‘ทางลัด’

ท้องฟ้าเหนือบึงน้ำ มืดครึ้ม เมฆดำเคลื่อนเข้าปกคลุม ดูท่าว่าสายฝนจะตกอีก หลังจากเมื่อคืนฝนซึ่งตกตั้งแต่ตอนบ่าย และเพิ่งขาดเม็ดในตอนรุ่งสาง

ไม่ใช่เรื่องผิดปกติอะไรในช่วงเวลาของฤดูฝนเช่นนี้

มีรังนกหลายรังในบึงมีปัญหาบ้าง อย่างนกอีแจว ที่ไม่ได้สร้างรังพิถีพิถันนัก แค่วางไข่บนแพแหน เมื่อโดนฝนหนักๆ แพแหนปริ่มน้ำ พ่อนกก็จะย้ายไข่ ซึ่งเหลือเวลาอีกหลายวันจึงจะครบกำหนดการออกมาดูโลกของลูกๆ

พ่อนกจะสร้างรังใหม่ใกล้ๆ วิธีการย้ายไข่ของพ่อนก เป็นสิ่งที่เราสนใจ และจะเฝ้าดูเพื่อบันทึกภาพ

ผมนั่งดูเล็ก, เต้ย และอัน เตรียมอุปกรณ์ เราต้องการทั้งภาพบนบกและใต้น้ำ

พวกเขาทำงานในป่ามานาน มีทักษะในการใช้เครื่องมือ รู้จักสิ่งที่กำลังทำ

วันเวลาช่วยให้ประสบการณ์เพิ่มพูน วันเวลาทำให้รู้ว่าหนทางในป่านั้นไม่มีซึ่งทางลัด

เรื่องเช่นนี้ เหล่าสัตว์ป่ารู้ดี

นานหลายปีก่อน ครั้งเริ่มงานใหม่ๆ ในช่วงปลายๆ ฤดูฝน ผมกับเจ้าเม่น พาหนะดั้นด้นขึ้นไปบนดอยแถบจังหวัดแม่ฮ่องสอน เพื่อตามหากวางผา จุดหมายมีระยะทางแค่ราว 30 กิโลเมตร ไม่ไกลนัก แต่เส้นทางดิน ร่องลึกลื่นไถล วกวน ผมใช้เวลาไปกว่า 6 ชั่วโมง

ระหว่างทาง ต้องใช้วินซ์ช่วยดึงในช่วงที่พลาดลงร่องติดอก ล้อแขวนลอย ผมต้องใช้จอบและเสียมขุดดินใต้ท้อง

ผมจอดรถหน้าหมู่บ้าน เด็กๆ วิ่งมาดู ในช่วงฝนอย่างนี้ ไม่มีรถแปลกหน้าเข้ามา จึงเป็นความประหลาดใจของคนในหมู่บ้านไม่น้อย

ผมยืนมองรถ นี่มันเป็นรถในฝันของผม มันเป็นรุ่นที่คนในป่า บนดอยยอมรับว่า เก่ง เมื่อรวมกับอุปกรณ์อย่างวินซ์ ยางลุยโคลนระบบช่วงล่างที่เสริมให้แข็งแกร่ง

ผมเชื่อว่า มันจะพาผมไปได้ทุกแห่ง

ชายหนุ่มหน้าแดงก่ำคนหนึ่งเดินเข้ามา เขาพูดกับผม

“สองเพลาก็สองเพลาเถอะ เราใช้แค่เฟืองดอยก็มาถึง”

ผมหันไปยิ้มกับเขา สองเพลาที่เขาหมายถึงคือ รถขับเคลื่อนสี่ล้อ ส่วนเฟืองดอยคือ รถกระบะธรรมดาที่เปลี่ยนเฟืองท้ายให้เหมาะกับการไต่ดอยเท่านั้น

ผมเข้าใจในน้ำเสียง แต่วันนั้น ผมไม่เข้าใจในสิ่งที่เขาพูด

เวลาผ่านมานานพอสมควร หลังใช้ชีวิตส่วนหนึ่งในป่า เมื่อตั้งใจและเอาจริง สิ่งที่คิดไว้ก็พบกับความสำเร็จบ้าง

สิ่งหนึ่งที่รู้ หลังผ่านวันเวลามานานคือ เพียงแค่มีกล้องและเลนส์ รวมทั้งรถขับเคลื่อนสี่ล้อ ไม่ได้ทำให้คนคนหนึ่งกลายเป็นช่างภาพสัตว์ป่าขึ้นมาได้ง่ายๆ

ผมเริ่มเข้าใจในสิ่งที่หนุ่มชาวดอยคนนั้นพูด

ว่าไปแล้ว เป็นเรื่องจริงที่การมุ่งสู่จุดหมายใดก็ตาม ย่อมไม่มีทางลัด การฝึกฝนให้คุ้นชินกับเส้นทาง ย่อมจะเพิ่มพูนทักษะ

