ถึงวันนี้ การพบเจอเสือในป่า คล้ายจะไม่ใช่เรื่องยากมาก เหมือนช่วงเวลาที่ผ่านมาแล้ว ไม่เพียงแต่เสือหรอก เหล่าสัตว์ป่าหายากหลายชนิด ก็ปรากฏตัวให้คนได้พบเจอบ่อยๆ แม้แต่สมเสร็จ สัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนม ซึ่งนับเป็นชีวิตลึกลับ พบเจอได้ยาก ก็ปรากฏตัวให้คนพบเจอง่ายๆ
อีกทั้งวันนี้เรามีเทคโนโลยีการบันทึกภาพที่เจริญก้าวหน้า กล้องดักถ่ายภาพคุณภาพดีๆ บันทึกภาพสัตว์ป่าบางชนิดที่เราไม่พบเห็น และคิดว่าพวกมันสาบสูญไปแล้ว
ในผืนป่าอนุรักษ์ คนพบและบันทึกภาพเสือโคร่ง, เสือดาวได้เสมอ และดูเหมือนว่า ในบางอุทยานแห่งชาติ เสือดาวจะเป็นชีวิตที่เจอได้ง่าย พบเจอบนถนนซึ่งคนใช้สัญจร ที่จริงไม่ใช่เรื่องน่าแปลกใจนักหรอก เพราะในป่าคือบ้านของพวกมัน
อีกทั้งถนนหรือเส้นทางที่อยู่ในป่า ก็เป็นเส้นทางที่ทั้งคนผู้มาเยือน และสัตว์ป่าผู้เป็นเจ้าของ ใช้ร่วมกัน
การทำงานในป่าของผม ตลอดเวลาที่มุ่งมั่นอยู่กับการตามหาเสือโคร่ง รวมทั้งช่วงเวลาที่ได้มีโอกาสอยู่ร่วมกับทีมศึกษาวิจัยเสือโคร่ง
เสือซึ่งผมพบเจออยู่เสมอ คือ เสือดาว
พบบ่อยๆ ไม่ว่าจะเป็นตามเส้นทางด่านที่เดิน หรือบนถนนขณะใช้รถยนต์เป็นพาหนะ
คงพูดได้ว่า ระหว่างเรา ไม่ใช่ชีวิตแปลกหน้ากันสักเท่าใด
นับตั้งแต่เสือดาวตัวแรก ซึ่งให้โอกาสผมเห็นและบันทึกภาพการทำงานของมัน
จนกระทั่งถึงเสือดาวตัวล่าสุด ไม่ใช่เสือตัวเดียวกันหรอก แต่ในความเป็นเสือ พวกมันมีบางอย่างที่ไม่แตกต่างกัน
เสือดาวมีพื้นที่อาศัยทับซ้อนอยู่ในอาณาเขตของเสือโคร่ง แต่อยู่ร่วมกันได้อย่างสันติ เพราะเหยื่อพวกมันแตกต่างกัน
ขณะที่เหยื่อเสือโคร่ง หรือพูดให้ถูก สัตว์กินพืชอันเป็นงานของเสือโคร่ง คือ กระทิง, วัวแดง, กวางตัวผู้โตเต็มวัย รวมทั้งควายป่าร่างบึกบึน
งานของเสือดาว เป็นสัตว์ซึ่งมีขนาดย่อมลงมา เช่น กวางตัวเมีย, เก้ง, หมูป่า
อีกนั่นแหละ บางครั้งหมูป่าก็ตกเป็นเหยื่อเสือโคร่ง นักวิจัยพบว่า ในช่วงที่เสือโคร่งเพิ่งแยกจากแม่ กำลังแสวงหาอาณาเขตของตัวเอง หรือช่วงเวลาที่แม่กำลังสอนลูกๆ ให้คุ้นเคยกับการล่า ช่วงเวลานั้น สัตว์ขนาดย่อมๆ เช่นหมูป่า จะเป็นเป้าหมายที่ดี
ลวดลายบนตัวเสือดาว ที่เรียกว่า “ลายขยุ้มตีนหมา” ช่วยให้พวกมันกลมกลืนกับสภาพป่าอันหลากหลาย มากกว่าเสือโคร่ง และเสือดาวพร้อมปรับตัวอยู่กับสภาพแวดล้อมอันเปลี่ยนแปลงได้ดีกว่า
กระนั้นก็เถอะ ในความเป็นเสือ ในความเป็นสัตว์ป่า พวกมันต้องเผชิญหน้ากับปัญหาเดียวกัน
