ถึงวันนี้ กับการทำงานในป่ามายาวนานพอสมควร ผมเริ่มเข้าใจแล้วว่า บางทีสิ่งที่ธรรมชาติพยายามบอก รวมทั้งบทเรียนที่ชีวิตต่างๆ สอนมาโดยตลอดนั้น ไม่เพียงความตั้งใจที่จะให้รู้จักและเข้าใจอย่างแท้จริงถึงบทบาทและหน้าที่ของทุกชีวิต เพียงเท่านั้น
แต่ดูเหมือนว่า สิ่งที่ธรรมชาติอยากจะบอกและสอนบทเรียนให้จริงๆ คือ วิชาการดำเนินชีวิต
ผมใช้กล้องและเลนส์เป็นเครื่องมือในการเรียนวิชาต่างๆ เหล่านี้
แต่การจะ “เข้าถึง” และเข้าใจ ไม่ใช้แค่เวลา แต่ต้องใช้วิธีเปิดใจ
คืนนั้น เป็นเวลาอีกสองวัน ที่ผมกับผู้ช่วยนักวิจัยจะใช้เวลาอยู่ที่แคมป์ริมลำห้วยนี้ครบหนึ่งเดือน ภารกิจของนักวิจัยคือ ต้องการจับเสือโคร่งตัวเมียสวมปลอกคอติดเครื่องส่งสัญญาณเพื่อดูการใช้พื้นที่ของมัน
วันแรกที่มา เราพบสเปรย์หรือร่องรอยที่เสือพ่นฉี่ไว้ที่ต้นไม้ริมด่านเพื่อแสดงอาณาเขต
รอยตีนของมันประทับไว้ชัดเจนบนด่านที่ค่อนข้างเละเป็นโคลน อุ้งตีนหน้ากว้าง 7.3 เซนติเมตร นี่คือเสือตัวเมีย เพราะเสือโคร่งตัวผู้โตเต็มวัยนั้น ความกว้างอุ้งตีนหน้าเฉลี่ย 8.2 เซนติเมตร
ร่องรอยที่พบเป็นเป้าหมายที่ต้องการ
เสือตัวเมียจะทำให้ได้ข้อมูลการผสมพันธุ์ รวมทั้งการเลี้ยงดูลูก นักวิจัยจะเก็บข้อมูลได้ยาวนานเพราะการครอบครองอาณาเขตเสือตัวเมียจะยาวนานกว่าเสือตัวผู้
นักวิจัยพบว่าเสือตัวผู้ครองอาณาเขตร่วม 300 ตารางกิโลเมตร และในอาณาเขตตัวผู้จะมีตัวเมียอาศัยอยู่ 3 ตัว เป็นวิถีปกติของเสือ
เสือจะเดินตรวจตราอาณาเขตของตัวเองไปเรื่อยๆ และจะใช้เวลาราว 15-17 วันจึงจะย้อนกลับมาจุดเดิม
ร่องรอยเสือใหม่ๆ สำหรับเรา ไม่ใช่เรื่องน่ายินดีนัก เพราะนั่นหมายความว่าเสือผ่านไปแล้ว และเราต้องรออีกครึ่งเดือน
ช่วงเวลาปลายๆ ฤดูฝน แม้ว่ากลางวันจะมีสภาพอากาศร้อนอบอ้าว แต่ช่วงกลางคืนอุณหภูมิลดต่ำอากาศเย็นยะเยือก
เวลาผ่านไป เราอยู่กับการเฝ้ารอ ไปไหนไม่ได้ กระทั่งคล้ายกับว่าผู้ที่ติดอยู่ในกับดักคือเราเอง
ขณะเฝ้ารอ ผมคิดถึงการทำงานของเสือโคร่ง
วิธีการล่าของนักล่าในป่าทึบนั้นต่างจากสัตว์ที่ทำงานอยู่ในทุ่งโล่ง ที่ใช้วิธีวิ่งไล่
เสือโคร่งใช้วิธีซุ่มรอ และหมอบคืบคลานเข้าหาเหยื่ออย่างระมัดระวัง เงียบกริบ กระทั่งเหลือระยะสัก 10-15 เมตร จะกระโจนเข้าจู่โจมด้วยกรงเล็บ และกัดบริเวณคอ
เสือนั้นได้รับการออกแบบมาและมีวิวัฒนาการเพื่อเป็นผู้ล่าสมบูรณ์แบบ มันมีลำตัวเพรียว เคลื่อนไหวว่องไวมีประสาทหู ตา จมูกที่ดี อุ้งตีนนิ่ม เดินเงียบ สามารถกางเล็บออกได้เวลาล่าเหยื่อ
พวกมันจำแนกเสียง กลิ่นได้ดี เพราะได้รับการฝึกฝนเรียนรู้จากแม่ตั้งแต่เด็ก
