รื่นร่มรมเยศ : ชนใดไม่มีดนตรีการ
ผมเป็นคนชอบฟังดนตรี ฟังเพลง จะเรียกว่าเป็นชีวิตจิตใจก็ว่าได้ ฟังเป็นอย่างเดียว แต่ร้องไม่เป็น ดนตรีก็ฟังอย่างเดียว เล่นไม่เป็น สิ่งหนึ่งที่ทำเป็นนิสัยก็คือ ฟังเพลงไปด้วยเขียนหนังสือ หรืออ่านหนังสือไปด้วย เพื่อนบางคนว่าผมจะมีสมาธิแต่ที่ไหน แต่ผมมีสมาธิในการทำงานครับ ขณะเขียนหนังสือ (ที่จริงพิมพ์ดีด) ก็จดจ่ออยู่กับเรื่องที่กำลังพิมพ์ พอละจากการพิมพ์ จิตใจก็จับอยู่ที่เสียงเพลง มันทำงานคนละจังหวะไม่ปนกัน
สมาธิ แปลว่า ความที่จิตมีอารมณ์ (Object) เป็นหนึ่ง ขณะพิมพ์หนังสือดีดต้นฉบับ ใจก็มีอารมณ์เป็นหนึ่งอยู่กับเรื่องที่พิมพ์ขณะฟังเพลง จิตก็เป็นหนึ่งกับเสียงเพลง
พระพุทธเจ้าท่านตรัสว่า จิตที่พัฒนาแล้วจะต้องมีลักษณะ 3 อย่างใหญ่ๆ คือ
1) ลักษณะนุ่มนวล อ่อนโยน ซึ่งมีคุณธรรม เช่น ความเมตตากรุณา ความเอื้อเฟื้อเผื่อแผ่ ความเห็นใจคนอื่นเป็นเครื่องสนับสนุน
2) ลักษณะแข็งแกร่ง ซึ่งมีคุณธรรม เช่น ขันติ (ความอดทน) สติ (ความยับยั้งใจ) ปัญญา (ความรู้ ความเข้าใจโลกและชีวิต) เป็นเครื่องสนับสนุน
3) ลักษณะผ่อนคลาย ซึ่งมีคุณธรรม เช่น ปีติ (ความปลื้มใจ) สุข (ความสบายใจ) โสมนัส (ความดีใจ) เป็นเครื่องสนับสนุน
ดนตรีและเสียงเพลงนับเป็นสิ่งหนึ่งที่ทำให้จิตใจมีความผ่อนคลาย สุขสบาย หายเครียด พูดอีกนัยหนึ่งก็ว่า การฟังดนตรี การฟังเพลงเป็นประจำ ช่วยสร้างสุขภาพจิตให้ดีขึ้นได้ ขูดชำระความกระด้างสกปรกจากจิตใจได้ ดุจเดียวกับผงซักฟอกซักล้างเสื้อผ้าให้สะอาดฉันใดก็ฉันนั้น
เพราะเหตุนี้ ล้นเกล้าฯ รัชกาลที่ 5 จึงพระราชนิพนธ์ไว้ว่า
ชนใดไม่มีดนตรีการ
ในสันดานเป็นคนชอบกลนัก
อีกใครฟังดนตรีไม่เห็นเพราะ
เขานั้นเหมาะคิดกบฏอัปลักษณ์
ดนตรีหรือเพลงทำให้จิตใจผู้ฟังอ่อนโยน อ่อนหวาน มีอารมณ์สุนทรีย์ คลายเครียด เมื่อไม่เครียดทำงานอะไรก็ทำด้วยใจรัก มีความสุขในขณะที่ทำไม่รู้เบื่อ งานการที่ทำก็มีประสิทธิภาพและประสิทธิผล
อย่าว่าแต่คนเลย แม้สัตว์มันก็ชอบ เคยได้ฟังนิทานโคนันทวิศาลตอนเด็กๆ ก็ไม่คิดอะไร พอโตมา มานั่งนึกว่า โคมันเป็นสัตว์เดรัจฉาน มันได้ฟังคำพูดที่กระโชกโฮกฮากจากเจ้าของถึงมันไม่เข้าใจ “ความหมาย” ของคำที่พูด (ในนิทานว่ามันฟังรู้ แต่คงไม่รู้ดอก) แต่มันก็คงเดาออกว่าเป็นคำพูดที่ไม่ดีแน่นอน มันจึงโกรธไม่ยอมทำตามที่คนเลี้ยงมันต้องการ ในที่สุดเจ้าของก็แพ้การพนัน แต่เมื่อเจ้าของพูดด้วยสำเนียงอ่อนหวานไพเราะ มันก็เต็มใจทำงานให้เต็มที่ จนเจ้าของชนะการพนัน
นี่แค่คำพูดนะครับ ถ้าเป็นเพลงหรือดนตรีเพราะๆ โคนันทวิศาลมันคงฟังเพลิน มีความสุขใจ และเต็มใจทำงานให้เจ้านาย
ผมได้อ่านข่าวจากหนังสือพิมพ์ฉบับหนึ่งว่า เกษตรกรท่านหนึ่งมีความรู้แค่ประถมสี่ แต่แนวคิดในการพัฒนาการเกษตรของท่านผู้นี้ไม่ต่ำเลย คนจบปริญญายังคิดไม่ได้ดีเท่า
ท่านผู้นี้ชื่อ บุญศรี ปลาทอง จังหวัดอะไรข่าวไม่บอก แกมีอาชีพเลี้ยงไก่ ตอนแรกๆ ก็ได้ไข่ไม่มากนัก วันหนึ่งขณะที่แกถือวิทยุเดินฟังเพลงไป ฝูงไก่ก็เดินตาม เงี่ยหูฟังเพลงไปด้วย แกก็ได้คิดว่า “ไก่มันชอบฟังเพลงเหมือนกันแฮะ”
ตั้งแต่นั้นมาจึงเอาวิทยุไปตั้งไว้ที่เล้าไก่ เปิดเพลงให้พวกมันฟังทุกวัน เพลินเลยเชียวแหละครับ
นายบุญศรีแกค้นพบว่า หลังจากได้ฟังเพลงเป็นประจำ ไม่นานนักไก่ออกไข่เพิ่มมากขึ้นกว่าเดิม จากนั้นมานายบุญศรีจึงจัดสถานที่ฟังเพลงให้ไก่อย่างดี เลือกเพลงให้พวกมันฟัง บรรดาไก่ทั้งหลายต่างก็เป็นแฟนนักร้องลูกทุ่งลูกกรุงไปตามๆ กัน มีฝูงไก่มารุมล้อมวิทยุซึ่งตั้งอยู่ตรงกลาง ดูแล้วน่ารักจัง
ไก่ยังชอบฟังเพลง ฟังแล้วก็มีความสุข กินอาหารอย่างอร่อย กินอาหารดี สุขภาพดี ก็เลยออกไข่ได้มาก ทำให้นายบุญศรีคนเลี้ยงไก่ได้มีรายได้เพิ่มมากขึ้นกว่าเดิม
นักสู้ชีวิตลองทำอย่างนี้ดูสิครับ หัดฟังเพลง ฟังดนตรี สร้างอารมณ์สุนทรีย์ในใจ บางทีอาจช่วยให้ท่านมีฉันทะในการทำงานได้อย่างมหัศจรรย์ยิ่งก็เป็นได้
เสฐียรพงษ์ วรรณปก
