บทความพิเศษ | สุภา ปัทมานันท์
ปรากฏการณ์ใหม่!
บริษัทญี่ปุ่นปรับเงินเดือนขั้นต้น (初任給)
นักศึกษาญี่ปุ่นที่จบการศึกษาปี 2025 เริ่มเข้าทำงานตั้งแต่เดือนเมษายนที่ผ่านมา โชคดีกว่ารุ่นพี่ปีก่อนๆ เนื่องจากหลายๆ บริษัทปรับเงินเดือนพื้นฐานเริ่มต้น (初任給) ของพนักงานเข้าใหม่ จากเดิมที่ย่ำอยู่กับที่ ในระดับประมาณ 2 แสนกว่าเยน (อัตราแลกเปลี่ยน 1 เยน เท่ากับ 0.23 บาท) มายาวนาน ปรับเพิ่มขึ้นเป็นระดับ 3 แสนกว่าเยน
ตัวอย่างเช่น บริษัทเสื้อผ้ารายใหญ่ “ยูนิโคล่” (ユニクロ) เงินเดือนแรกเข้าจัดว่ามากอยู่แล้ว คือ ระดับ 3 แสนเยน ปรับเพิ่มอีกเป็น 3.3 แสนเยน ไม่เฉพาะพนักงานเข้าใหม่เท่านั้น แต่ยังปรับเงินเดือนให้พนักงานที่ทำงานกับบริษัทมา 1-2 ปี และได้เลื่อนขึ้นเป็นผู้จัดการร้านสาขาแล้ว จากเดิมได้รับ 3.9 แสนเยน เพิ่มขึ้นอีกราว 5% ยังไม่นับรวมโบนัสและเงินพิเศษอื่นๆ อีก
นายทาดาชิ ยานาอิ ประธานบริษัท เล็งเห็นว่าเพื่อจะพาบริษัทก้าวขึ้นเป็นหนึ่งในบริษัทชั้นนำเป็นที่รู้จักทั่วโลก จำเป็นต้องปรับโครงสร้างองค์กร และมีบุคลากรที่มีความสามารถเป็นเลิศเป็นกำลังสำคัญ
บริษัทอื่นๆ เช่น บริษัทประกันอัคคีภัย ในกลุ่มของ Tokio Marine Holdings บริษัทประกันยักษ์ใหญ่ของญี่ปุ่น มีแผนปรับเงินเดือนแรกเข้าสำหรับพนักงานที่กำลังจะเข้าทำงานในเดือนเมษายน ปี 2526 นี้ แบบก้าวกระโดดทีเดียว จากเดิม 2.8 แสนเยน เป็น 4.1 แสนเยน
ส่วนกลุ่มการเงิน ธนาคารมิตซุยสุมิโตโม นำร่องเป็นธนาคารแรกที่จะปรับเงินเดือนแรกเข้าสำหรับพนักงานที่จะเข้าในปี 2526 จาก 2.55 แสนเยน เป็น 3.0 แสนเยน
เพราะเหตุใดจึงเกิดปรากฏการณ์ใหม่ที่บริษัทต่างๆ จึงพากันพร้อมใจกันปรับขึ้นเงินเดือนสำหรับพนักงานเข้าใหม่ในตอนนี้?
