บทความพิเศษ | จักรกฤษณ์ สิริริน
Kenji Kawakami นวัตกร ‘ฝ่ายซ้าย’
ผู้มาก่อนกาล
ใน Wikipedia ของ Kenji Kawakami เขียนประวัติของเขาเอาไว้ว่า “เกิดปี 1946 ในจังหวัดนารา เข้าเรียนในสาขาวิศวกรรมการบินที่มหาวิทยาลัย Tokai ในปี 1967 ต่อมาได้ลาออกเพื่อเข้าขบวนการนักศึกษาในช่วงต้นทศวรรษ 1970 กรณีพิพาทสนธิสัญญาอันโปะ (สนธิสัญญาความร่วมมือด้านความมั่นคงระหว่างสหรัฐอเมริกาและญี่ปุ่น)”
“หลังจากนั้น Kenji Kawakami เข้าไปเกี่ยวข้องกับการประท้วง และการเคลื่อนไหวของฝ่ายซ้าย ควบคู่กับการทำงานอิสระ โดยเฉพาะอย่างยิ่ง การเป็นผู้เขียนบทให้กับ Calimero รายการเด็กของสถานีโทรทัศน์อิตาลีที่เผยแพร่ในประเทศญี่ปุ่น”
“ช่วงต้นทศวรรษ 1990 รับตำแหน่งบรรณาธิการนิตยสาร Mail Order Life ซึ่งเป็นแคตาล็อกสินค้าที่จัดทำขึ้นเพื่อกลุ่มแม่บ้านในเขตชานเมืองที่ไม่สะดวกเดินทางไปช้อปปิ้งในเมือง โดย Kenji Kawakami ได้ใช้เนื้อที่นิตยสาร Mail Order Life ฉบับพิเศษ เพื่อเขียนถึงสิ่งประดิษฐ์ที่เขาคิดขึ้นเป็นงานอดิเรก”
“ต่อมา นวัตกรรมต่างๆ ของเขาที่ตีพิมพ์ในนิตยสาร Mail Order Life ฉบับพิเศษ ได้รับความนิยมอย่างมากจากผู้อ่าน และต่อมาได้กลายเป็นคอลัมน์หลักของนิตยสาร Mail Order Life ไปในที่สุด”
มีข้อมูลระบุว่า 1. ตอนที่ Kenji Kawakami เป็นการ์ดในม็อบ เคยทำระเบิดขวด และขว้างใส่ตำรวจปราบจลาจลที่ยิงแก๊สน้ำตา
2. การที่เขารับตำแหน่งบรรณาธิการนิตยสาร Mail Order Life เพื่อนๆ ของเขาพากันหัวร่องอหาย เพราะ Kenji Kawakami เกลียดลัทธิบริโภคนิยมมาก เขาเคยให้สัมภาษณ์ว่า “ผมเกลียดการที่ทุกอย่างกลายเป็นสินค้า”
การที่ Kenji Kawakami เข้ารับตำแหน่งบรรณาธิการนิตยสาร Mail Order Life ทำให้เขามีหน้าที่เติมเนื้อหาในหน้าว่างของ Dummy นิตยสาร Kenji Kawakami จึงเติมหน้าว่างใน Dummy เหล่านั้นด้วย :
– ตะเกียบติดพัดลม หมดกังวลเรื่องราเม็งลวกปาก
– ที่ครอบหน้ากันเส้นผมลงชามบะหมี่
– ที่ครอบปากสำหรับทาลิป แต่งหน้าไม่เก่งไม่เป็นไร แค่ครอบเอาไว้แล้วทาตามไปก็พอ
– ไม้กอล์ฟติดที่ตากถุงเท้า (เวลาสะวิงบ่อยๆ ทำให้ถุงเท้าแห้งเร็ว)
– หมวกเป่าผมแบบอัตโนเท้า (รองเท้าปั๊มลมขึ้นไปเป่าผม)
– เสื้อลายตาราง Excel บอกบริเวณคันหลังได้ตรงจุด
– เครื่องครอบศีรษะรุ่นม้วนทิชชู่ จามเมื่อไหร่ หรืออยากจะร้องไห้ ก็ดึงลงมาใช้ได้เลย
– หมวกประคองหัว ตัวช่วยสำหรับคนอยากหลับสนิทแบบหัวตรงๆ ไม่ต้องเอนซบใครบนรถไฟฟ้า
– หมวกติดตั้งกล้องฟิล์มแบบ 360 องศา
– เก้าอี้อาหารเช้าติดล้อ ใช้เดินทางจากบ้านไปที่ทำงาน
– ชุดเด็กน้อยติดพรมเช็ดพื้น และชุดสัตว์เลี้ยงติดพรมเช็ดพื้น
