1.ฉันกดวางสายโทรศัพท์ แล้วหันมาสนใจกับสิ่งที่อยู่ตรงหน้าแทน
หมอกำลังอธิบายอย่างใจเย็นให้แม่ฉันซึ่งกำลังสะอื้นฮั่กๆ จนตัวโยนฟังด้วยเสียงนุ่มๆ
“ถึงคุณแม่จะไม่หาย ก็ไม่ได้หมายความว่าคุณแม่จะมีคุณภาพชีวิตที่ดีตามสมควรไม่ได้นะคะ ลูกทุกคนรักคุณแม่ หมอเองก็เป็นห่วง คุณแม่ป่วยเฉยๆ ไม่ได้หมายความว่าคุณแม่เป็นภาระของใครนะ”
ฉันพยักหน้าเมื่อหมอพูดจบประโยค ทั้งที่รู้ว่าแม่คงไม่เห็น
ใช่ มันคือความป่วยไข้ที่หากเลือกได้คงไม่มีใครต้องการ
แต่โลกก็เต็มไปด้วยเรื่องเช่นนี้
เราเหมือนจะมีทางเลือก เหมือนจะได้ตัดสินใจ
แต่ก็ไม่เลย
2.”พี่ไม่สะดวกจริงๆ ก็เอาตามที่อธิบายไปในเฟซบุ๊กแล้วกันนะคะ ขอบคุณมากๆ ที่โทร.มาถามกันก่อน” ปลายสายทำเสียงผิดหวังนิดหน่อย แต่ก็ไม่เซ้าซี้อะไร เข้าใจกันด้วยดี
อาจเพราะฉันอยู่ในครอบครัวที่แม่ไปหาจิตแพทย์ รับยา กินยา เล่นตลกกับอาการของตัวเองได้อย่างเปิดเผย และรักกันดีกับพ่อไปตามประสามนุษย์ก็ได้ ฉันเลยไม่เคยรู้ว่าผู้คนส่วนใหญ่มีปฏิกิริยาอย่างไรต่อการไปพบจิตแพทย์หรือโรคซึมเศร้า
มารู้ว่ามันถูกบิดเบือด ดัดแปลง และตัดสินมากขนาดนี้ก็ตอนที่ตัวฉันเป็นเสียเองและบอกกับใครๆ นั่นแหละ
หลายคนบอกว่าที่ฉันบอกว่ามีความสุขดี และตลกชวนหัวได้ในหลายๆ ครั้งนั้นเป็นเรื่องจอมปลอม ถ้ามีความสุขดีอย่างที่แสดงออกจะป่วยเป็นโรคซึมเศร้าได้อย่างไร
ฉันนั้นเหนื่อยเกินกว่าจะอธิบายให้ใครฟังซ้ำไปซ้ำมาอีกต่อไปแล้ว
3.”สูญสิ้นความเป็นคน” คือผลงานการเขียนของ ดะไซ โอซามุ บุตรชายของนักการเมืองตระกูลดี ผู้พยายามจบชีวิตด้วยตัวเองมาหลายครั้ง จนในที่สุดก็ทำสำเร็จในวัยสามสิบกว่าๆ
แม้ชื่อหนังสือจะดูโหดร้าย แต่โอซามุกลับเขียนบรรยายเรื่องอย่างชัดเจน สละสลวย จนไปถึงขั้นมีอารมณ์จิกกัดล้อเล่นขำขันกับความเป็นตัวเองและความเป็นอื่นในโลกรอบตัว
ทุกคนมีคำอธิบายสิ่งที่ตัวเองกระทำเสมอ สิ่งที่คนภายนอกตัดสินว่าทำไปโดยพละการ หุนหันพลันแล่น หรือไร้ความยั้งคิดล้วนมีเหตุผลซ่อนอยู่
ฉันไม่ได้บอกว่าเหตุผลนั่นดี มีน้ำหนัก น่าเชื่อถือ หรืออธิบายการตัดสินใจของมนุษย์ได้อย่างครบถ้วน
แต่คนเราล้วนถูกประกอบขึ้นมาเป็นตัวเราด้วยสิ่งละอันพันละน้อย เหตุการณ์บางอย่าง คำพูดบางคำ กระบวนการบางขณะทำให้เราเป็นเรา
และทำให้การตัดสินใจของแต่ละคนเป็นเรื่องส่วนตัวมากเสียจนไม่มีวันที่ใครจะเข้าใจใครได้อย่างแท้จริง
4.”แม่ไม่รู้จะอยู่ไปทำไม”
แม่หยุดร้องไห้แล้วก่อนพูดประโยคนี้ออกมาแบบเรียบๆ การขับรถจากแม่ไปเป็นอย่างแรก ซึ่งหมายความว่าแม่จะไปซื้อของเองไม่ได้ ไม่มีอีกแล้วการขับรถออกไปเลือกซื้อต้นไม้ด้วยตัวเองในเวลาที่ต้องการ การขับรถไปเที่ยวที่ไหนๆ อย่างสบายใจตามอารมณ์แม่ อาการสมองเสื่อมกำลังจะทำให้แม่สูญเสียการทรงตัว สูญเสียคลังคำในสมอง สูญเสียความเป็นตัวเองลงไปทีละน้อย
แม่กำลังจะกลายเป็นใครที่แม่ไม่รู้จัก แต่แม่ยังคงเป็นแม่ของฉัน และเราจะมาทำความรู้จักกันใหม่
ฉันรู้ว่าด้วยอาการของแม่ วันหนึ่งแม่จะลืมฉันไป แต่ฉันยืนยันกับตัวเองว่าฉันจะอยู่เป็นใบหน้าสุดท้ายในความทรงจำของแม่ ฉันอยากเป็นความหมายบางอย่างในชีวิตของแม่
เหมือนที่แม่คือความหมายทุกอย่างในชีวิตของฉัน
“สูญสิ้นความเป็นคน” เขียนโดย ดะไซ โอซามุ แปลโดย พรพิรุณ กิจสมเจตน์ ฉบับพิมพ์ครั้งแรก โดยสำนักพิมพ์เจลิท กรกฎาคม, 2559
