รื่นร่มรมเยศ : ขอเพียงรู้จักคิด : โดย เสฐียรพงษ์ วรรณปก
พระพุทธเจ้าตรัสว่า การศึกษาเริ่มต้นที่ รู้จักคิด หรือ คิดให้เป็น คิดให้ถูก ท่านเรียกตามศัพท์ศาสนาว่า “โยนิโสมนสิการ” แปลว่าคิดแยกแยะวิเคราะห์เหตุผล สืบสาวสอบสวนต้นปลายจนแจ่มกระจ่างนั่นแหละครับ
พูดให้กระชับก็ว่า คิดเป็น แก้ปัญหาเป็น
การรู้จักคิดเป็น แก้ปัญหาเป็น จะช่วยให้คนเราก้าวหน้าในวิชาการที่ตนเรียน ก้าวหน้าในอาชีพที่ตนกระทำอย่างน่าพิศวง ขอยกตัวอย่างเป็นนิทานก็แล้วกัน จะได้เข้าใจง่ายขึ้น
เรื่องที่หนึ่ง เด็กหนุ่มคนหนึ่งอยากรู้ว่าเศรษฐีในตำบลที่ตนอยู่นั้นมี “เคล็ดลับ” ในการสร้างฐานะอย่างไรจึงร่ำรวยขึ้นชั่วเวลาไม่กี่ปี ทั้งๆ ที่ก่อนหน้านี้ฐานะเขายังยากจนอยู่ จึงไปสนทนาด้วย ขณะขึ้นบ้านเศรษฐี เศรษฐีกำลังนั่งดีดลูกคิดท่ามกลางแสงตะเกียงอันริบหรี่อยู่ที่ระเบียงบ้าน พอเห็นเด็กหนุ่มแกก็ละมือจากการคิดบัญชี หันมาถามว่า “อ้าว! พ่อหนุ่ม มีเรื่องอะไรหรือ”
“ผมอยากมาเรียนถามท่านว่า ท่านมีเคล็ดลับอะไรจึงสามารถสร้างเนื้อสร้างตัวจนร่ำรวยอย่างนี้” เด็กหนุ่มยิงคำถามทันที
“เดี๋ยว ขอดับตะเกียงก่อนแล้วค่อยคุยกัน” ว่าแล้วแกก็หันไปเป่าตะเกียงดับพรึบทันที แล้วหันหน้ามาจะคุยกับเด็กหนุ่ม
ทันใดนั้นเด็กหนุ่มบอกเศรษฐีว่า “ไม่ต้องคุยแล้วครับ ผมนึกได้แล้ว” แล้วผลุนผลันลงเรือนไป ปล่อยให้เศรษฐีนั่งงงอยู่คนเดียว
อะไรล่ะครับที่เด็กหนุ่มว่านึกได้ ความประหยัด ไงล่ะ ดีดลูกคิดต้องใช้ตะเกียง แต่เวลาคุยกันไม่จำเป็นต้องจุดตะเกียงให้เปลืองพลังงานก็คุยกันได้
เงินแสนเงินล้านก็เริ่มนับจากหนึ่งบาททั้งนั้น เพราะฉะนั้นใครอยากร่ำรวยก็จงเริ่มเก็บหอมรอมริบไปตั้งแต่หนึ่งบาท สองบาทนี่แหละคุณธรรมที่นำไปสู่ความร่ำรวย
เรื่องที่สอง เป็นเรื่องจริงในประวัติศาสตร์ จันทรคุปต์ขุนโจรคิดปล้นราชบัลลังก์เมืองปาตลีบุตร ยกพลเข้าตีเมืองไม่รู้กี่ครั้ง มีอันต้องพ่ายแพ้ย่อยยับไปทุกที แต่ก็ไม่ละความพยายามบุกเข้าโจมตีอีกครั้ง พ่ายกระเจิดกระเจิงเช่นเดิม ดูเหมือนหนักกว่าเดิมด้วยซ้ำ จันทรคุปต์ถูกตามไล่ล่าต้องหนีสุดชีวิต ไปถึงหมู่บ้านเล็กๆ แห่งหนึ่ง ได้ยินเสียงแม่ค้าขนมเบื้องด่าลูกสาว จึงหยุดเงี่ยหูฟัง
“อีลูกโง่ มึงนี่โง่เหมือนโจรจันทรคุปต์” เสียงแม่เอ็ดตะโรลูกสาววัยเจ็ดขวบ “ถึงจะกินขนมเบื้อง ต้องค่อยๆ กัดกินตรงขอบ มัน ดันเสือกกัดตรงกลางมันก็ร้อนซีวะ โง่ไม่ผิดไอ้โจรนั่น จะเข้าตีเมืองทั้งที ไม่ตีโอบเข้ามาจากรอบนอก เสือกยกพลเข้ามาตีเมืองหลวง ถุย”
ทันใดนั้น จันทรคุปต์ก็ “สว่างโพลงภายใน” ขึ้นมาทันที “ได้คิด” ว่าจุดพ่ายแพ้ย่อยยับซ้ำซากของตนอยู่ตรงไหน ครั้งล่าสุดก็รวบรวมสมัครพรรคพวกค่อยๆ ตีเมืองเล็กเมืองน้อยได้แล้วบุกเข้าตีเมืองหลวงได้ สถาปนาตนเป็นปฐมกษัตริย์แห่งราชวงศ์โมริยะจนสำเร็จ จันทรคุปต์ผู้นี้เป็นเสด็จปู่ของพระเจ้าอโศกมหาราชครับ
การทำงานทุกอย่างผิดพลาดได้ และผิดพลาดบ่อยๆ ก็ได้เป็นของธรรมดา แต่เมื่อใดท่าน “คิดได้” ว่ามันผิดพลาดเพราะอะไร ท่านจะไม่ทำผิดอีกต่อไปแน่นอน เพราะท่านได้พบทางแก้ไขแล้ว