– รองเท้ากวาดพื้น (เท้าซ้ายติดไม้กวาด เท้าขวาติดที่ตักผง)
– รองเท้าติดร่ม บอกลาเรื่องรองเท้าเปียกวันฝนตกกันได้เลย
– รองเท้าพื้นหลุมเอาไว้เหยียบลูกพินบอลในร้านเกมกลับไปเล่นที่บ้าน
– บัตเตอร์สติ๊ก (เนยถั่วบรรจุแท่ง วิธีใช้เหมือนกาวแท่ง)
– ร่มรองน้ำฝน
– เน็กไทผสมร่ม ทั้งหล่อเท่ และมีประโยชน์แบบ 2 in 1
– แปรงนิ้ว (ถุงยางนิ้วติดหัวแปรงสีฟัน)
– แว่นตาติดกรวยช่วยให้หยอดตาง่าย
– แว่นกันแดดติดกล้องส่องทางไกล แยกเลนส์ซ้ายขวา
– ราวโหนรถไฟ ใช้ปั๊มส้วมเป็นตัวยึดเพดานโบกี้
– ไฟฉายพลังงานแสงอาทิตย์ (ใช้ได้เฉพาะตอนมีแสง) ฮา
Kenji Kawakami เรียก “นวัตกรรม” เหล่านี้ว่า Chind?gu ซึ่งแฟนๆ นิตยสาร Mail Order Life ชื่นชอบอย่างมาก Kenji Kawakami จึงได้เขียน Chind?gu ชิ้นใหม่ๆ ที่เขาประดิษฐ์คิดค้นขึ้นในทุกๆ ฉบับเป็นเวลาหลายปีติดต่อกัน
นิตยสาร Mail Order Life ที่ตีพิมพ์ชิ้นงาน Chind?gu ของ Kenji Kawakami ไปเตะตา Dan Papia คอลัมนิสต์นิตยสาร Tokyo Journal เขาจึงเขียนบทความแนะนำ Chind?gu ของ Kenji Kawakami ใน Tokyo Journal
สมาชิกนิตยสาร Tokyo Journal ชื่นชอบ Chind?gu ของ Kenji Kawakami จึงเริ่มส่ง Chind?gu ของ ผู้อ่านเข้ามาทางจดหมาย Dan Papia จึงติดต่อ Kenji Kawakami เพื่อร่วมกันตั้ง The International Chind?gu Society ในปี 1995
พร้อมพิมพ์หนังสือรวม Chind?gu ออกมาหลายเล่ม เช่น 101 Unuseless Japanese Inventions และ 99 More Unuseless Japanese Inventions
ในตอนนั้น “ยุโรป” มอง Kenji Kawakami ว่าเป็น “ศิลปินเหนือจริง” ขณะที่ “สหรัฐอเมริกา” เห็นว่า Kenji Kawakami เป็น “นวัตกรสติเฟื่อง” ส่วน “ฮ่องกง” มองว่า Kenji Kawakami อาจมีโอกาสทางธุรกิจ
อย่างไรก็ดี Kenji Kawakami ไม่เคยจดสิทธิบัตร หรือรับเงินจากสิ่งประดิษฐ์สักชิ้น เขาบริจาคค่าลิขสิทธิ์หนังสือ และค่าบรรยายทั้งหมดให้กับองค์กรการกุศลที่เขาชื่นชอบ
ตลอดชีวิตนักประดิษฐ์ Kenji Kawakami ไม่เคยแต่งงาน เขาจึงไม่มีลูก และยังคงมุ่งมั่นกับ Chind?gu ต่อไป โดยมองว่ามันคือ “เกมทางปัญญาสำหรับคนที่มีจิตวิญญาณขบถ”
แม้ในปัจจุบัน วงการ Chind?gu จะยังมีกิจกรรมอยู่บ้าง แต่ก็เริ่มเงียบลง โดย Website ของ Chind?gu Society ที่ญี่ปุ่นได้ปิดตัวไปนานแล้ว เนื่องจาก Kenji Kawakami ไม่ชอบโลก Digital เขาบอกว่า “ของพวกนี้ทำให้ความสัมพันธ์ของมนุษย์ตื้นเขินขึ้น”
อย่างไรก็ดี Kenji Kawakami ยังคงจัดแสดงผลงาน Chind?gu อยู่เป็นระยะ เช่น งาน Design Tide ’07 และนิทรรศการในฝรั่งเศสปี 2013 ถึง 2016 พิพิธภัณฑ์ Palais de Tokyo ในปารีสก็เคยจัดแสดงภาพถ่าย Chind?gu ของ Kenji Kawakami
