1.โลกยุคใหม่ เริ่มขึ้นประดุจรุ่งอรุณเมื่อโยฮัน กูเต็นเบอร์ก ช่างทองชาวเยอรมันประสบความสำเร็จในการประดิษฐ์เครื่องพิมพ์ (PRESS MACHINE) แบบกด ด้วยองค์ประกอบสำคัญคือ กระดาษที่ผลิตด้วยเทคนิคของจีนบวกหมึกพิมพ์จากน้ำมันดินและบล็อกอักษรที่หล่อจากโลหะ นำไปสู่พัฒนาการที่ลงตัวด้วย 4 องค์ประกอบคือ
1.1 เครื่องพิมพ์แบบกด (PRESS MACHINE)
1.2 กระดาษแบบจีน
1.3 อักษรแบบโรมัน (พยัญชนะและสระอยู่ในบรรทัดเดียวกัน)
1.4 ตัวเลขแบบอาหรับ (เป็นเลขฐานสิบที่มีเลขศูนย์ตามแบบอินเดีย)
ดังกล่าวนี้เกิดขึ้นในปี ค.ศ.1440 เทียบ พ.ศ.คือ 1980 ตรงกับสมัยอยุธยาตอนต้น (สมัยสมเด็จเจ้าสามพระยา พ.ศ.1967-พ.ศ.1991)
2.ด้วยนวัตกรรมนี้ (PRESS MACHINE) ได้เป็นเครื่องมือสำคัญให้มาร์ติน ลูเธอร์ พิมพ์คัมภีร์ไบเบิลที่แปลจากภาษาละตินมาเป็นภาษาเยอรมันออกเผยแพร่ และหนังสือเล่มสำคัญชื่อ 95 ญัตติ (THE 95 THESES) ออกมาตั้งคำถามต่อสำนักวาติกันเป็นผลให้เกิดผู้เลื่อมใสเป็นชาวคริสต์กลุ่มใหม่เรียกว่า “ลูเธอร์เรียน” หรือ โปรเตสแตนท์ ปรากฏการณ์นี้เกิดขึ้นปี ค.ศ.1517 หรือ พ.ศ.2060 ตรงกับรัชสมัยสมเด็จพระรามาธิบดีที่ 2 (พ.ศ.2034-พ.ศ.2072) อยุธยาตอนต้น
3.ปี ค.ศ.1519 กองเรือของกัปตันเฟอร์ดินาน แม็คแจลแลน ออกเดินทางจากสเปนไปทางทิศตะวันตกไปเรื่อยๆ อีก 3 ปีต่อมา ค.ศ.1522 ก็กลับมาถึงสเปนได้อีกแม้จะไม่มีเขา (ถูกฆ่าตายในการรบระหว่างชนพื้นเมืองที่หมู่เกาะฟิลิปปินส์ปี ค.ศ.1521)
เท่ากับเป็นการพิสูจน์ด้วยวิธีง่ายๆ ว่า “โลกกลม” โดยไม่ต้องถกเถียงกันอีกต่อไปปี ค.ศ.1522 เท่ากับ พ.ศ.2065 ตรงกับรัชสมัยสมเด็จพระรามาธิบดีที่ 2 (พ.ศ.2034 พ.ศ.2072) อยุธยาตอนต้น
4.20 ปีต่อมาในปี ค.ศ.1543 นิโคลัส โคเปอร์นิคัส ได้พิมพ์หนังสือ ชื่อ DE REVOLUTIONIBUS ORBIUM COELESTIUM เสนอทฤษฎีสุริยจักรวาล (โลกกลมและโคจรรอบดวงอาทิตย์) เทียบเป็น พ.ศ.2086 ตรงกับรัชสมัยสมเด็จพระไชยราชาธิราช (เจ้าของผลงานขุดคลองเชื่อมหัวโค้งที่ตำบลบางกอก ระหว่างคลองบางกอกใหญ่และคลองบางกอกน้อย แล้วกลายมาเป็นช่วงหนึ่งของแม่น้ำเจ้าพระยาในทุกวันนี้)
