| ผู้เขียน | ศาสตราจารย์พิเศษ ดร.นพ.วิชัย เทียนถาวร |
|---|
เมื่อวันที่ 24 กรกฎาคม 2564 ได้มีโอกาสไปทำบุญ ที่วัดโคกสำเริง อ.ชัยบาดาล จ.ลพบุรี เนื่องในวันอาสาฬหบูชา มีชาวบ้านผู้คนมาร่วมทำบุญกันพอสมควร สังเกตดูชาวบ้านใส่หน้ากากอนามัยทุกคน (100%) นั่งห่างกันพอสมควร บรรยากาศไม่อึกทึก เป็นไปด้วยความสงบ เรียบง่าย ด้วยเจตนารมณ์ของคนตั้งใจมาทำบุญใส่บาตร ถวายเทียนเข้าพรรษา ผ้าอาบน้ำฝน รวมถึงพิธีตักบาตร ทอดผ้าป่า ตามสภาพเศรษฐกิจของชุมชน
สำหรับวันสำคัญทางศาสนา “วันอาสาฬหบูชา” มีความเป็นมาและสำคัญอย่างไร ผู้เขียนขอประมวลมาให้อ่านโดยสังเขป
“อาสาฬหปุรณมีบูชา” ช่วงระยะเวลาก่อน 45 ปี ที่พระพุทธเจ้าเสด็จปรินิพพาน ในวันขึ้น 15 ค่ำ เดือน 8 คือ วันอาสาฬหปุรณมีดิถีณ “ป่าอิสิปตนมฤคทายวัน” เมืองพาราณสี แคว้นมคธ อันเป็นวันที่พระพุทธเจ้าทรงแสดงพระธรรมเทศนาเป็น “กัณฑ์แรก” เรียกว่า “ปฐมเทศนา” มีชื่อว่า “ธัมมจักกัปปวัตตนสูตร” แก่ปัญจวัคคีย์ อันมีเนื้อหาแสดงถึงการปฏิเสธส่วนที่สุด 2 อย่าง คือ
กามสุขัลลิกานุโยค อัตตกิลมกานุโยค และเสนอแนวทางดำเนินชีวิตโดยทางสายกลาง “มัชฌิมาปฏิปทา” อันเป็นแนวทางใหม่ให้มนุษย์มีเนื้อหาแสดงถึงขั้นตอน และแนวทางในการปฏิบัติเพื่อบรรลุถึง “อริยสัจ” ทั้ง 4 คือ อริยมรรค มีองค์ 8 ประการ ได้แก่ 1.สัมมาทิฏฐิ คือ ความเห็นชอบ 2.สัมมาสังกัปปะ คือ ความดำริชอบ 3.สัมมาวาจา คือ การพูดชอบ 4.สัมมากัมมันตะคือ การกระทำชอบ 5.สัมมาอาชีวะ คือ การเลี้ยงชีพชอบ 6.สัมมาวายามะ คือ ความพยายามชอบ 7.สัมมาสติ คือ ความระลึกชอบ 8.สัมมาสมาธิ คือ ความตั้งใจชอบ
คนเรานั้นเวลาจะ “คิด พูด ทำ” อะไร ได้อย่างถูกต้องถูกทาง ถูกธรรมก็จะต้องเริ่มจากการทำ “ความเห็น” ให้ถูกทางสายกลางก่อน (สัมมาทิฏฐิ) เพื่อดำเนินตามขั้นตอนการปฏิบัติรู้เพื่อละทุกข์ทั้งปวงเพื่อความดับทุกข์ อันได้แก่ “นิพพาน” ซึ่งเป็นจุดมุ่งหมายสูงสุดของพระพุทธศาสนา ความจริงอันประเสริฐ 4 ประการ อันได้แก่
⦁ความจริงอันประเสริฐ คือ ความทุกข์ (ทุกข์)
⦁ความจริงอันประเสริฐ คือ เหตุที่ทำให้เกิดทุกข์ (สมุทัย)
⦁ความจริงอันประเสริฐ คือ ความดับไม่เหลือแห่งทุกข์ (นิโรธ)
⦁ความจริงอันประเสริฐ คือ ทางที่ทำให้ผู้ปฏิบัติตามลุถึงความดับทุกข์ไม่เหลือแห่งทุกข์ (มรรค)
