การจัดการทรัพย์สินของจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย

หลายคนคงคิดว่าการที่จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัยทุกวันนี้สามารถหารายได้เชิงพาณิชย์ จากศูนย์การค้าในพื้นที่มหาวิทยาลัย เพราะทำเลที่ตั้งมหาวิทยาลัยอยู่ใจกลางเมือง

แต่ถ้าศึกษาประวัติความเป็นมาของมหาวิทยาลัย แนวคิดการจัดหารายได้ สมทบเงินสนับสนุนจากรัฐ เป็นเรื่องที่คนรุ่นเก่าคิดวางแผน และดำเนินการมาแต่ครั้งสถาปนามหาวิทยาลัย ซึ่งเป็นที่มาของที่ดินพระราชทานผืนใหญ่ เกือบหนึ่งตารางกิโลเมตร

ในตอนนั้น ที่ตั้งของจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัยอยู่ไกลจากพระนคร ไกลจากความเจริญ พื้นที่ส่วนใหญ่เป็นเพียงที่รกร้าง ล้อมรอบด้วยพื้นที่นาและทุ่งร้าง ไม่ค่อยมีผู้คนอยู่อาศัย การจัดหาผลประโยชน์จึงเริ่มจากการแบ่งแปลงที่ดินให้คนเช่าทำนาทำสวน โดยเฉพาะคนจีนเช่าปลูกผัก รายได้แต่ละปีคงจะไม่มาก แต่ก็ช่วยลดภาระในการตัดหญ้า แก้ป่ารกได้บ้าง

ต่อมา เริ่มสร้างตึกแถวให้เช่าไม่กี่คูหา ตรงสะพานเหลือง ด้วยเป็นพื้นที่ต่อเนื่องกับสถานีหัวลำโพง และย่านการค้าเยาวราช

ส่วนพื้นที่ที่เหลือ เริ่มมีชาวบ้านสร้างบ้านเป็นที่อยู่อาศัยและสร้างโรงเรือนเป็นโรงงาน หรือโกดังเล็กๆ

เมื่อกรุงเทพฯ ในฐานะเมืองหลวงเริ่มคึกคัก อันเป็นผลจากแผนพัฒนาเศรษฐกิจของชาติ จึงมีบริษัทเอกชนอาสาเข้ามาพัฒนาพื้นที่ วางผังตัดถนนหลายสาย สร้างตึกแถวกว่าสองพันหน่วย นอกจากทำรายได้มากขึ้นแล้ว ยังกลายเป็นต้นแบบธุรกิจอสังหาริมทรัพย์ประเภทตึกแถว ตลาดสด โรงภาพยนตร์ และสถานีขนส่งทั่วประเทศ

โดยเฉพาะกลุ่มตึกแถวริมถนนพระรามหนึ่ง ตรงข้ามกับโรงแรมหรูหราที่สุดในเวลานั้น คือ สยามอินเตอร์คอนติเนนตัล ซึ่งเป็นที่มาของแบรนด์ สยามสแควร์ เมกะของมัธยมชนในปัจจุบัน

เมื่อสิทธิ์ของบริษัทที่เข้ามาลงทุนสร้างตึกแถวสิ้นสุดลง จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัยจึงต้องจัดตั้งสำนักงานจัดหาผลประโยชน์ เพื่อมาดูแลการเช่า การจัดเก็บค่าเช่าเรื่อยมา จนอาคารเริ่มเสื่อมสภาพ

ความสำเร็จของศูนย์การค้ามาบุญครอง ที่เป็นอาคารมิกซ์ยูสขนาดใหญ่ ประกอบด้วยร้านค้า สำนักงาน และโรงแรม นอกจากจะเป็นต้นแบบของศูนย์การค้าอื่นๆ ในเวลาต่อมาแล้ว ยังทำให้จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัยคิดไกล วางผังแม่บท รื้ออาคารพาณิชย์เดิมทั้งหมด เพื่อสร้างอาคารขนาดใหญ่และสูง จะได้เป็นศูนย์กลางธุรกิจและอยู่อาศัยใหม่ของกรุงเทพฯ

เพียงแต่ว่าสภาพเศรษฐกิจ สังคม และการเมืองของประเทศไม่เอื้ออำนวย อีกทั้งศูนย์การค้าที่สร้างภายหลัง อาทิ จามจุรีสแควร์ สแควร์วัน และสามย่านมิตรทาวน์ ไม่คึกคักตามแผน เช่นเดียวกับ ศูนย์การค้าขนาดเล็ก สำนักงานสตาร์ตอัพ และคอนโดมิเนียม มีทั้งที่พอมีผู้คนใช้สอยบ้าง และร้างว่างเปล่าบ้าง

พื้นที่ที่เคยเป็นตึกแถว ส่วนหนึ่งกลายเป็นสวนร้อยปีจุฬาฯ พื้นที่สีเขียวผืนใหญ่ ที่ไม่สัมพันธ์กับอาคารข้างเคียง ส่วนที่เหลือกลายเป็นลานจอดรถกลางแจ้ง หลายร้อยคัน

สำหรับตึกแถวสองฟากถนนบรรทัดทอง ที่ยังไม่ได้ทุบทิ้ง แม้ว่ากิจการค้าเสื้อผ้าและกีฬาซบเซาลง แต่กลับฟื้นคืนมาเป็นศูนย์รวมร้านอาหารสตรีตฟู้ด ที่คึกคักตามกระแสสุดๆ

จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัยจึงเป็นกรณีศึกษาสำหรับนิสิต อาจารย์ รวมทั้งบุคคลทั่วไป เรียนรู้การจัดหาผลประโยชน์จากที่ดินที่ถือครอง ซึ่งมีทั้งที่วางแผนและไม่ได้วางแผน และมีทั้งที่สำเร็จและไม่สำเร็จ ด้วยประการทั้งปวง •

มองบ้านมองเมือง | ปริญญา ตรีน้อยใส

สะดวก ฉับไว คุ้มค่า สมัครสมาชิกนิตยสารมติชนสุดสัปดาห์ได้ที่นี่https://t.co/KYFMEpsHWj

— MatichonWeekly มติชนสุดสัปดาห์ (@matichonweekly) July 27, 2022