5.ค.ศ.1515 แม็คคีอา เวลลี่ ชาวอิตาลีเสนอหนังสือชื่อ เจ้าชาย (THE PRINCE) มีแนวคิดทางสังคมและการเมืองว่า ธรรมชาติของมนุษย์มักจะใฝ่และโน้มเอียงไปทางชั่วร้ายจึงสมควรที่สุดที่จะต้องถูกปกครองด้วยอำนาจเด็ดขาด
แม้ แม็คคีอา เวลลี่ จะเผชิญข้อวิพากษ์มากมาย แต่เขาได้เขียนหนังสือไว้อีกหลายเล่มและได้เครดิตว่าเป็นผู้ฟื้นฟูและนำหลักคิดแนวเจตนารมณ์อิสระ (FREE WILL) กลับขึ้นฝั่งยุโรปอีกครั้ง
เทียบเวลาตรงกับ พ.ศ.2050 (รัชสมัยสมเด็จพระรามาธิบดีที่ 2 – อยุธยาตอนต้น)
6.ปี ค.ศ.1649 เกิดวิกฤตการเมืองในอังกฤษมีสงครามกลางเมืองและการยึดอำนาจของสภาขุนนางนำโดย โอลิเวอร์ครอมเวลล์ มีการพิพากษานำกษัตริย์พระเจ้าชาร์ลที่ 1 ไปลงโทษประหารชีวิต / ครอมเวลล์ สถาปนาตัวเองเป็นผู้นำสูงสุดเรียกว่า LORD PROTECTOR นับเป็นรูปแบบสำคัญอีกแบบหนึ่งของการ “ยึดอำนาจ”
ตรงกับ พ.ศ.2192 สมัยอยุธยาตอนกลางๆ เป็นรัฐสมัยสมเด็จพระเจ้าปราสาททอง (พ.ศ.2173-พ.ศ.2199)
7.เกิดการเปลี่ยนแปลงครั้งใหญ่อีกครั้งในอังกฤษโดยพลังประชาชนที่ได้รับอิทธิพลปรัชญาสังคม-การเมืองโดย จอหน์ ล็อคค์ภายใต้แนวคิดเรื่องสัญญาประชาคม (SOCIAL CONTRACT) ในปี ค.ศ.1688 เรียกว่า “การปฏิวัติอันรุ่งโรจน์ (GLORY REVOLUTION) สถาปนารูปแบบการปกครองระบอบประชาธิปไตยแบบรัฐสภามีนายกรัฐมนตรีเป็นหัวหน้าฝ่ายบริหารและพระมหากษัตริย์เป็นประมุขภายใต้รัฐธรรมนูญเทียบเป็น พ.ศ.2231 เป็นยุคสมัยสมเด็จพระนารายณ์ (ปีสุดท้าย)
8.พระเจ้าหลุยส์ที่ 14 แห่งฝรั่งเศสสร้างพระราชวังแวร์ซายในปี ค.ศ.1661 แล้วเสร็จปี ค.ศ.1688 ใช้เวลาร่วม 30 ปี (พ.ศ.2204-2231) ตรงกับรัชสมัยสมเด็จพระนารายณ์ ซึ่งมีผลงานสร้างพระราชวังลพบุรี โดยมีฝรั่งเป็นหัวหน้างาน
9.โทมัส เพ็น (THOMAS PAINE) คนอังกฤษในดินแดนโลกใหม่ (อเมริกา) เขียนและพิมพ์หนังสือเล่มเล็กๆ หนาเพียง 27 หน้าชื่อ “สามัญสำนึก” (COMMON SENSE) หนังสือนี้ได้สมญาว่า หนังสือแห่งสติปัญญา (LITTLE BOOK OF WISDOM) ส่งอิทธิพลปลุกพลังให้ชาวอาณานิคมอเมริการวมพลังต่อสู้กับทหารอังกฤษจนได้ชัยชนะ
