เริ่มวิ่งอย่างไร ถึงจะไม่ส่งผลเสีย?
นวดเท้ากดจุด ช่วยเลิกบุหรี่ได้จริงหรือไม่?
เปิดอกคุยเรื่องเพศกับลูก ต้องทำอย่างไร?
พัฒนาชุมชนอย่างไร ให้หันมาใส่ใจเรื่องปัญหาขยะ?
คำถามเหล่านี้คือส่วนหนึ่งของสารพันปัญหาที่เรามักจะเห็นประจำบนโลกออนไลน์ หรือไม่ก็ได้ยินจากปากของญาติสนิทมิตรสหายที่อยากจะเริ่มต้นหันมาใส่ใจรักษาสุขภาพ หรือต้องการที่จะสร้างสุขภาวะที่ดีให้เกิดขึ้นภายในครอบครัว ซึ่งเอาเข้าจริงๆ แล้ว คำตอบบางอย่างเราอาจจะสามารถสืบค้นได้เองในอินเตอร์เน็ต แต่ประเด็นที่สำคัญกว่าก็คือ เราไม่สามารถรู้ได้เลยว่า ข้อมูลที่ได้มานั้นมีความถูกต้องมากน้อยเพียงใด วิธีการที่ถูกระบุไว้สามารถทำได้จริงหรือไม่ และที่หนักไปกว่านั้นก็คือ ผลลัพธ์ที่เกิดขึ้นจะดีต่อสุขภาพ หรือทำลายสุขภาพให้แย่หนักลงไปกว่าเดิม ดังนั้นการหาคำตอบแบบมีความเสี่ยง คงไม่ใช่วิธีการที่เหมาะสมสักเท่าไหร่นัก
น่าดีใจที่ว่า สสส. องค์กรสร้างเสริมสุขภาพที่เรารู้จักกันเป็นอย่างดี ได้ตระหนักถึงปัญหาที่เกิดขึ้นเหล่านี้จึงได้จัดทำ “108 วิธี สร้างเสริมสุขภาพดี ที่ทุกคนทำได้” ซึ่งเป็นการรวบรวมชุดข้อมูลคุณภาพให้คนไทยทุกคนสามารถเลือกนำมาปฏิบัติ สร้างแรงบันดาลใจ เพื่อเปลี่ยนแปลงชีวิตตัวเองให้ดีขึ้นได้ ที่สำคัญคู่มือจาก สสส. เป็นการรวบรวมข้อมูลที่ครบถ้วน และครอบคลุมในทุกมิติ ซึ่งได้มาจากภาคีเครือข่ายคุณภาพ และผู้เชี่ยวชาญจากหลากหลายสาขาอาชีพ ซึ่งได้ถูกแบ่งออกเป็น 4 หมวด ที่น่าสนใจดังต่อไปนี้
เริ่มสร้างเสริมสุขภาพร่างกายให้แข็งแรง
ในหมวดนี้จะเน้นเรื่องวิธีการสร้างสุขภาพร่างกายของตัวเองให้มีความแข็งแรง ซึ่งเป็นวิธีง่าย ๆ ที่ทุกคนสามารถทำได้ ยกตัวอย่างเช่น “7 เคล็ดลับเตรียมตัววิ่งอย่างปลอดภัยสำหรับนักวิ่งหน้าใหม่ จากครูดิน อดีตนักวิ่งมาราธอนทีมชาติไทย” (https://www.youtube.com/watch?v=uQKaMLGRzCc) คลิปวิดีโอตัวนี้มีความยาวไม่ถึง 4 นาที แต่อัดแน่นไปด้วยคุณภาพ ซึ่ง 7 วิธี ที่ครูดินพูดถึงนั้นมีดังต่อไปนี้
- หัวใจของการฝึกซ้อมคือการเดินช้าให้เป็น การวิ่งที่ดีควรเริ่มต้นแบบช้าๆ ค่อยเป็นค่อยไป
- การยืดเหยียดก่อนและหลังซ้อม คือการเพิ่มประสิทธิภาพและการผ่อนคลายกล้ามเนื้อที่ดีที่สุด