สาเหตุมาจากญี่ปุ่นกำลังประสบปัญหาขาดแคลนแรงงานอย่างหนัก ตลาดแรงงานเป็นของพนักงานจบใหม่ โดยเฉพาะอย่างยิ่งคนที่มีความสามารถโดดเด่น มีสิทธิ์เลือกบริษัทที่เข้ามายื่นข้อเสนอดีๆ ให้จนกว่าจะพอใจเข้าร่วมงาน เพราะบริษัทต่างๆ ต้องแย่งชิงกำลังคนที่มีความสามารถ ต้องเฟ้นหาล่วงหน้าเกือบ 2 ปีก่อนจบการศึกษา (อ่าน สุภา ปัทมานันท์ “‘ไนเท’ (内定) เมื่อนักศึกษาญี่ปุ่นได้งานทำ” มติชนสุดสัปดาห์ 19 เมษายน 2567)
หนึ่งในเงื่อนไขจูงใจนักศึกษาจบใหม่ให้เข้ามาร่วมงานก็คือ เงินเดือนขั้นต้น อาจกล่าวได้ว่าขณะนี้บริษัทใหญ่ๆ ต่างก็ปรับเงินเดือนแรกเข้าเป็นระดับ 3-4 แสนเยนแล้ว ถ้าไม่ปรับก็คงหาคนมาร่วมงานด้วยยาก
ผลสำรวจของ Mynavi (マイナビ) บริษัทจัดหางานและที่ปรึกษาด้านทรัพยากรบุคคลญี่ปุ่น พบว่าในปี 2025 จำนวนบริษัทที่ปรับเงินเดือนขั้นต้นเพิ่มขึ้น มีเพิ่มจากปี 2024 14.6% จำนวนเงินที่ปรับเพิ่มกันมาก คือ 1-2 หมื่นเยน
นักวิจัย โยสุเคะ ฮาเซกาวา ของ Mynavi ให้ข้อมูลว่าเมื่อสำรวจฝ่ายทรัพยากรบุคคลของบริษัทต่างๆ พบว่า ในปี 2025 บริษัทที่ได้พนักงานใหม่มาพอเพียงกับจำนวนที่ต้องการมีเพียง 70% ของบริษัททั้งหมด ซึ่งเป็นจำนวนที่ต่ำที่สุดตั้งแต่ทำการสำรวจมา หมายความว่า ยังมีตำแหน่งว่างรออยู่ บริษัทอีกมากต้องการคนมีความสามารถมาร่วมงาน แต่หาไม่ได้ ดังนั้น ในปี 2026 ที่จะถึงนี้ คาดว่าทุกบริษัทจะต้องหากลยุทธ์ต่อสู้กันอย่างเข้มข้นขึ้นเพื่อแย่งชิงนักศึกษาจบใหม่เข้ามาทำงานเพิ่มขึ้นอีก
ไม่ต้องสงสัยเลยว่า จะมีบริษัทที่ปรับเพิ่มเงินเดือนแรกเข้า เพิ่มมากขึ้นอีกแน่นอน
เริ่มเหนื่อยแทนฝ่ายนายจ้างกันแล้ว!
ทีนี้มาดูฝั่งพนักงานหนุ่มสาวที่เริ่มต้นการทำงานกันบ้างว่ามีแผนการในชีวิตอย่างไร?
สังคมญี่ปุ่นเริ่มยอมรับแล้วว่า เมื่อชายหญิงแต่งงานใช้ชีวิตเริ่มต้นสร้างครอบครัวใหม่ ทั้งหญิงและชายต่างก็ไม่ทิ้งหน้าที่การงานของตน โดยทำงานทั้งคู่ (共働き) นอกจากเพื่อความก้าวหน้าของตัวเองแล้ว ยังมีปัจจัยเกี่ยวกับค่าครองชีพที่สูงขึ้นมาก ผู้ชายทำงานคนเดียว ไม่พอกินแล้ว ต้องช่วยกัน
ยิ่งไปกว่านั้น เมื่อมีลูก จะให้ฝ่ายหญิงมารับภาระดูแลลูกด้วย ทำงานด้วย ออกจะเอาเปรียบกันมากไป
