จากรายงานสถิติการบริโภคยาสูบของประเทศไทย ปี 2561 โดยศูนย์วิจัยและจัดการความรู้เพื่อการควบคุมยาสูบ ม.มหิดล (ศจย.) พบว่า อัตราการสูบบุหรี่ในประชากรที่อายุ 15 ปีขึ้นไป มีจำนวน 10.7 ล้านคน คิดเป็นร้อยละ 19.1 และในปี 2560 มีประชากรระดับชั้นประถมศึกษาสูบบุหรี่สูงถึงร้อยละ 22.0
ในงานสัปดาห์วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งชาติ ประจำปี 2562 นี้ ศูนย์เรียนรู้สุขภาวะ สสส. ภายใต้การสนับสนุนของสำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) ได้ร่วมออกบูธนิทรรศการ “S Ranger หน่วยปราบมฤตยูควัน” ที่นำเอาพิษภัยจากบุหรี่มาสื่อสารให้น้อง ๆ เยาวชนที่เข้าร่วมงานได้ตระหนักถึงอันตรายที่เกิดจากการสูบบุหรี่ เพื่อหวังป้องกันการเกิดนักสูบหน้าใหม่และลดจำนวนนักสูบบุหรี่หน้าเก่านั่นเอง
โดย นางเบญจมาภรณ์ ลิมปิษเฐียร ผู้อำนวยการศูนย์เรียนรู้สุขภาวะ สำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) กล่าวว่า บุหรี่เป็นหนึ่งในปัจจัยเสี่ยงทางสุขภาพที่ สสส. รณรงค์ให้คนตระหนักถึงอันตรายและงดสูบมากว่า 16 ปี ปัจจุบันกลุ่มเป้าหมายของบริษัทบุหรี่พุ่งเป้ามาที่เด็กและเยาวชนมากขึ้น บวกกับสถิติการเกิดนักสูบหน้าใหม่ในเยาวชนก็มีอายุน้อยลงเรื่อย ๆ ในการจัดบูธนิทรรศการในงานวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีครั้งนี้ สสส. จึงยกอันตรายจากการสูบบุหรี่มานำเสนอ เนื่องจากกลุ่มเป้าหมายหลักของผู้ร่วมงานคือน้อง ๆ เยาวชน ซึ่งการเข้ามาเรียนรู้ในบูธ “S Ranger หน่วยปราบมฤตยูควัน” จะไม่ใช่เพียงการบอกข้อมูล แต่เป็นการเปิดพื้นที่ให้เด็กได้เรียนรู้อันตรายจากการสูบบุหรี่ไปพร้อม ๆ กับการเล่นเกมเพื่อค้นหาคำตอบ ซึ่งเด็กจะมีภารกิจทำพาสปอร์ตให้ผ่านไปด่านต่อไปได้สำเร็จ การจัดบูธนิทรรศการแบบมีส่วนร่วมเช่นนี้จะทำให้น้อง ๆ เยาวชนได้เรียนรู้ ทำให้เกิดความเข้าใจและจดจำมากขึ้น ส่งผลให้เขาตระหนักและสามารถไปชวนคนใกล้ตัวให้เลิกสูบได้
“นิทรรศการ S Ranger หน่วยปราบมฤตยูควัน เป็นการจำลองสถานการณ์การผจญภัยในฐานทัพลับ เพื่อเก็บข้อมูลและฝึกทักษะการป้องกันตนเองและช่วยเหลือผู้อื่นจากเหล่าปีศาจควัน แบ่งเป็น 3 ฐาน คือ ฐานที่ 1 ให้ความรู้เท่าทันสถานการณ์ ที่บอกลักษณะยาสูบประเภทต่าง ๆ ฐานที่ 2 ให้ความรู้ สร้างความตระหนักถึงอันตรายจากการสูบ เช่น บุคลิกภาพ การเงิน ผลกระทบด้านสุขภาพคนสูบและคนรอบข้างที่ได้รับควันบุหรี่มือ 2 และมือ 3 และฐานที่ 3 แนวทางการดูแลช่วยเหลือเมื่อต้องการลด ละ เลิกการสูบ” นางเบญจมาภรณ์ กล่าว