- วิธีการวิ่งที่ปลอดภัย คือการวิ่งให้ถูกท่า ทุกส่วนในร่างกายต้องมีความสัมพันธ์กัน
- จับชีพจรเพื่อความปลอดภัย ระหว่างการวิ่งเราต้องคอยสังเกตตัวเองด้วยการจับชีพจรให้อยู่ในระดับที่พอเหมาะ
- มีวันพักให้แก่ร่างกาย เพราะการหักโหมจนเกินไปจะส่งผลเสีย
- ออกกำลังกายแบบอื่นสลับกันไปมา เพื่อให้ร่างกายแข่งแรงครบทุกสัดส่วน
- วิ่งดีได้ต้องกินดีด้วย การกินต้องถูกหลักตามโภชนาการ เพื่อสุขภาพที่แข็งแรง
เห็นได้ชัดเลยว่าข้อมูลที่ครูดินแนะนำมานั้นครบถ้วน เหมาะเป็นอย่างยิ่งสำหรับนักวิ่งหน้าใหม่ ที่สำคัญยังเป็นการให้ข้อมูลในรูปแบบของคลิปวิดีโอ เข้าใจง่าย ดูซ้ำเมื่อไหร่ก็ได้
เริ่มตั้งเป้าหมาย การมีชีวิตที่ดี
ในหมวดนี้จะเน้นเรื่องการตั้งเป้าหมายให้กับชีวิต ขั้นตอนต่างๆ ในการ ลด ละ เลิก ยกตัวอย่างเช่น “นวดเท้ากดจุดช่วยเลิกบุหรี่ วิธีง่ายๆ ทำได้ที่บ้าน ช่วยลดอาการอยากบุหรี่ได้จริง” (https://www.youtube.com/watch?v=47MnO1lO1Tg) เนื้อหาภายในคลิปก็จะเกี่ยวกับขั้นตอนในการนวดเท้าเพื่อลดอาการอยากบุหรี่ที่สามารถทำได้ทันทีหลังดูจบ โดยแบ่งเป็นขั้นตอนง่าย ๆ ดังต่อไปนี้
- แบ่งพื้นที่นิ้วโป้งเท้าออกเป็น 4 ส่วน แล้วไล่นวดไปตามจุดต่างๆ
- จุดที่ 1 ด้านบนฝั่งขวาติดกับนิ้วชี้ นวดจากบนลงล่างหรือกด 40 ครั้ง
- จุดที่ 2 ด้านล่างฝั่งขวาติดกับนิ้วชี้ นวดจากบนลงล่างหรือกด 40 ครั้ง
- จุดที่ 3 ด้านบนและล่าง ฝั่งซ้ายของนิ้วโป้ง นวดจากบนลงล่างหรือกด 40 ครั้ง
- จุดที่ 4 ด้านข้างด้านนอกของนิ้วโป้ง นวดลงหรือกด 40 ครั้ง
- จุดที่ 5 อยู่ระหว่างร่องโคนนิ้วโป้งด้านในติดกับนิ้วชี้ นวดจากล่างขึ้นบน 40 ครั้ง
นวดให้ครบทั้ง 5 จุด ทั้งเท้าซ้ายและเท้าขวา ทำติดต่อกันให้ครบ 10 วัน แค่นี้อาการอยากบุหรี่ก็จะลดลงทันที เพราะการนวดจะช่วยให้สมองหลั่งสารโดปามิน หรือสารที่ช่วยให้มีความสุข ออกมาทำหน้าที่แทนการได้รับนิโคติน เมื่อกลับไปสูบใหม่ก็จะรู้สึกเหม็นกลิ่นบุหรี่จนไม่กล้ากลับไปสูบอีก
เริ่มเพื่อคนในครอบครัว เด็ก เยาวชน และผู้สูงอายุ