กระนั้นก็เถอะ นักวิจัยมีข้อมูลว่าการล่าของเสือนั้นส่วนใหญ่จะล้มเหลว ต้องเริ่มต้นใหม่เสมอ
ในการลงมือ 10 ครั้ง จะพบความสำเร็จเพียงครั้งเดียว
จึงไม่น่าแปลกใจที่เสือจะใช้เหยื่อที่พวกมันล่าได้อย่างคุ้มค่า
เสือโคร่ง : เสือโคร่ง ใช้วิธีการล่าแบบเฝ้ารอ ซุ่มเงียบ เมื่อได้ระยะจึงจะกระโจนเข้าโจมตีเหยื่อ
คืนนั้นเป็นคืนแรม 8 ค่ำ ท้องฟ้าเวลา 21 นาฬิกามืดสนิท เป็นความมืดที่แม้แต่จะยกมือขึ้นดูก็มองไม่เห็น
ที่รายล้อมผมอยู่คือความเงียบ ไร้เสียงนกกลางคืน ไม่มีเสียงเก้ง ไม่มีกระทั่งแมลงกรีดเสียง
ผมอยู่ในสภาพนี้มาร่วม 20 นาที จากนั้นมีเสียงคำรามเบาๆ แทรกความเงียบ เสียงมาจากเสือโคร่งโตเต็มวัยตัวหนึ่ง มันติดกับดักที่นักวิจัยตั้งไว้
ไม่มีอาการดิ้นทุรน
ปืนยิงยาสลบพร้อม นักวิจัยทำงานของพวกเขาสำเร็จอีกหนึ่งครั้ง
เราเปิดไฟฉาย เสือนอนนิ่ง มีเวลา 40 นาทีสำหรับทำงานก่อนที่เสือจะฟื้น เสือถูกสวมปลอกคอติดเครื่องส่งวิทยุตรวจสอบน้ำหนัก วัดขนาด เก็บตัวอย่างขน หนวด และเห็บที่เกาะตามตัว
งานเสร็จ พร้อมกับเสือลืมตา ขยับตัว มันจะนอนนิ่งๆ อีกราวสองชั่วโมงจึงจะลุกขึ้นและเดินไปจากที่นี่
ผมนั่งเฝ้ามองมันค่อยๆ เดินจากไป ขณะติดอยู่ในกับดักผมไม่พบอาการดิ้นรน เมื่อฟื้นแล้วแต่ร่างกายยังไม่พร้อม
มันเลือกที่จะถอย
มีโอกาสได้พบ และ “เห็น” เสือจริงๆ ในป่า
นับวันผมยิ่งเข้าใจความหมายของคำว่า เสือ
วันรุ่งขึ้น ผมตามผู้ช่วยนักวิจัยไปเก็บกับดักสัญญาณ แจ้งตำแหน่งที่เสืออยู่ มันอยู่ไม่ไกล หลังจากนี้มันจะใช้ชีวิตปกติ ดำเนินวิถีไปตามภารกิจที่ได้รับมอบมาให้ทำ
ชีวิตของเสือนั้นต้องมีเหยื่อให้ล่า แต่ชีวิตของมันจะอยู่รอดไปได้ การล่าต้องประสบผลสำเร็จ
เราเก็บของขึ้นรถ วันนี้จะเก็บแคมป์ออกจากป่า
เสือเป็นอิสระจากกับดักไปแล้ว แต่ภาระหน้าที่ของมันยังคงอยู่
ผมมองไปที่ใบสีแดงอมส้มของต้นมะกอกเกลื้อน อีกไม่นานจะถึงเวลาที่ใบไม้จะลดการใช้น้ำ เปลี่ยนสีใบ ฤดูกาลหมุนเวียน
ชีวิตดูเหมือนว่าจะถูกกำหนดวิถีไปตามฤดูกาล เราต่างล้วนมีภาระหน้าที่
เสือพ้นไปจากกับดักแล้ว เรากำลังจะออกจากป่า
แต่ผมเห็นความเหมือนกันอย่างหนึ่ง ระหว่างเรา คนกับเสือ
นั่นคือ ดูเหมือนว่าเราต่างก็ติดอยู่ในกับดัก เป็นกับดักที่มองไม่เห็น
เรารู้ดีว่า ” สิ่งที่มองไม่เห็น” ไม่ได้หมายความว่า สิ่งนั้นไม่มี •
หลังเลนส์ในดงลึก | ปริญญากร วรวรรณ
สะดวก ฉับไว คุ้มค่า สมัครสมาชิกนิตยสารมติชนสุดสัปดาห์ได้ที่นี่https://t.co/KYFMEpsHWj
— MatichonWeekly มติชนสุดสัปดาห์ (@matichonweekly) July 27, 2022