ทางลัดในป่านั้นมีแต่จะรกทึบ สูงชัน เดินยากขึ้นหลายเท่าตัว

ผู้ที่จะเดินทางลัดได้ ต้องคุ้นเคยและชำนาญกับป่าและเคยเดินอ้อมมาแล้วทั้งนั้น

สิ่งที่หวังกับการทำงานในป่านั้นคือ พบปะกับเสือ

ผมถือเป็นโชคดีในการได้รับโอกาสให้พบปะกับเสือหลายครั้ง แต่เป็นโอกาสซึ่งต้องแสวงหาอย่างมาก ในอาณาเขตที่เสือแต่ละตัวครอบครอง หากคิดตามวิถีของเสือ พื้นที่ก็ดูไม่มากนักหรอก แต่ด้วยความสามารถอันอ่อนด้อยขณะอยู่ในป่าของคน จึงดูคล้ายเป็นพื้นที่มหาศาล

ในการตามรอยนับสิบๆ ครั้ง ผมมีโอกาสพบตัวเสือเพียงครั้งเดียว

เฝ้ารอ ในซุ้มบังไพรอย่างมิดชิด ที่คาดว่าเสือจะเดินผ่านก็เห็นเสือไม่กี่ครั้ง

แม้แต่การเฝ้าซากเหยื่อที่เสือฆ่าไว้ เสือไม่เข้ามาตอนผมรอ

ขณะเดินตามด่านในป่า โอกาสจะพบเจอสัตว์ป่าไม่ง่ายเลย เพราะพวกมันสัมผัสได้ถึงการมาของเรา นอกจากกลิ่นกาย เสียง บรรดายามประจำป่า อย่างพวกกระรอก ลิง ชะนี ซึ่งอยู่บนที่สูง มักจะเห็นเรา และส่งเสียงเตือน บอกเพื่อนๆ ให้รู้ตัวก่อนเสมอ

อีกนั่นแหละ ไม่เห็นตัวไม่ได้หมายความว่าไม่มี ในป่ามีร่องรอยสัตว์ป่าทิ้งไว้มากมาย ทั้งรอยตีน รอยขีดข่วนตามต้นไม้

ผมพบเจอเสือบ้างกับการเฝ้ารอ ไม่ใช่ว่ามันไม่รู้ว่าผมอยู่ที่นั่น แต่ผมเชื่อว่า เพราะมันอนุญาตให้ผมพบ

มันมักแสดงอาการเหมือนกัน เดินอย่างมาดมั่น ชำเลืองมอง อ้าปากโชว์เขี้ยวขาว เหมือนจะบอกว่า นี่คืออาณาเขตของมัน

หลังกดชัตเตอร์ ผมจะก้มหัวให้ในท่วงทำนองของการคารวะ

เสือดาว – เสือดาว มีลายบนตัวซึ่งเข้ากับป่าหลายประเภท พวกมันอยู่ในพื้นที่ของเสือโคร่งได้ เพราะเหยื่อต่างกัน ในป่ามีโอกาสพบกับเสือดาวได้มากกว่าเสือโคร่ง

ถึงวันนี้ ผมยังใช้ชีวิตอยู่กับกล้องและเลนส์

ต่างออกไปคือ ไม่ได้เดินทางเพียงลำพังดังเช่นเมื่อก่อน

“ช่างภาพสัตว์ป่า” คล้ายจะพ้นไปแล้ว

แต่มันคือชีวิต

ผมนั่งอยู่บนเรือหางยาว ขณะเล็ก เต้ย และอัน ลงไปแช่อยู่ในน้ำ

พวกเขาพร้อมอุปกรณ์ จะเฝ้าในซุ้มบังไพรแคบๆ ทั้งวัน เพื่อรอเวลาที่พ่อนกอีแจวจะย้ายไข่ไปรังใหม่

เราไม่รู้หรอกว่า งานจะได้ตามที่หวังหรือไม่

ผมถอยห่างออกมา เข้าไปนั่งเฝ้าดูอยู่ในซุ้มบังไพรอีกแห่ง

ผมเชื่อว่า ไม่มี “ทางลัด” ในการเดินสู่จุดหมาย หรือเพื่อเป็นสิ่งใดสิ่งหนึ่ง เช่นเดียวกับที่เชื่อว่า เสือในป่า ไม่ใช่สิ่งอันตราย ผมเชื่อมาตลอดว่า สิ่งที่น่ากลัวคือ อะไรก็ตามที่รีบร้อน เดินทางลัด

เพราะอยากจะเป็นเสือ •

หลังเลนส์ในดงลึก | ปริญญากร วรวรรณ

สะดวก ฉับไว คุ้มค่า สมัครสมาชิกนิตยสารมติชนสุดสัปดาห์ได้ที่นี่https://t.co/KYFMEpsHWj

— MatichonWeekly มติชนสุดสัปดาห์ (@matichonweekly) July 27, 2022