เว็บไซต์นี้ใช้คุ้กกี้เพื่อสร้างประสบการณ์ที่ดีมีประสิทธิภาพยิ่งขี้น อ่านเพิ่มเติมคลิก (Privacy Policy) และ (Cookies Policy)
bg-single

จะแจกแบบ NIT หรือ UBI ต้องถามว่า : รัฐกล้าเก็บภาษีเพิ่มไหม?

01.10.2024

เรื่องของการใช้ระบบ “ภาษีติดลบ” หรือ Negative Income Tax (NIT) ที่รัฐบาลแพทองธารเขียนระบุไว้ในคำแถลงนโยบายจะทำได้แค่ไหน และตอบโจทย์ปัญหาของประเทศหรือไม่ ต้องวิเคราะห์ว่าจะเอาเงินมาจากไหน?

คุ้มค่าหรือไม่?

และหากเปรียบเทียบกับ Universal Basic Income (UBI) ที่เป็นอีกวิธีหนึ่งของการช่วยสร้าง “ตาข่ายความปลอดภัยของสังคม” หรือ Social Safety Net ให้กับพลเมือง ระบบไหนมีข้อดีข้อเสียอย่างไร?

คำถามใหญ่คือไม่ว่าวิธีไหนจะดีเพียงใด หากไม่มีเงินก็คงทำไม่ได้

จึงต้องพิจารณาว่าค่าใช้จ่ายของทั้งสองระบบเป็นอย่างไร

 

ชัดเจนว่า NIT มีค่าใช้จ่ายน้อยกว่า UBI เพราะเป็นระบบที่ให้สิทธิประโยชน์เฉพาะกับผู้ที่มีรายได้ต่ำกว่าเกณฑ์เท่านั้น ไม่ได้แจกเหวี่ยงแห

แต่กระนั้นก็ตาม ค่าใช้จ่ายยังคงสูงอยู่

หากเกณฑ์รายได้ถูกตั้งไว้สูง หรือมีประชากรจำนวนมากที่มีรายได้ต่ำกว่าเกณฑ์

UBI แพงกว่าเพราะก่อนอื่นต้องคำนวณว่ารายได้พื้นฐานระดับไหนจึงจะเป็นเพียงพอสำหรับประชาชนทุกคนในอันที่จะ “อยู่ได้” แต่ไม่ “อยู่สบายเกินไป” จนไม่อยากหางานทำเพื่อสร้างรายได้เพิ่มให้กับตนเอง

เรื่องใหญ่คือรัฐบาลต้องหารายได้เพิ่มอย่างมหาศาลหากจะเดินหน้าทำเรื่อง NIT หรือ UBI

เอาง่ายๆ เลย…ถ้ารัฐบาลไม่มีความกล้าหาญทางการเมืองหรือความเก่งกล้าสามารถในการปฏิรูประบบภาษีเพื่อเก็บภาษีเพิ่มอย่างเป็นกอบเป็นกำ และลดค่าใช้จ่ายในทุกๆ ด้านอย่างจริงจัง

อีกทางหนึ่งก็คือการกู้มา

แต่การกู้มาเพื่อทำนโยบายแจกเงินอย่างนี้ย่อมเข้าข่ายเป็นหนทาง “สิ้นคิด”

 

ต้นทุนของการนำระบบ NIT มาใช้ย่อมขึ้นอยู่กับขนาดของประชากรที่มีสิทธิ์ เกณฑ์รายได้ และอัตราเงินอุดหนุน

เพราะ NIT ให้ความช่วยเหลือทางการเงินเฉพาะผู้ที่มีรายได้ต่ำกว่าระดับที่กำหนด ต้นทุนโดยรวมของระบบจึงต่ำกว่า UBI

แต่ NIT มีเป้าหมายชัดเจนกว่า ซึ่งหมายความว่าเงินจะถูกแจกจ่ายเฉพาะผู้ที่ต้องการความช่วยเหลือเท่านั้น

โดยหลีกเลี่ยงการจ่ายเงินจำนวนมากให้กับบุคคลที่มีรายได้สูงกว่าซึ่งไม่จำเป็นต้องให้รัฐช่วยแต่อย่างใด