หนังสือนี้พิมพ์ในปี ค.ศ.1774 (พ.ศ.2317) เพ็น มีผลงานหนังสืออีกเล่มชื่อ “สิทธิของมนุษย์” (RIGHTS OF MAN – ค.ศ.1792 – พ.ศ.2335 และ “ยุคสมัยแห่งเหตุผล” (AGE OF REASON แบ่งเป็น 3 เล่ม ค.ศ.1794, 1795, 1807) ทั้งหมดอยู่ในช่วงกรุงธนบุรีและสมัยรัชกาลที่ 1
10.ค.ศ.1776 จอร์จ วอชิงตัน และคณะประกาศเอกราชอเมริกา (DECLARATION OF INDEPENDANT) สถาปนาระบอบประชาธิปไตยแบบประธานาธิบดีเป็นแห่งแรกของโลกเท่ากับ พ.ศ.2319 เป็นสมัยกรุงธนบุรี (พระเจ้าตากสินฯ)
11.ผลกระทบจากความคิดของนักปรัชญาฝรั่งเศสชื่อ จังค์ จ๊าคส์ รุสโซ ที่ว่าประชาชนสามารถปกครองกันเองได้ถ้ามีเจตนารมณ์ร่วม (GENERAL WILL) ภายใต้การนำของสมาชิกสภาฐานันดรและประชาชนกลุ่มเสรีนิยม ประสบความสำเร็จในการปฏิวัติโค่นล้มระบบสมบูรณาญาสิทธิราชย์ภายใต้พระเจ้าหลุยส์ที่ 16 ปี ค.ศ.1789 หรือ พ.ศ.2332 เป็นต้นสมัยราชวงศ์จักรี (รัชสมัยพระพุทธยอดฟ้าฯ)
12.หลังความบากบั่นพยายามมายาวนานราว 30 ปี ส.ส.อังกฤษชื่อ วิลเลี่ยม วิลเบอร์ฟอร์ด และกลุ่มเคลื่อนไหวอะโบลิชั่น (ABOLITION) สามารถผลักดันให้รัฐสภาอังกฤษผ่าน พ.ร.บ. “ยกเลิกและห้ามปรามระบบทาส” ได้ในปี ค.ศ.1833 เป็น พ.ศ.2376 สมัยสมเด็จพระนั่งเกล้าฯ รัชกาลที่ 3
13.ผลกระทบต่อเนื่องจากการเลิกทาสของอังกฤษนำมาสู่การผ่านกฎหมายเลิกทาสของอเมริกาโดยประธานาธิบดี อับราฮัม ลินคอล์น แล้วเกิดสงครามกลางเมืองระหว่างรัฐฝ่ายเหนือและฝ่ายใต้ตั้งแต่ ค.ศ.1861 ถึง ค.ศ.1865 ดังกล่าวนี้ เป็นช่วงระยะ พ.ศ.2406 เป็นยุคสมัยรัตนโกสินทร์ของสมเด็จพระจอมเกล้าฯ (รัชกาลที่ 4)
โดยประเทศไทยได้มีกฎหมายยกเลิกระบบทาสในสมัยรัชกาลที่ 5 เมื่อ พ.ศ.2448 ซึ่งเมื่อเทียบเวลาแล้วห่างจากอังกฤษถึง 72 ปี
14.ปี ค.ศ.1831 ชาลส์ ดาร์วิน ออกเดินทางไปร่วมสำรวจโลกกับเรือชื่อ “บีเกิ้ล” แล้วกลับมาในปี ค.ศ.1836 รวมเวลา 5 ปี ตรงกับ พ.ศ.2374 ซึ่งเป็นสมัยรัชกาลที่ 3 ฝรั่งเริ่มยุค “วิทยาศาสตร์นิยม”
