได้ผลส้มโอขาวแตงกวาคุณภาพ ได้ใส่ปุ๋ย 4 ครั้ง ต่อปี ครั้งแรกเดือนตุลาคม ใส่ปุ๋ย สูตร 8-24-24 ในอัตรา 30 กิโลกรัม ต่อไร่ และใส่ปุ๋ย สูตร 13-0-46 ในอัตรา 30 กิโลกรัม ต่อไร่ ครั้งที่สองเดือนมกราคม ใส่ปุ๋ย สูตร 15-15-15 ในอัตรา 30 กิโลกรัม ต่อไร่ ครั้งที่สามเดือนมีนาคม ใส่ปุ๋ย สูตร 15-15-15 ในอัตรา 30 กิโลกรัม ต่อไร่ และครั้งที่สี่เดือนกรกฎาคมใส่ปุ๋ย สูตร 13-21-21 ในอัตรา 20 กิโลกรัม ต่อไร่ หลังการใส่ปุ๋ยได้จัดการให้น้ำทุกครั้งแต่พอชุ่ม จะทำให้ได้ผลส้มโอดีมีคุณภาพที่มีเนื้อกุ้งใหญ่ สีขาวแห้ง หวานฉ่ำ รสอร่อย ที่ทำให้ผู้กินชื่นชอบ
ลุงทวาย เกษตรกรผู้ปลูกส้มโอขาวแตงกวา เล่าให้ฟังในท้ายนี้ว่า ช่วงการตัดเก็บผลส้มโอคุณภาพ ได้เน้นตัดเก็บผลส้มโอที่แก่สุกตามระยะเวลาที่เหมาะสมคือ นับตั้งแต่ระยะติดดอกไปกระทั่งติดผลแก่ ใช้เวลา 8 เดือน แต่ละปีได้ตัดเก็บผลส้มโอ 2 ครั้ง คือช่วงเดือนสิงหาคม-กันยายน และช่วงที่สองเดือนมกราคม-เมษายน โดยเฉลี่ยจะได้ผลผลิตส้มโอ 20-25 ตัน ต่อครั้ง วิธีการตัดเก็บผลส้มโอที่อยู่สูงได้ใช้กรรไกรต่อด้ามมีเชือกกระตุกตัดและหนีบที่ขั้วผลนำลงมาวางใส่ในภาชนะ รวบรวม ทำความสะอาด คัดขนาดของผลคุณภาพเตรียมนำไปขาย สำหรับราคาขายส่งที่หน้าสวนในช่วงนี้ อยู่ที่ 45-60 บาท ต่อกิโลกรัม ราคาซื้อขายถูกหรือแพงจะขึ้นอยู่กับช่วงเวลาและตลาดด้วย
เส้นทางสู่ความสำเร็จคือ ได้วางแผนการปลูกและผลิต มีการจัดการที่ดี ใช้ปัจจัยที่มีในท้องถิ่นเพื่อลดต้นทุน ได้ปฏิบัติดูแลบำรุงรักษาที่เหมาะสม รู้ขยัน อดทน จึงได้รับการรับรองเป็นแหล่งผลิตพืชในระบบเกษตรดีที่เหมาะสม หรือ GAP โครงการความปลอดภัยอาหาร (Food Safety) ด้านพืช ชนิดส้มโอ จากกรมวิชาการเกษตร และได้รับการคัดเลือกให้เป็นเกษตรกรดีเด่น สาขาทำสวน อันดับที่ 1 ระดับจังหวัด และอันดับที่ 2 ระดับเขต ปี 2555 จากการปลูกและผลิตได้ผลส้มโอดีมีคุณภาพเป็นความสำเร็จที่ทำให้มีรายได้พอเพียง นำไปสู่การพัฒนาคุณภาพชีวิตที่มั่นคง
จากเรื่อง ส้มโอขาวแตงกวา…ไม้ผลเศรษฐกิจคุณภาพเมืองชัยนาท ที่กล่าวถึงการปลูกและปฏิบัติดูแลบำรุงรักษา พัฒนาการผลิตด้วยระบบเกษตรดีที่เหมาะสม จึงได้ผลส้มโอขาวแตงกวาดีมีคุณภาพ รสอร่อย ที่ผู้บริโภคชื่นชอบ
สอบถามเพิ่มเติมได้ที่ ลุงทวาย มั่นอ่วม เลขที่ 172 หมู่ที่ 4 ตำบลมะขามเฒ่า อำเภอวัดสิงห์ จังหวัดชัยนาท โทร. (088) 427-9683 หรือสำนักงานเกษตรอำเภอวัดสิงห์ โทร. (056) 461-314 หรือ คุณชมพูนุช หน่อทอง สำนักงานเกษตรจังหวัดชัยนาท โทร. (056) 476-720 ก็ได้เช่นกันครับ