NIT ยังเปิดทางให้ลดค่าใช้จ่ายของรัฐแบบค่อยเป็นค่อยไป

เพราะเมื่อรายได้ของผู้รับเพิ่มขึ้นก็จะช่วยลดรายจ่ายของรัฐบาล

ในระบบ UBI ทุกคนจะได้รับเงินเท่ากันโดยไม่คำนึงถึงรายได้

นั่นแปลว่า รัฐบาลจะต้องเพิ่มภาษีเป็นจำนวนมหาศาล หรือไม่ก็จัดสรรเงินจากส่วนอื่นๆ ของงบประมาณ เช่น การรักษาพยาบาล การป้องกันประเทศ หรือการศึกษา

ซึ่งก็จะสร้างปัญหาให้กับการพัฒนาด้านอื่นๆ ของประเทศ

และจะเผชิญกับแรงต่อต้านจากทั้งภายในรัฐบาลและประชากรกลุ่มอื่นๆ อย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้

นักการเมืองคิดเรื่องเหล่านี้เพราะมองดูความนิยมทางการเมืองที่จะมาจากการแจกเงินให้ประชาชน

กลุ่มนักการเมืองที่เรียกตัวเองว่าหัวก้าวหน้าเห็นว่า NIT สามารถสร้าง “ตาข่ายนิรภัยให้คนจน”

นักการเมืองค่ายนี้สามารถจะหาเสียงด้วยการบอกว่า NIT คือแนวทางการช่วยลดความยากจนของบ้านเมือง

สอดคล้องกับเป้าหมายความยุติธรรมทางสังคม

สำหรับฝ่ายอนุรักษนิยม นักการเมืองอาจจะอ้างว่าการใช้ระบบ NIT ทำให้มีค่าใช้จ่ายน้อยลงแต่มีประสิทธิภาพมากขึ้น

อีกทั้งยังสามารถกำหนดกรอบเป็นนโยบายที่สนับสนุนการหางานทำได้ด้วย

เพราะภายใต้ NIT นั้น เงินอุดหนุนจากภาษีประชาชนจะลดลงเมื่อรายได้ของแต่ละคนเพิ่มขึ้น ซึ่งจะช่วยจูงใจให้มีการจ้างงาน

 

ที่ผ่านมา NIT ได้รับเสียงเชียร์จากพรรคการเมืองทั้งสองขั้ว

นักเศรษฐศาสตร์คนดัง Milton Friedman ซึ่งเรียกตัวเองว่าเป็นฝั่งอนุรักษนิยมสนับสนุน NIT ในช่วงทศวรรษ 1960

ด้วยเชื่อว่าระบบนี้สามารถแทนที่ระบบสวัสดิการสังคมเพราะเป็นทางเลือกที่มีประสิทธิภาพมากขึ้นและติดขัดในระบบราชการน้อยลง

เมื่อ NIT ไม่ต้องควักเงินจ่ายอุดหนุนทุกคนแบบ “ถ้วนหน้า” จึงมักเผชิญกับการต่อต้านทางการเมืองน้อยกว่าระบบ UBI

แต่ก็ใช่ว่ากลุ่ม NIT จะปราศจากแรงต้านเสียเลยทีเดียว

ความท้าทายทางการเมืองที่อาจเกิดขึ้นประการหนึ่งของ NIT คือการประทับตราว่าเป็น “สวัสดิการตามรายได้”

ทำให้เกิดการตีความว่าจะมีเพียงคนบางกลุ่มเท่านั้นที่ “สมควร” ได้รับความช่วยเหลือ

ด้วยเหตุนี้จึงอาจจะได้รับการยอมรับอย่างแพร่หลายลดน้อยลง

อีกทั้งยังมีคนโต้แย้งได้ว่า การนำ NIT ไปใช้สู้ระบบรัฐสวัสดิการที่แข็งแกร่งและครอบคลุมไม่ได้เลย

 

คนชอบ UBI อ้างว่าระบบนี้มีความ “เท่าเทียม” ตรงที่ว่าทุกคนได้เงินช่วยเหลือจากรัฐเท่ากัน

จึงไม่สร้างความแตกต่างทางสังคมระหว่างผู้รับที่ “สมควรได้รับ” และ “ไม่สมควรได้รับ”