ในหมวดนี้จะเน้นเรื่องการดูแลคนในครอบครัว ให้มีสุขภาพที่ดีทั้งกาย และจิตใจ ซึ่งรวมไปถึงการสื่อสารพูดคุย และสร้างความสัมพันธ์ที่ดีให้เกิดขึ้นภายในครอบครัวด้วย ยกตัวอย่างเช่น คู่มือโอกาสทองคุยกับลูกเรื่องเพศ ขอเพียงเปิดใจแล้วคุณจะคุยกับลูกได้ทุกเรื่อง (http://คุยเรื่องเพศ.com/download/manual.pdf) เป็นคู่มือที่จะชวนผู้ปกครองหันมาคุยเรื่องเพศกับลูก เพื่อสร้างความเข้าใจให้เกิดขึ้นก่อนที่จะออกไปเผชิญกับโลกภายนอก โดยเนื้อหาภายในคู่มือจะถูกแบ่งเป็น 7 บท ดังต่อไปนี้
บทที่ 1 โอกาสทองในการคุยกับลูกเรื่องเพศ หัวข้อนี้จะสอนให้เราเปิดโอกาสคุยเพื่อปิดโอกาสความผิดพลาดเรื่องเพศ รวมไปถึงจังหวะในการเปิดอกพูดคุยกันแบบไม่ต้องเหนียมอาย
บทที่ 2 เตรียมความพร้อมก่อนคุยกับลูก หัวข้อนี้จะมีแบบทดสอบให้เราได้ลองทำเพื่อเตรียมความพร้อม ซึ่งทุกคำถามจะมีคำตอบให้เราได้เรียนรู้เพิ่มเติมหลังทำบททดสอบเสร็จ
บทที่ 3 การมองเรื่องเพศในมุมใหม่ หัวข้อนี้เปรียบได้กับการละลายพฤติกรรมของผู้ปกครอง เพื่อให้เกิดการเปิดใจ เรื่องเพศเป็นเรื่องต้องรู้ไม่ใช่เรื่องต้องห้าม
บทที่ 4 การวางแผนเรื่องเพศให้ลูก หัวข้อนี้ครอบคลุมตั้งแต่วัยเด็กถึงวัยรุ่น เพราะแต่ละวัยมีความสนใจเรื่องเพศที่แตกต่างกันออกไป วัยไหนต้องพูดเรื่องอะไรมีระบุครบถ้วน
บทที่ 5 สัญญาณเตือนถึงเวลาคุยเรื่องเพศ หัวข้อนี้เป็นการเตือนให้ผู้ปกครองตระหนักว่าได้เวลาคุยเรื่องเพศก่อนที่จะสายเกินไป เช่น ลูกมีแฟน ลูกแต่งตัวโป๊
บทที่ 6 อยากให้ลูกไว้ใจต้อง… หัวข้อนี้เน้นเรื่องการสานสัมพันธ์ให้เกิดขึ้นภายในครอบครัว การสร้างความไว้ใจให้เกิดขึ้นระหว่างกัน
บทที่ 7 Q&A หัวข้อนี้จะเป็นการรวบรวมสารพันคำถามเรื่องเพศที่บุตรหลานอยากรู้ พร้อมแนวคำตอบที่ดีที่สุด
เนื้อหาภายในคู่มือเล่มนี้นอกจากครบถ้วนสมบูรณ์แล้ว ยังนำเสนอออกมาได้อย่างน่าสนใจ เพราะไม่ได้มีแต่เนื้อหาเป็นบทความยืดยาวอ่านเข้าใจยาก แต่นำเสนอในรูปแบบตัวการ์ตูนน่ารัก ควบคู่ไปกับเนื้อหาอ่านสบายตาเข้าใจง่าย
เริ่มทำเพื่อชุมชน สังคมเราดีขึ้น
หมวดนี้จะเน้นในเรื่องการสร้างสังคมที่ดี การมีส่วนร่วมในการพัฒนาชุมชน การจัดกิจกรรมเพื่อคนในพื้นที่ เพราะสังคมที่ดีเราสามารถร่วมกันสร้างได้ ยกตัวอย่างเช่น “การจัดการขยะในระดับชุมชน” (http://resource.thaihealth.or.th/library/hot/17078) คู่มือที่จะชวนให้คนในชุมชนหันมาใส่ใจปัญหาขยะ ปัญหาที่คนในชุมชนควรที่จะบริหารร่วมกันอย่างถูกวิธี เพื่อสร้างสรรค์ให้ชุมชนของเรามีความน่าอยู่เพิ่มมากขึ้นกว่าเดิม โดยมีเนื้อหาที่น่าสนใจดังต่อไปนี้