หนึ่งในคู่หูเยาวชนฮีโร่ที่ผ่านด่านจากฐานทัพลับ S Ranger หน่วยปราบมฤตยูควัน นายจักรวรรดิ บุญมี หรือ น้องเอ็ม อายุ 15 ปี และ นายธนภัทร พงษ์ไพร หรือ น้องพรีเมียร์ อายุ 16 ปี เล่าความรู้สึกว่า มาร่วมงานสัปดาห์วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีกับทางโรงเรียน บูธ S Ranger ทำให้ได้รับความรู้นอกเหนือจากในโรงเรียน เช่น รู้ว่าในบุหรี่มีสารทาร์ ซึ่งเป็นวายร้ายไปเกาะที่ปอด เป็นต้นเหตุที่ทำให้เกิดโรคมะเร็งปอดและถุงลมโป่งพอง หรือแม้กระทั่งอันตรายจากควันบุหรี่ ปกติจะรู้ว่ามีแค่ควันบุหรี่มือ 1 และมือ 2 แต่นิทรรศการจาก สสส. ทำให้รู้ว่ามีควันบุหรี่มือ 3 ที่อยู่ตามเส้นผม พรม ผ้าม่าน ช่องแอร์ ทำให้ไม่อยากอยู่ใกล้คนสูบบุหรี่ เพราะเป็นอันตรายต่อสุขภาพ หลังจากนี้หากมีคนรู้จักสูบบุหรี่ก็จะไปชวนให้เลิก บอกวิธีช่วยลดอาการอยากบุหรี่ หรือติดต่อหน่วยงานที่ให้คำปรึกษาหรือช่วยเลิกที่ได้รู้จักจากบูธนี้ เช่น 1600 สายด่วนเลิกบุหรี่
เช่นเดียวกับ “ครอบครัวเอี่ยมอินทร์” ที่ ดร.ณัฏฐวุฒิ เอี่ยมอินทร์ จูงมือลูกสาว ดญ.ปัณณรัตน์ หรือ น้องกัทจัง อายุ 10 ปี พร้อมกับ ดญ.ปุริมปรัชญ์ หรือ น้องกรูฟฟี่ อายุ 9 ปี มาร่วมบูธนิทรรศการขบวนการปราบมฤตยูควัน โดยเล่าว่า บูธ S Ranger ทำให้รู้ว่าบุหรี่มีกี่แบบ มีสารอะไรบ้างที่ก่ออันตรายทำให้เกิดโรค เด็กอย่างพวกเราที่ไม่สูบก็สามารถเป็นโรคจากควันบุหรี่มือ 2 และมือ 3 ได้ เพราะไม่เคยรู้มาก่อนว่าควันบุหรี่มีกี่แบบและส่งอันตรายได้ขนาดไหน เมื่อรู้แล้วยิ่งไม่อยากเข้าใกล้คนสูบเพราะกลิ่นเหม็นและทำให้เราเป็นโรคได้ อยากให้คนสูบบุหรี่น้อยลง และทำให้รู้ว่า มะนาวที่อยู่ในครัวก็ช่วยคนให้เลิกบุหรี่ได้ ถ้าเจอคนสูบบุหรี่พวกเราจะเอามะนาว มะขามป้อม ชาหญ้าดอกขาวไปให้เขากิน แล้วก็จะไปช่วยนวดกดจุด 5 จุดเลิกบุหรี่ด้วย ฐานที่ชอบมากที่สุดคือฐานที่ 3 ที่มี 3 ทางเลือกให้พวกเราเลือก รอดสิ่งกีดขวางเลเซอร์จำลองว่ากว่าคนจะเลิกบุหรี่ได้สำเร็จต้องใช้เวลาฝ่าฝัน
ก่อนที่ คุณพ่อ ณัฏฐวุฒิ เสริมว่า บูธ สสส. จัดสื่อข้อมูลได้เข้าใจง่าย คำที่ใช้สื่อสารก็ไม่ยากจนเกินไปทำให้เด็กเล็กเข้าใจง่าย การพาเด็กไปเที่ยวสถานที่ต่าง ๆ ได้รับความรู้และความบันเทิงต่างกัน แต่บูธนิทรรศการที่งานวิทยาศาสตร์ฯ นี้ ทำให้ได้ความรู้จากสิ่งต่าง ๆ ที่อยู่ใกล้ตัวในชีวิตประจำวันมากขึ้น
ฐานทัพลับโดยศูนย์เรียนรู้สุขภาวะ สสส. พร้อมชวนน้อง ๆ ร่วมปฏิบัติการกอบกู้โลกและช่วยเหลือเหยื่อจากเหล่าปีศาจร้ายไปกับฮีโร่สายพันธุ์ใหม่ “S Ranger หน่วยปราบมฤตยูควัน” ที่จะช่วยติดอาวุธทางปัญญาไปพร้อมกับการผจญภัยในฐานทัพลับของ สสส. ณ อิมแพ็ค เมืองทองธานี Hall 6 ตั้งแต่เวลา 09.00-19.00 น. ภายในวันที่ 16-25 สิงหาคมนี้เท่านั้น