ทิ้งท้ายด้วยกฎเหล็ก Chind?gu เพื่อแยกแยะ Chind?gu แท้ ออกจากของเลียนแบบ
1. Chind?gu ต้อง (เกือบจะ) ไร้ประโยชน์โดยสิ้นเชิง
กฎสูงสุดของ Chind?gu ถ้าสิ่งประดิษฐ์ของคุณช่วยแก้ปัญหาได้จริง และคุณใช้มันเป็นประจำ มันไม่ใช่ Chind?gu มันอาจกลายเป็นสินค้าทำเงินล้านก็ได้ แต่น่าเสียดาย มันไม่ใช่ Chind?gu เพราะมันไม่มี “จิตวิญญาณ Chind?gu”
2. Chind?gu ต้องมีอยู่จริง
Chind?gu ต้องถูกสร้างขึ้นจริง ไม่ใช่แค่ภาพร่างบนกระดาษ ถ้าคุณแค่วาดไว้ มันก็เป็นเพียง “สิ่งประดิษฐ์แย่ๆ บนกระดาษเท่านั้น” Chind?gu ที่แท้ ต้องถูกทำให้ออกมาเป็นของจริง เพื่อให้มนุษยชาติได้สัมผัสกับความ “เกือบไร้ประโยชน์” ของมันจริงๆ
3. Chind?gu ต้องเป็นอิสระ ทั้งจากความคิด และการกระทำ
Chind?gu เป็นสิ่งประดิษฐ์ที่มีอิสระ ไม่จำเป็นต้องออกแบบมาให้มีประสิทธิภาพ ใช้ง่าย หรือมีประโยชน์เหมือนของทั่วไป
4. ความไร้ประโยชน์ของ Chind?gu ต้องเข้าใจได้โดยทุกคน
ถ้าอุปกรณ์ของคุณไร้ประโยชน์กับคนที่มีความรู้เฉพาะทาง อาทิ หมอ วิศวกร นักบินอวกาศ มันไม่ใช่ Chind?gu เช่น ถ้าคุณทำสิ่งประดิษฐ์ที่ไร้ประโยชน์สำหรับยานอวกาศ คนธรรมดาจะไม่สามารถบอกได้ว่ามันไร้ประโยชน์ นี่ถือว่าไม่ใช่ Chind?gu
5. ห้ามนำ Chind?gu ไปขาย
ถ้าคุณรับเงินจากสิ่งประดิษฐ์นั้น มันจะไม่ใช่ Chind?gu อีกต่อไป เพราะคุณได้ละเมิดจิตวิญญาณของ Chind?gu แล้ว
6. อารมณ์ขันต้องไม่ใช่เหตุผลเดียวในการสร้าง Chind?gu
ความตลกของ Chind?gu เป็นผลข้างเคียงเท่านั้น นักประดิษฐ์ต้องพยายามอย่างจริงจังเพื่อแก้ปัญหา แต่ด้วยวิธีที่ซับซ้อน พิสดาร และใช้ไม่ได้จริง นี่คือที่มาของความตลกที่แท้จริง
7. Chind?gu ไม่ใช่เครื่องมือโฆษณาชวนเชื่อ
มันถูกสร้างมาเพื่อให้ใช้งานได้ (แม้จะใช้งานจริงแทบไม่ได้) ไม่ใช่เพื่อเป็นสัญลักษณ์ของอุดมการณ์ทางการเมือง
8. Chind?gu จะต้องไม่เกี่ยวข้องกับเรื่องต้องห้าม
ห้ามมีเนื้อหาที่ล่อแหลม ลามก หยาบคาย หรือไม่ให้เกียรติสิ่งมีชีวิตอื่นๆ
9. Chind?gu จดสิทธิบัตรไม่ได้
สิ่งประดิษฐ์จะต้องเป็นของสาธารณะ ที่ทุกคนต้องสามารถนำไปสร้างใหม่ หรือแจกจ่ายได้อย่างอิสระ ห้ามจดลิขสิทธิ์ และห้ามเป็นเจ้าของ
10. Chind?gu ต้องไม่มีอคติ
นักประดิษฐ์ Chind?gu ต้องมองมนุษย์ทุกคนอย่างเท่าเทียม ห้ามเลือกปฏิบัติ ไม่ว่าจะเชื้อชาติ ศาสนา อายุ เพศ หรือชนชั้น
สะดวก ฉับไว คุ้มค่า สมัครสมาชิกนิตยสารมติชนสุดสัปดาห์ได้ที่นี่https://t.co/KYFMEpsHWj
— MatichonWeekly มติชนสุดสัปดาห์ (@matichonweekly) July 27, 2022