“สิ่งใดสิ่งหนึ่ง มีความเกิดเป็นธรรมดา สิ่งนั้นทั้งมวลล้วนมีความดับไปเป็นธรรมดา” การแสดงธรรมครั้งนั้นทำให้พราหมณ์ผู้มีนามว่า “โกณฑัญญะ” 1 ใน 5 นักบวช ปัญจวัคคีย์ เกิดความเลื่อมใสในพระธรรมของพระพุทธเจ้าจนได้ “ดวงตา” เห็นธรรม เป็น “พระอริยบุคคล” บรรลุ “พระโสดาบัน” พระพุทธองค์ทรงทราบความที่พระโกณฑัญญะเป็นผู้ได้ดวงตาเห็นธรรม มีความเข้าใจอย่างแจ่มแจ้งในคำสอนของพระพุทธองค์ จึงทรงเปล่งอุทานว่า “อัญญาสิ วต โภ โกณฑัญโญ” “อัญญา” นี้จึงได้นำหน้าชื่อของที่ว่า “พระโกณฑัญญะ”
เมื่อ “ท่านพระโกณฑัญญะ” ได้บรรลุโสดาบันแล้ว จึงได้กราบขอบรรพชาอุปสมบท พระพุทธองค์จึงทรงประทาน เอหิภิกษุอุปสมบท” ว่า “เธอจงเป็นภิกษุมาเถิด ธรรมอันเรากล่าวดีแล้ว เธอจงประพฤติพระพรหมจรรย์เพื่อทำที่สุดทุกข์โดยชอบเกิด” “ท่านพระอัญญาโกณฑัญญะจึงนับเป็น “พระอริยสงฆ์สาวกองค์แรก” ในพระพุทธศาสนา ซึ่งวันนี้เป็นวันที่ “พระรัตนตรัย” ครบบริบูรณ์ บังเกิดขึ้นในโลกเป็น “ครั้งแรก” มี “พระพุทธ พระธรรม พระสงฆ์” ครบบริบูรณ์
ตามปฏิทินจันทรคติปีนี้เป็นปีอธิกมาสมีเดือน 8 สองหน จึงตรงกับ วันพระขึ้น 15 ค่ำ เดือน 8 วันอาสาฬหบูชาปีนี้ตรงกับวันเสาร์ ที่ 24 กรกฎาคม พ.ศ.2564 ขอให้ท่านกัลยาณมิตรและญาติธรรมของท้องถิ่นธรรมทุกท่าน “รักษากาย” “รักษาวาจา” “รักษาใจ” มีสติทุกเมื่อ สิ่งที่ขุ่นข้องหมองในจิตใจ ให้ลดละวางลงบ้างในช่วงเข้าพรรษานี้นะครับ
อันเนื่องมาจากสถานการณ์ “โควิด-19” ที่มีการระบาดในไทยตั้งแต่ปลายปีเดือนธันวาคม พ.ศ.2562 จนถึงขณะนี้ใช้เวลา 1 ปี กับอีก 7 เดือนแล้ว
ต้องยอมรับว่า การระบาดของโควิด-19 ในประเทศไทยนับเป็นระลอกที่ 4 ระลอกแรกๆ เราอาจดูเป็นพระเอก ได้ชัยชนะ จนองค์การอนามัยโลก (WHO) ชมประเทศไทยเราไปทั่วโลก ที่สามารถพิชิตโควิด-19 ได้ ประเทศต่างๆ ทั่วโลกก็ชื่นชมเช่นกัน
ย่างเข้าปลายเดือนกรกฎาคม 2564 จำนวนผู้ป่วยของเราทะยานขึ้นสู่หลัก 1.5 หมื่น ส่วนคนตาย สถิติวันละไม่ต่ำกว่า 100 คน เรียกว่า “เอาไม่อยู่” ผู้คนล้มตาย เจ็บป่วยมากขึ้น สำคัญที่สุด คนติดเชื้อ มีเตียงไม่เพียงพอ เหตุการณ์แบบนี้ผู้เขียนเชื่อว่าอีก 3-4 เดือน น่าจะควบคุมอยู่ แต่โรคก็จะอยู่กับเราไปอีกนาน จนสุดจะเดาได้
ผลกระทบที่เกิดขึ้น ภาพที่ฉายได้แจ่มชัดที่สุดนอกจากการเจ็บป่วย คือเศรษฐกิจทรุดหนัก คนตกงานไม่มีจะกิน มีรายจ่ายแต่ขาดรายได้ หนี้สินย่อมตามมา
ผู้เขียนเชื่อว่า หากถอดบทเรียน “โควิด-19” ว่า สอนอะไรเราบ้าง เมื่อวิเคราะห์หลายๆ ประเด็น เสนอเพื่อแบ่งปันเรียนรู้ด้วยกันว่า โควิด-19 กระตุ้นจิตสำนึกและในการใช้ชีวิตอะไรบ้าง
