| ผู้เขียน | คอลัมน์หน้า 3 มติชน |
|---|
การปรากฏขึ้นของหนังสือ “ความเป็นมาของคำสยาม ไทย, ลาว และขอม และลักษณะทางสังคมของชื่อชนชาติ” เมื่อปี 2519
มากด้วย “บทบาท” เปี่ยมด้วย “ความหมาย”
ไม่เพียงเพราะที่หน้าปกอัน นันทะ เจริญพันธุ์ ออกแบบ นำเอา “ลายมือ” งดงามของ จิตร ภูมิศักดิ์ มาเป็นจุดเด่น
หากรากฐานการได้มาของ “ผลงาน” ก็น่าตื่นตา ตื่นใจ
ทุกสายตาจึงจับจ้องไปยังบทบาทของ “มูลนิธิโครงการตำราสังคมศาสตร์และมนุษยศาสตร์” เป็นจุดเดียว
เนื่องจากเป็นส่วนหนึ่งแห่ง “สมาคมสังคมศาสตร์แห่งประเทศ ไทย”
ไม่เพียงเพราะ “มูลนิธิ” นี้มี นายป๋วย อึ๊งภากรณ์ เป็นประธาน หากแต่ยังมี นายชาญวิทย์ เกษตรศิริ เป็นกรรมการและเลขานุการ
บทบาทของ นายชาญวิทย์ เกษตรศิริ จึงสำคัญ
ความสำคัญไม่เพียงสัมผัสได้จากแถลงผ่าน “คำนำ” ของหนังสือที่ยืนยันความเป็นมาของคำสยาม เป็นผลงานชิ้นสุดท้ายของ จิตร ภูมิศักดิ์
เป็นผลงานที่ใช้การค้นคว้าและวิเคราะห์ทางวิชาการอย่างยอดเยี่ยมที่สุด
เมื่อเป็นผลงานชิ้นสุดท้ายก็ก่อให้เกิดคำถามตามมาว่า จิตร ภูมิศักดิ์ เขียนงานชิ้นนี้เมื่อใด
เขียนใน “ลาดยาว” หรือเขียนใน “ป่า”
ไม่ว่าจะเป็นการเขียนระหว่างที่ถูกจำขัง ณ คุกลาดยาว ไม่ว่าจะเป็นการเขียนระหว่างท่องไพรพนมพฤกษ์
ล้วน “เร้า” และ “เย้ายวน”
คำถามที่ดังก้องมาจากชุมชนวิชาการ ธรรมศาสตร์ ท่าพระจันทร์ หรือเชิงดอยสุเทพ เชียงใหม่ ตรงกันว่าได้มาอย่างไร
คำตอบอยู่ที่ “คำนำ” ของ ชาญวิทย์ เกษตรศิริ
จิตร ภูมิศักดิ์ คงจะเริ่มเขียน “ความเป็นมาของคำสยาม” ในช่วง 6 ปีของการถูกจองจำ
ณ ที่นั้น “คุกขังเขาได้ แต่หัวใจปรารถนา”
งานชิ้นสุดท้ายชิ้นนี้ จิตร ภูมิศักดิ์ ได้ฝากไว้กับเพื่อนนักเขียนผู้อาวุโสของเขา คือ สุภา ศิริมานนท์
โดยบอกฝากไว้เพียงสั้นๆ ว่า
“ถ้าหากมีทุนและมีโอกาสก็ขอให้จัดพิมพ์ให้ด้วย รวมทั้งหากมีตรงไหนบกพร่องหรือไม่สมบูรณ์ก็ขอให้แก้ไขเพิ่มเติมให้ด้วย”
คุณสุภา ศิริมานนท์ ได้เก็บต้นฉบับรักษาไว้เป็นอย่างดีเกือบ 10 ปี
และเมื่อบรรยากาศทางการเมืองเริ่มจะเอื้ออำนวย กอปรทั้งมีคนเริ่มสนใจใฝ่รู้ในงานเขียนของ จิตร ภูมิศักดิ์ มากขึ้นภายหลังเหตุการณ์ 14 ตุลาคม 2516
งานของ จิตร ภูมิศักดิ์ จึงถูกเสนอมายังทาง “มูลนิธิ”
เด่นชัดยิ่งว่า “ความเป็นมาของคำสยาม ไทย, ลาว และขอม และลักษณะทางสังคมของชื่อชนชาติ”
เป็นผลผลิตจาก “ลาดยาว” มิใช่ใน “ป่าเขา” พนมพฤกษ์
กระนั้น ก็ยังมี “คำถาม” ตามมาอีกว่าเหตุปัจจัยอะไรที่ทำให้ สุภา ศิริมานนท์ มั่นใจในการส่งมอบ “ต้นฉบับ“
ใครคือสะพานเชื่อมกับ ชาญวิทย์ เกษตรศิริ