และแนวคิด UBI เข้าใจง่ายกว่าเพราะทุกคนจะได้รับเงินเท่ากัน

เป็นการหลีกเลี่ยงระบบราชการที่ซับซ้อนที่เกี่ยวข้องกับการบริหาร NIT หรือโครงการสวัสดิการอื่นๆ

ในแง่หนึ่ง UBI ได้รับการสนับสนุนอย่างมากจากกลุ่มก้าวหน้าซึ่งมองว่าเป็นวิธีแก้ปัญหาที่ “กล้าหาญ” ในการต่อสู้กับความยากจน และความเหลื่อมล้ำทางเศรษฐกิจ

อีกทั้งยังเป็นกันชนสำหรับผู้คนในการปรับตัวกับลักษณะงานที่เปลี่ยนแปลงไปในโลกที่ระบบอัตโนมัติคุกคามงานจำนวนมาก

UBI ยังดึงดูดใจผู้รักอิสระที่ชอบโอนเงินสดมากกว่าโปรแกรมที่รัฐบาลดำเนินการซึ่งกำหนดว่าควรใช้สิทธิประโยชน์อย่างไร

คนไม่ชอบ UBI โต้แย้งว่าระบบนี้การจ่ายเงินให้ทุกคนรวมถึงคนรวยเป็นการใช้ทรัพยากรสาธารณะอย่างไม่มีประสิทธิภาพ

และค่าใช้จ่ายที่สูงของ UBI ทำให้การนำไปปฏิบัติมีความท้าทายทางการเมือง

เพราะในท้ายที่สุดก็หนีไม่พ้นต้องขึ้นภาษีอย่างหนักหรือไม่ก็ต้องจัดสรรบริการที่จำเป็นอื่นๆ ใหม่

อีกทั้งยังอาจจะเผชิญกับการต่อต้านจากกลุ่มประชากรที่เชื่อว่าการโอนเงินสดโดยไม่มีเงื่อนไขจะทำให้การทำงานลดลงและส่งเสริมการพึ่งพารัฐบาลมากขึ้น

เป็นการสร้าง “พลเมืองเกียจคร้าน” ไม่สร้างสรรค์สิ่งใหม่ๆ ให้กับสังคม

กลายเป็นประเทศที่ผู้คนงอมืองอเท้า ชื่นชมแต่รัฐบาลที่มีนโยบาย “ลด แลก แจก แถม” เท่านั้น

 

สหรัฐอเมริกาใช้ NIT ในทศวรรษที่ 1960 และ 1970 ในบางเมือง เช่น ซีแอตเทิลและเดนเวอร์

โดยแจกเงินสดแก่ครอบครัวที่มีรายได้น้อยตามระดับรายได้

แม้ว่าท้ายที่สุดจะไม่ได้ใช้ NIT อย่างแพร่หลายมากขึ้นแต่การทดลองครั้งนั้นก็กลายเป็นพื้นฐานให้กับการพัฒนาระบบเครดิตภาษีรายได้ที่ได้รับ (Earned Income Tax Credit : EITC)

อันเป็นรูปแบบหนึ่งของภาษีรายได้ติดลบสำหรับผู้ใช้แรงงานที่มีรายได้น้อย

แคนาดาทดลอง Mincome (ระหว่างปี 1974-1979) ในเมืองแมนิโทบา

โดยได้ทดสอบระบบ NIT ในเมืองดอว์ฟิน ซึ่งผู้อยู่อาศัยที่มีรายได้น้อยได้รับรายได้ขั้นต่ำที่รับประกัน

โครงการนี้ถึงจะยุติไปแล้ว ต่อมาการศึกษาหลังจากนั้นพบผลลัพธ์ที่ดีทางสังคม เช่น อัตราการเข้าโรงพยาบาลที่ลดลงและสุขภาพจิตที่ดีขึ้น

 

ฟินแลนด์เปิดโครงการนำร่อง UBI เป็นเวลาสองปี (2017-2018)

โดยให้ประชาชนที่ว่างงาน 2,000 คน รับเงินเดือนละ 560 ยูโร โดยไม่คำนึงถึงรายได้อื่นๆ หรือการหางานทำ

แม้ว่าผลกระทบต่อการจ้างงานจะมีจำกัด แต่การทดลองนี้ส่งผลให้ผู้เข้าร่วมมีความเป็นอยู่ที่ดีขึ้นและลดความเครียด