15.คาร์ล มาร์กซ์ พิมพ์หนังสือ “แถลงการณ์ พรรคคอมมิวนิสต์ สากล” ปี ค.ศ.1848 เท่ากับ พ.ศ.2391 ซึ่งเป็นสมัยรัชกาลที่ 3
16.เลนิน และพรรคบอลเชวิค ปฏิวัติรัสเซียปี ค.ศ.1917 เท่ากับ พ.ศ.2460 เป็นสมัยรัชกาลที่ 6
17.ด้านประเทศจีน ปฏิวัติซินไห่ ค.ศ.1911 เท่ากับ พ.ศ.2454 เป็นสมัย ร.6
โค่นล้มราชวงศ์ชิง เปลี่ยนประเทศเป็นสาธารณรัฐโดยพรรคก๊กมินตั๋ง ปี ค.ศ.1914 แต่เหล่าขุนศึกก็ยังป่วนจนมาจบในปี ค.ศ.1928 เท่ากับ พ.ศ.2471 ซึ่งเป็นสมัยรัชกาลที่ 7
18.มุสตาฟา เคมาล และคณะยึดอำนาจประเทศตุรกีแบบเบ็ดเสร็จ ยุบเลิกราชวงศ์ออตโตมานเมื่อ 24 มิถุนายน ค.ศ.1920 เท่ากับ พ.ศ.2463 เป็นสมัยรัชกาลที่ 6
อีก 12 ปีต่อมา “คณะราษฎร” ถือเคล็ดเอาฤกษ์วัน 24 มิถุนายน พ.ศ.2475 ปฏิบัติการอภิวัฒน์เปลี่ยนแปลงการปกครองของประเทศสยาม (สมัย ร.7) เป็นระบอบรัฐธรรมนูญ
19.ปี ค.ศ.1945 ญี่ปุ่นยอมแพ้สงคราม W.W.II ถูกสหรัฐเปลี่ยนระบอบการปกครองเป็นประชาธิปไตยโดยพระเจ้าจักรพรรดิอยู่ใต้รัฐธรรมนูญตรงกับ พ.ศ.2488 เป็นช่วงรัฐบาลคณะราษฎร (ท่านปรีดี พนมยงค์)
20.เหมา เจ๋อตุง และพรรคคอมมิวนิสต์จีนยึดอำนาจรัฐบาลก๊กมินตั๋ง (นายพลเจียง ไคเช็ค) เปลี่ยนระบอบการปกครองของจีนเป็นระบอบสังคมนิยมคอมมิวนิสต์ ปี ค.ศ.1946 ตรงกับ พ.ศ.2489 ตรงกับรัฐบาลท่านปรีดี พนมยงค์ และเหตุการณ์สิ้นพระชนม์ของรัชกาลที่ 8
สรุป เทียบเวลามาตรฐานได้ว่า โทมัส เพ็นเมียน AGE OF REASON เล่มแรกปี ค.ศ.1794 แต่ถึงปัจจุบัน ค.ศ.2019 สยามยังอยู่ใน AGE OF NO REASON (ห่างกันมา 225 ปี) มีประโยคทองจากปาฐกถาของ ดร.เสกสรรค์ ประเสริฐกุล เมื่อปี พ.ศ.2559 ความว่า “ร้อยพันแผนการก็มิอาจต้านจิตวิญญาณแห่งยุคสมัย” แต่ เราต้องยอมรับความเป็นจริงว่า “จิตวิญญาณแห่งยุคสมัย” ของสังคมใดๆ นั้นมิอาจใช้มาตรฐานรูปการณ์ทางนวัตกรรมและวัตถุเป็นตัวชี้วัด มันต้องใช้รูปการณ์ทางความคิดและพฤติกรรมของคนในสังคมเป็นดัชนี
เมื่อคนในสังคมของเรายังเป็น ยังอยู่กันอย่างนี้เราจึงมีรูปการณ์ทางสังคม วัฒนธรรม การเมือง พฤติกรรมของตน ฯลฯ อย่างนี้…
ไชยา เก็บบุญเกิด