- สร้างความตื่นตัว ชี้ให้เห็นถึงปัญหาว่าในปัจจุบันขยะมูลฝอยจากชุมชนทั่วประเทศมีมากถึง 27.06 ตัน พร้อมแสดงให้เห็นถึงความสำคัญในการกำจัดขยะ
- วิธีการจัดตั้งโครงการจัดการขยะ ครอบคลุมตั้งแต่การประชาสัมพันธ์ การแต่งตั้งคณะทำงาน การสำรวจพื้นที่ การวางแผน รูปแบบในการดำเนินงาน
- การดำเนินการพร้อมแนวทางในการปฏิบัติ ถูกแบ่งออกเป็น 5 ขั้นตอน ประกอบไปด้วย 1.การค้นหาคณะทำงานจัดการขยะ 2.การสร้างความตระหนักและความเข้าใจร่วมกันในชุมชน 3.ปฏิบัติการคัดแยกขยะให้ทุกครัวเรือนตั้งเป้าหมายร่วมกัน 4.ติดตามผลการทำงาน ใช้ผลงานในการสร้างแรงจูงใจให้เกิดการปฏิบัติอย่างต่อเนื่อง 5.สรุปผลเพื่อหาแนวทางในการพัฒนาต่อในอนาคต
- ตัวอย่างชุมชนที่ประสบความสำเร็จในการลดขยะ ซึ่งมาพร้อมกับนวัตกรรมใหม่ๆ ในการจัดการขยะ ที่ทุกชุมชนสามารถนำไปใช้ต่อได้
โดยเนื้อหาทั้งหมดนี้ ถูกจัดทำในรูปแบบของ Infographic และบทความที่ง่ายต่อการทำความเข้าใจ สามารถส่งต่อให้คนในชุมชนอ่าน เพื่อร่วมกันสร้างสรรค์ชุมชนที่ดีต่อไปในอนาคต
จากตัวอย่างทั้ง 4 วิธีที่เราเลือกมานำเสนอ เป็นเพียงแค่ส่วนหนึ่งจากเนื้อหาทั้งหมด 108 วิธี ที่คุณสามารถทำได้ เช่น แกว่งแขนให้ถูกวิธี ได้ผลดี ป้องกันการบาดเจ็บ, มาฝากเวลา ปฏิบัติภารกิจจิตอาสาสร้างสรรค์สังคมกับธนาคารจิตอาสา ปันเวลาแชร์ความสุข, 80 เคล็ด (ไม่) ลับ สร้างสุขเด็กไทย, เครือข่ายชุมชนคนสู้เหล้า แบ่งปันประสบการณ์ ชีวิตดีได้เมื่อเลิกเหล้า ซึ่งข้อมูลทั้งหมดนี้ ง่ายต่อการค้นหา ง่ายต่อการทำความเข้าใจ เริ่มต้นทำได้ทันที
ดังนั้นหลังจากนี้ไปทุกสิ่งทุกอย่างก็จะขึ้นอยู่กับตัวเรา เพราะสิ่งที่สำคัญที่สุดก็คือการตัดสินใจลงมือทำ ถ้าเราไม่เริ่ม สุขภาพที่ดีก็จะไม่สามารถเกิดขึ้นตามมาได้ ลงมือทำคือขั้นตอนที่สำคัญที่สุดในการเริ่มเปลี่ยนแปลงตนเอง อย่าปล่อยให้อุปสรรคภายในจิตใจเป็นตัวขัดขวาง ชีวิตดีเริ่มที่เรา เริ่มลงมือทำกันตั้งแต่วันนี้เป็นต้นไป โดยสามารถติดตามเครื่องมือที่ทำให้มีชีวิตดีๆ ได้ที่ www.thaihealth.or.th/livehealthier หรืออ่านคู่มือ 108 วิธี สร้างเสริมสุขภาพดีที่ทุกคนทำได้ http://tiny.cc/g4gubz
