รื่นร่มรมเยศ : คนเช่นนี้เทวดาก็หยุดไม่ได้ : โดย เสฐียรพงษ์ วรรณปก
ชีวิตคือการต่อสู้ และต้องสู้ให้ชนะ ชีวิตจึงจะมีความหมาย ในสังเวียนการต่อสู้เราอาจประสบความล้มเหลวหรือพ่ายแพ้ได้ และอาจจะมีบ่อยครั้งด้วย แต่นั่นไม่สำคัญ ข้อสำคัญก็คือ ทุกครั้งที่เราล้มต้องรีบลุกทันที แล้วก้าวเดินต่อไปอย่างมาดมั่น
อันนี้แหละที่พระท่านเรียกว่า ความพากเพียร และพระอีกนั่นแหละบอกเราต่อไปว่า “คนที่มีความพากพียร แม้เทวดาก็หยุดเขาไม่ได้”
คงเคยได้ยินนิทาน (จำไม่ได้ว่านิทานชาดก หรือนิทานอีสป) เล่าว่า มีเด็กหนุ่มสองคนเป็นเพื่อนกัน ถูกหมอทำนายว่า คนหนึ่งจะลำบากในการทำมาหาเลี้ยงชีพ อีกคนหนึ่งจะได้นั่งกินนอนกิน
คนที่หมอทำนายว่าจะลำบาก ไม่ท้อแท้ในชีวิต ทำงานหาเงินหาทองเก็บหอมรอมริบไว้ เพราะกลัวความทุกข์ยาก ลำบากตามที่หมอทำนาย แกคิดว่าเก็บหอมรอมริบไว้บ้าง ถึงจะลำบากในภายหน้าก็จะช่วยผ่อนเบาได้บ้าง
ไม่ช้าไม่นานฐานะแกก็ดีขึ้นเรื่อยๆ จนกระทั่งเป็นผู้มีอันจะกินระดับเศรษฐีน้อยๆ คนหนึ่ง
ส่วนคนที่ได้รับคำทำนายว่าชีวิตนี้ไม่ต้องทำอะไร ก็ได้แต่นั่งกินนอนกิน ประมาทนึกว่าดวงข้าดีแล้ว จะขวนขวายทำมาหาเลี้ยงชีพไปทำไม เจ้าคนนี้ก็เอาแต่สำมะเลเทเมา สนุกสำราญ เป็นพ่อพวงมาลัย ลอยไปลอยมา
ในที่สุดก็หมดเนื้อหมดตัว จนกระทั่งต้องกลายเป็นขอทานอาศัยนอนตามศาลาวัดบ้าง ข้างซอกตึกบ้าง ได้นั่งกินนอนกิน “ตามคำทำนายไม่ผิดเพี้ยน” ในขณะที่เพื่อนอีกคนมีหลักฐานมั่นคงอยู่ในขั้นเศรษฐีย่อยๆ คนหนึ่ง
การก้าวมาสู่ระดับเศรษฐีมีเงินมีทองนี้ไม่ใช่เรื่องง่ายๆ สะดวกสบาย ต้องอุตสาหะพากเพียร ฟันฝ่าอุปสรรคมากมาย ก็ถูกต้องแล้วที่หมอทำนายว่าแกต้อง “ลำบากตรากตรำในการทำมาหาเลี้ยงชีพ”
นิทานเรื่องนี้ชี้คุณธรรมข้อเดิมคือ “ความพากเพียร” ทั้งสองคนมี “ศักยภาพ” ที่จะร่ำรวยได้ทัดเทียมกัน เพียงแต่คนหนึ่งไม่ “ดึง” ออกมาใช้ ในขณะที่อีกคนหนึ่ง “ดึง” มันออกมาใช้เต็มที่
ศักยภาพที่ว่านี้คือความพากเพียรครับ
นิทานชาดกอีกเรื่องหนึ่งคล้ายกัน เปลี่ยนแต่เป็นเรื่องพระราชาสององค์รบกัน พระอินทร์ทำนายให้ฤๅษีฟังว่า องค์ที่มีแสนยานุภาพมากจะชนะ องค์ที่มีแสนยานุภาพน้อยจะแพ้ คำทำนายนี้ได้ยินไปถึงพระราชาทั้งสองพระองค์ องค์ที่ได้รับคำทำนายว่าจะแพ้ก็ไม่ประมาท พยายามฝึกปรือกองทัพให้พรักพร้อม ในขณะที่อีกฝ่ายหนึ่งประมาท ผลการรบปรากฏว่าฝ่ายที่ว่าจะชนะกลับแพ้จึงไปต่อว่าฤๅษี ฤาษีไปต่อว่าพระอินทร์ พระอินทร์บอกให้แง่คิดว่า
“แนวโน้มบอกว่าฝ่ายที่มีแสนยานุภาพมากจะต้องชนะ แต่อีกฝ่ายเขาไม่ประมาทนิ่งเฉย พากเพียรฝึกปรือกองทัพให้พรักพร้อมเสมอ อย่างนี้รบกับใครที่ไหนก็ชนะ จำไว้เถิดว่าคนที่พากเพียรเต็มที่ แม้เทวดาก็หยุดเขาไม่ได้”
คนที่ชอบดูหมอโปรดอย่าลืมว่า คำทำนายเป็นเพียงการบอกแนวโน้มว่าน่าจะเป็นอย่างนั้นอย่างนี้เท่านั้น แต่การจะให้ชีวิตเราเป็นอย่างไร อยู่ที่การกระทำด้วยความพากเพียรของเราเองครับ