1) สอนให้รู้จักอยู่บ้านอย่างสงบ ที่สำคัญ คือ รู้จักอยู่กับตัวเองให้ได้ 2) สอนให้เป็นคนสะอาดไม่มักง่าย หมั่นล้างมือ และสุขอนามัยอื่นๆ 3) สอนให้ “รู้จักอยู่บ้าน” ไม่เที่ยวกลางคืน ไม่เล่นการพนัน ไม่ติดเหล้า 4) สอนว่าอย่าโกหก ไปไหนมาไหนอยู่กับใครบ้าง ทำอะไรกันต้องบอกให้หมด (ถ้าโกหกจะถูกปรับ) 5) สอนให้ออกกำลังกายเป็นประจำ (จะทำให้ร่างกายแข็งแรง มีภูมิคุ้มกันโรค)
6) อย่าสูบบุหรี่ อย่าเสพยาเสพติด เพราะจะทำให้หลอดเลือดส่วนปอดไม่ดี ป่วยง่าย 7) สอนให้รักษาสิ่งแวดล้อม ถ้าโลกสกปรก เชื้อโรคจะรุนแรงขึ้น มนุษย์ก็จะอยู่ไม่ได้ เพราะสิ่งแวดล้อมเป็นพิษ 8) สอนให้รู้ว่า “ปอด” เป็นอวัยวะสำคัญ ถ้าปอดพังอวัยวะอื่นก็พังได้ 9) มนุษย์ปกติชอบอยู่ด้วยกันใกล้ชิด ชอบสัมผัสทางกาย แต่โควิด-19 สอนว่าการทำเช่นนั้นอันตราย ถ้าฝ่ายใดฝ่ายหนึ่งเป็นคนไม่สะอาด 10) โควิดดึง “สิ่งสำคัญ” ออกจากชีวิตมนุษย์ นั่นคือ การอยู่ด้วยกันอย่างไม่มีระเบียบ และการกินอยู่หลับนอนกันอย่างมั่วสุม
11) สอนให้คนหัดหาความรู้และข้อมูล เพราะถ้าไม่ติดตามไวรัสโควิด-19 ใกล้ชิด มีผลอย่างมากถึงตัวข้อมูล Big Data ได้ เพราะช่วงนี้และต่อไป การกลายพันธุ์ มีเกิดได้ตลอดเวลา มีผลกระทบการบริหารจัดการทางวิชาการ วัคซีนตัวใหม่ การสื่อสาร ยุทธศาสตร์ต่างๆ และอื่นๆ นั่นคือ การเกิด Disruption นั่นเอง 12) สอนให้มนุษย์ว่าไวรัสคืออะไร 13) สอนว่าถ้าอยากชนะต้องกล้าเสี่ยง 14) โควิดแยกคนมีสมองออกจากคนมีแต่อารมณ์ 15) คนมีสมองรู้จักคิด จะใจเย็นสงบ รอบคอบมีโอกาสรอดมากกว่า
16) สอนให้ใช้เงินอย่างประหยัด ทำกับข้าวเอง ทานอาหารคนเดียวมีความสุข 17) สอนให้จิตดี สติดี ไม่คิดฟุ้งซ่าน ไม่เสียสติไม่ด่าคนอื่น โทษคนอื่นทุกเรื่อง โดยเฉพาะสุขภาพตัวเอง 18) แยกคนโง่ออกจากคนฉลาดได้ชัดเจน 19) คนมีสติจะใช้ชีวิตรอบคอบ อย่างรับผิดชอบตัวเองโดยรับความช่วยเหลือจากผู้อื่นหรือจากรัฐบาลตามสมควรได้รับ 20) สอนให้คนเราต้องพึ่งตนเองก่อน โดยเฉพาะเรื่องการเจ็บป่วย ใครจะป่วย หรือไม่ป่วย ขึ้นอยู่กับพฤติกรรมของตนเป็นหลัก