ไม่ว่าจะเป็นแหล่งอาศัยถูกคุกคาม ประชากรเหยื่อลดน้อยลง รวมทั้งการตกเป็นเป้าหมายของขบวนการค้าสัตว์ป่า ล่าเพื่อเอาอวัยวะก็ไม่เคยยุติ
ลูกๆ สัตว์ป่าจำนวนไม่น้อย ถูกพรากจากอกแม่ พวกมันจำนวนหนึ่งเข้ามาอยู่ในสวนสัตว์
แววตาพยายามบอกให้คนที่กำลัง “ดู” พวกมันผ่านกรง ว่า ญาติพี่น้อง เพื่อนๆ ของมัน กำลังเผชิญอยู่กับปัญหาอย่างไร โดยหวังว่า คนดูจะ “เห็น”
บนถนนที่สัตว์ป่ากำลังเดิน ไม่ราบเรียบ และคล้ายกับว่า หนทางข้างหน้าจะมืดมิด แต่พวกมันรู้ดีว่า การใช้เวลาอยู่กับวันนี้นั้น สมควรกว่า
เสือดาว – ลวดลายของเสือดาว กลมกลืนกับสภาพแวดล้อมได้ดี การแอบซุ่มเพื่อโจมตีเหยื่อ ทำได้อย่างได้ผล
ขณะเดินตามเสือ ผมรู้สึกได้ถึงความอ่อนด้อยของตัวเอง ร่างกายซึ่งได้รับการออกแบบมาอย่างดีทำให้มีความสามารถพิเศษในการเดินได้อย่างเงียบเชียบ ถึงแม้ว่าพื้นจะเต็มไปด้วยใบไม้แห้ง เพราะเล็บที่หดและกางออกได้เมื่อต้องการใช้นั่นเอง
เสือใช้กล้ามเนื้อบริเวณขาดึงหรือคลายเส้นเอ็นที่ยึดกระดูกนิ้วเท้า ให้หดเข้า หรือกางออกตามต้องการ ทำให้อุ้งตีนเสือเบา ไม่เทอะทะ
เสียงแกรกกรากขณะผมเดินย่ำไปบนใบไม้แห้งๆ นั่น ดังกึกก้องในป่าอันเงียบสงัด
เสือโคร่งมีเทคนิคในการล่าหลากหลาย เมื่อรวมกับร่างกายและทักษะที่เหมาะสม เสือโคร่งจึงเป็นนักล่าที่เยี่ยมยอด
แต่นักล่าหมายเลขสองอย่างเสือดาว ก็มี “ทริก” ไม่ด้อยกว่า
บางครั้ง เสือดาวทำเสียงประหลาดๆ อย่างเสียงหายใจในลำคอดังๆ เพื่อหลอกกวางให้สงสัยและเดินเข้ามาใกล้ หรือเพื่อให้เก้งวางใจ
ถึงวันนี้ ในป่าไม่ใช่เรื่องยากกับการพบเจอเสือ อีกทั้งปัญหาต่างๆ ที่เกิดขึ้นกับเหล่าสัตว์ป่า ปัญหาที่พวกมันกำลังเผชิญ ไปพร้อมๆ กับความก้าวหน้าอย่างรวดเร็วของโลก ก็เป็นที่รับรู้ ไม่แค่การถูกไล่ล่า คนจำนวนมากตระหนัก, กังวล พยายามหาทางแก้ไข
แต่ก็มีคนอีกจำนวนไม่น้อย ไม่พยายามทำความเข้าใจ
สิ่งหนึ่งที่ผมได้รู้ขณะเดินตามเสือ คือ เสือมักจะชอบใช้เส้นทางที่คนทำขึ้นเพื่อสัญจรด้วย บนทางที่เสือเดินนั้นไม่ราบเรียบ คล้ายจะขรุขระ รกทึบ สูงชัน
โลกเดินทางมาถึงวันที่เหล่าสัตว์ป่าเหลือเส้นทางเดินน้อยลง
กระนั้นก็ตาม บนถนนขรุขระ มองไม่เห็นแสงสว่าง
สำหรับเสือ ด้วยคุณสมบัติที่มี พวกมันรู้จักวิธี “เดิน”
เดินโดยไม่พะวงถึงเมื่อวาน หรือวันพรุ่งนี้ •
หลังเลนส์ในดงลึก | ปริญญากร วรวรรณ
สะดวก ฉับไว คุ้มค่า สมัครสมาชิกนิตยสารมติชนสุดสัปดาห์ได้ที่นี่https://t.co/KYFMEpsHWj
— MatichonWeekly มติชนสุดสัปดาห์ (@matichonweekly) July 27, 2022