จึงมีหลายบริษัทให้พนักงานชายลางาน ช่วยเลี้ยงลูก (育児休暇) (อ่าน สุภา ปัทมานันท์ “ผู้ชายญี่ปุ่นลางานเลี้ยงลูก (育児休暇)” มติชนสุดสัปดาห์ 29 พฤศจิกายน 2567)
แต่ปัจจุบัน เริ่มมีแนวโน้มเพิ่มขึ้นของหนุ่มสาวที่แต่งงานแล้วจะไม่มีลูก เป็นอีกหนึ่งรูปแบบของไลฟ์สไตล์หลังเป็นพนักงานเต็มตัวแล้ว ที่ฝ่ายนายจ้างต้องทำความเข้าใจ
Mynavi ทำการสำรวจความคิดเห็นนักศึกษาที่จะจบการศึกษาในปี 2026 พบว่า หลังแต่งงานแล้วต้องการทำงานทั้งสามีและภรรยา มีสูงถึง 72.1% เป็นจำนวนเพิ่มขึ้นสูงที่สุดตั้งแต่ทำการสำรวจมาตั้งแต่ปี 2016
ถามต่อไปว่าทำไมจึงคิดว่าต้องทำงานทั้งคู่? คำตอบที่มากที่สุด 16.6% ตอบว่า “เพราะเงินเดือนของคนเดียวคงอยู่ไม่รอด” เมื่อเปรียบเทียบกับผลสำรวจของ 2 ปีที่แล้ว คำตอบ “เพราะแต่ละคนก็มีงานที่รัก ที่อยากทำ” มีมากที่สุด หมายความว่าเวลาผ่านไปเพียง 2 ปี ความคิดของหนุ่มสาวเปลี่ยนไป การทำงานกับปากท้องเริ่มมีความสัมพันธ์เป็นรูปธรรมให้เห็นชัดเจนขึ้น ค่าครองชีพสูงขึ้น ทำให้เข้าใจความเป็นจริงมากขึ้นไปด้วยนั่นเอง
ส่วนคำถามว่า “หากมีลูกจะเลี้ยงดูอย่างไร” จำนวน 57.1% มากที่สุด ตอบว่า “อยากลางานเลี้ยงลูก” ส่วนอีกราว 30% “ตอนนี้ไม่คิดอยากมีลูก” เป็นคำตอบของผู้ชาย 12.6% ของผู้หญิง 24.1% เห็นได้ชัดว่า คำตอบเช่นนี้มีเพิ่มขึ้นทุกปี กล่าวได้ว่า ผู้หญิง 1 ใน 4 คน ไม่อยากมีลูกแล้ว
ถามต่อไปอีกว่า “ทำไมไม่อยากมีลูก?” 60.8% ตอบว่า “ไม่มั่นใจว่าจะเลี้ยงลูกได้ดี” ลำดับถัดมา 54.5% เพิ่มขึ้นจากปีก่อนๆ “กังวลเรื่องค่าใช้จ่ายในการเลี้ยงลูก”
คนรุ่นใหม่ไม่เพียงแต่โฟกัสไปที่การงาน อาชีพเท่านั้น แต่ยังมองไกลไปถึงไลฟ์สไตล์ในอนาคต และที่สำคัญขาดไม่ได้คือ คำนวณความสามารถในการหารายได้ให้พอกินในสถานการณ์ปัจจุบันควบคู่ไปด้วย
ช่างรอบคอบดีแท้ น่าชื่นชม!
ฝ่ายทรัพยากรบุคคลต้องทำงานหนักขึ้น เปลี่ยนมุมมองแบบเดิมๆ ทำความเข้าใจคนรุ่นใหม่ให้มากขึ้น เพื่อหาจุดสมดุลของบริษัทกับพนักงาน ให้ได้พนักงานที่มีความสามารถ และทำให้พวกเขาอุ่นใจที่จะทำงานและอยู่กับบริษัทไปนานๆ
วันเดือนปีที่ผ่านไป อายุที่เพิ่มขึ้น จะทำให้พนักงานรุ่นใหม่เข้าใจชีวิตมากขึ้น
ค่อยเป็นค่อยไป…ตอนนี้ตั้งใจทำงานให้คุ้มเงินเดือนที่บริษัทช่วยปรับขึ้นมาก็แล้วกัน…