21) โควิดทำให้คนที่ใช้แต่อารมณ์ และไม่รู้จักตั้งสติมีพฤติกรรมเสียสติ ขี้อิจฉา ขี้โกรธ ขี้อาละวาด ตัดสินใจผิดๆ และโทษผู้อื่น 22) โควิดทำให้คนยากจนลง ใครที่สร้างแพ (ทิพย์) ของตัวเองไว้นานแล้ว จะลอยตัวอยู่ได้ในสายน้ำที่โหดร้ายนี้ 23) สอนว่าสุขอนามัยสำคัญที่สุด ก่อนจะมีอย่างอื่น ต้องมีสุขภาพดีก่อน 24) สอนว่าอย่าเป็นหนี้ อย่าบ้าผ่อนสิ่งของฟุ่มเฟือยที่ไม่จำเป็น อย่าผ่อนรถหรูเกินฐานะ อย่าซื้อบ้านหลังใหญ่แล้วเป็นหนี้มากเกินตัว 25) สอนว่าอย่าสร้างภาพ อย่ามโน จงอยู่กับความจริง จงภูมิใจและรักตัวเองอย่างที่เป็นจริง
26) สอนว่าคนอื่นจะคิดอย่างไรไม่สำคัญ สำคัญที่ตัวเราและคนที่เรารักต้องไม่ตายจากไวรัสตัวนี้ 27) สอนว่ามนุษย์ไม่ควรไปสถานที่อโคจร 28) สอนว่าอาชีพคนกลางคืน อาชีพสร้างความบันเทิง อาชีพสีเทา อาชีพที่ใช้เพศเป็นจุดขาย เป็นอาชีพที่อ่อนไหว ไม่สะอาดและไม่มั่นคงอีกต่อไป 29) สอนว่ามนุษย์ไม่ควรผิดศีล 5 30) สอนให้อดทน ให้ทำดี ทำหน้าที่
31) สอนให้รู้จักมีความสุขง่าย ไม่ต้องใช้ยา ไม่ต้องใช้สารกระตุ้น ไม่ต้องจ้างใครมาสร้างความสุขให้ 32) สอนให้รักครอบครัว 33) สอนว่าถ้ารักใครให้รักษาระยะห่าง โดยเฉพาะเมื่อรู้ว่าถ้าอยู่ใกล้กันแล้วอาจเป็นอันตรายแก่กันและกัน 34) สอนให้มนุษย์เป็นคนสะอาดทั้งกายและใจ 35) สอนว่าไม่มีใครรอดจากไวรัส
36) สอนว่าใครจะรอดหรือไม่ ขึ้นกับภูมิคุ้มกันที่ตนมี ไม่ว่าจะเป็นภูมิคุ้มกันทางร่างกาย หรือเป็นภูมิคุ้มกันทางจิตใจ 37) โควิดบอกว่าจำนวนมนุษย์บนโลกใบนี้มีมากเกินไปแล้ว ถ้าคนจะตายไปบ้าง อาจเป็นผลดีกับการอยู่รอดของคนที่เหลือ 38) สอนให้มนุษย์รู้ตัวว่าธรรมชาติมีอำนาจยิ่งใหญ่กว่ามนุษย์เสมอ อย่าเข้าใจผิด 39) ประเทศใดจัดการไม่ดี ประชากรไม่สามารถเข้าใจว่าควรทำตัวอย่างไร จึงไม่ติดเชื้อ จะเป็นประเทศที่มีปัญหามาก
ข้อสุดท้าย 40) สอนว่าคนฉลาด คนอดทน คนขยัน คนรอบคอบ คนสงบ ที่สำคัญคนมี “จิตดี สติดี” ไม่ประมาท จะมีโอกาส “อยู่รอด” จากการระบาดครั้งนี้มากที่สุดอย่าง “แน่นอน” ไงเล่าครับ
ขอฝากแฟนมติชนข้อเสนอ 5 ประการ ท่านว่า
⦁เร่งฉีดวัคซีนป้องกันโควิด-19 ให้ตัวเราให้ครบ อย่าลืม “3อ” ออกกำลังกาย ทานอาหารครบ 5 หมู่ อารมณ์ดี
⦁ใส่ Mask 100% ทุกที่ทุกเวลา
⦁กินร้อนช้อนส่วนตัว อาหารจานเดียวแยกทาน
⦁ล้างมือบ่อยๆ ด้วยสบู่ แอลกอฮอล์เจล
⦁สังเกตตัวเอง มีอาการเป็นไข้หวัด ไข้สูงมากกว่า 37.50 หายใจขัด รีบไปพบแพทย์ทันที เพื่อตรวจว่าติดเชื้อโควิด-19 หรือไม่?
ถ้าติดเชื้อก็เข้าระบบการรักษาตัวไป “จิตดี สติดี” คือ “ไม่ประมาท” เป็นวัคซีนชีวิตที่ดีอีกทางหนึ่งไงเล่าครับ