อิหร่าน : ตั้งแต่ปี 2010 อิหร่านได้ใช้รูปแบบของ UBI ผ่านการโอนเงินสด

หลังจากยกเลิกการอุดหนุนเชื้อเพลิงและอาหาร ประชาชนทุกคนจะได้รับเงินสดเป็นประจำ

แม้ว่าจะประสบความสำเร็จในการลดความไม่เท่าเทียมกัน แต่ก็เผชิญกับความท้าทายจากเงินเฟ้อและสภาวะเศรษฐกิจในวงกว้าง

เคนยา : ในปี 2016 องค์กรการกุศล GiveDirectly ได้เริ่มการทดลอง UBI ระยะเวลา 12 ปีในชนบทของเคนยา

หลายพันคนในหมู่บ้านต่างๆ ได้รับเงินสดเป็นประจำ ผลเบื้องต้นแสดงให้เห็นว่ามีการพัฒนาทางเศรษฐกิจ สุขภาพ และการศึกษา

 

นักการเมืองไทยพรรคไหนกล้าคิดก็ต้องกล้าทำ

นั่นคือต้องบอกกล่าวกับประชาชนก่อนว่าจะปฏิรูปภาษีครั้งใหญ่อย่างไร

เพราะถ้าไม่กล้าเก็บภาษีคนมีเงินอย่างจริงจังเพื่อลดความเหลื่อมล้ำ ก็อย่าได้คุยโม้โอ้อวดว่าจะกล้าทำเรื่อง NIT หรือ UBI เลย

เพราะหากจะช่วยคนจนจริงก็ต้องกล้าเก็บภาษีคนรวยอย่างเป็นกอบเป็นกำ

อย่างหลังนี้ต้องใช้ความ “กล้าหาญทางการเมือง” (political will) อย่างมาก

ซึ่งเป็นสิ่งที่ขาดแคลนมากที่สุดในการเมืองไทยวันนี้!



เนื้อหาที่ได้รับการโปรโมต

ธำรงศักดิ์โพล ชี้ผลสำรวจ ให้ผู้บริหารองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นที่มาจากเลือกตั้งดำรงตำแหน่งได้เพียง 2 สมัย ร้อยละ 27.45
‘ลิณธิภรณ์’ ลุยสานต่อทุน ODOS รุ่น 3 คัด 1,200 เด็กยากจนพิเศษทั่วประเทศ ย้ำรัฐบาล ‘แพทองธาร‘ มุ่งสร้าง “สะพานเชื่อมโอกาส” ให้ช้างเผือกไทยก้าวสู่เวทีโลก
ลอย แนะทีมไทยแลนด์ เจรจาเปิดตลาดสินค้าเป้าหมายสหรัฐฯ แบบเจาะจง – ขอยกเว้นภาษีเฉพาะ sector วางแผน3ระยะ
‘เสียดินแดน’ เป็นประวัติศาสตร์มโน
The Good, the Bad and the Ugly 20 ปี เล่นการเมือง ในหุบเหว
เลือกตั้งเมียนมา วิถีที่สวนทางกับสันติภาพ
พรรคอเมริกา ทางเลือกใหม่มะกันชน กับเส้นทางสุดหิน
‘อานันท์ ปันยารชุน’ ย้อนอดีตยุค ‘ปลายสงครามเย็น’ ก่อนเปิดม่านสัมพันธ์ ‘ไทย-จีน’
‘ว่าน’ ธนกฤต เปิดใจรักครั้งใหม่ เรียบง่ายและลงตัว กับ ‘สารวัตรบีบี’ พ.ต.ต.หญิง ศรัญญา
‘สงฆ์ไทย’ กลับหลังหัน ‘นิพพาน’ เส้นทางที่ไม่มีอยู่จริง
‘AI’ ปฏิวัติงานสอบสวน ตำรวจภูธรภาค 2 นำร่อง ทางออกวิกฤต ‘พงส.’ ไทย
ผ่าปฏิบัติการล่า ‘ก๊ก อาน’ นักธุรกิจ-ส.ว.สนิท ‘ฮุน เซน’ หัวโจกแก๊งคอลเซ็นเตอร์ ปปง.ลุยยึดทรัพย์พันล้าน