ผู้เขียน | ชยานันต์ ศุกลวณิช |
---|
สังคมนิยมสมัยใหม่
การประชุมสมัชชาใหญ่พรรคคอมมิวนิสต์จีนครั้งที่ 20 เป็นการสะท้อนให้เห็นว่า 10 ปีที่ผันผ่าน จีนดำรงอยู่ในระบอบสังคมนิยมสมัยใหม่ อันเป็นความทันสมัยแบบจีน และอัตลักษณ์ของจีนเอง มิใช่ตะวันตก
สี จิ้นผิง เลขาธิการใหญ่ได้แจ้งต่อที่ประชุมว่า หน้าที่หลักของพรรคในอนาคตคือ จะต้องนำพาคนจีนทุกเผ่าพันธุ์ร่วมสร้างจีนให้เป็นประเทศสังคมนิยมสมัยใหม่ที่แข็งแกร่ง และต้องเป็นวัฒนธรรมทันสมัยแบบจีน อีกทั้งเดินหน้าฟื้นฟูชนชาติจีนอย่างยิ่งใหญ่
การถวิลหาความทันสมัยของจีน เป็นประเด็นหลักในการพัฒนาประเทศที่ได้จารึกไว้ในประวัติศาสตร์มานานกว่า 100 ปี เสมือน “มาราธอนสมัยใหม่” ซึ่งได้ผ่านหนาวผ่านร้อนและอุปสรรคนานัปการ
บัดนี้ พรรคได้ตั้งเป้าหมายจะต้องพัฒนาให้เป็นประเทศสังคมนิยมสมัยใหม่ที่แข็งแกร่งและครอบคลุม ทั้งนี้ โดยใช้เอกลักษณ์แบบจีนเพื่อให้บรรลุการฟื้นฟูชนชาติจีน แต่มิใช่จำกัดเฉพาะความเจริญทางด้านวัตถุ เรือรบปืนกล ไฮเทคโนโลยี หากยังรวมทั้งอารยธรรมแห่งจิตวิญญาณ ที่เรียกกันว่า “ความทันสมัยแห่งมนุษยชาติ”
หากย้อนมองอดีตกาล หลังจากการสถาปนาประเทศ จีนได้ทดลองใช้ระบอบประชาธิปไตยใหม่ การปฏิวัติทางวัฒนธรรม และเส้นทางสมัยใหม่ ล้วนไม่ประสบความสำเร็จ ในที่สุด ปรากฏว่า การปฏิรูปเปิดประเทศของ “เติ้ง เสี่ยวผิง” เป็นเส้นทางที่ถูกต้องที่สุด จึงไม่แปลกที่ “กอร์บาชอฟ” อดีตผู้นำคนสุดท้ายของสหภาพโซเวียต กล่าวว่า “เหตุที่โซเวียตล่มสลาย เพราะประเทศเขาไม่มี เติ้ง เสี่ยวผิง”
ปี 2020 จีนจึงบรรลุเป้าหมายการสร้างสังคมที่เจริญรุ่งเรืองระดับปานกลางคือ ประชาชนอยู่อุ่นกินอิ่ม หน้าที่ต่อไปของพรรคก็คือ จะให้จีนเปลี่ยนแปลงสถานะจากประเทศที่กำลังพัฒนากลายเป็นประเทศที่ทันสมัย
ปี 2035 เป็นประเทศสังคมนิยมที่ทันสมัย
กลางศตวรรษที่ 21 เป็นประเทศสังคมนิยมทันสมัยที่แข็งแกร่ง
การที่ “สมัชชาใหญ่ 20” เสนอประเด็น “ความทันสมัยแบบจีน” ไม่เพียงเป็นการเปลี่ยนแปลงประเทศ หากมีผลกระทบต่อสังคมโลก
ย่อมต้องมีความเสี่ยง เหตุผลคือ
อดีตกาล ประเพณีแห่งความทันสมัยมีเพียง 4 ประการคือ เกษตรกรรม อุตสาหกรรม กลาโหม และวิทยาศาสตร์ เมื่อเปรียบเทียบกัน จึงเห็นว่าแนวคิดของพรรคจีนเกินเลยขอบเขตที่พึงมีพึงเป็นไปมากและไม่อยู่ในวิสัยที่เป็นไปได้ อาทิ ความร่ำรวยร่วมกัน วัสดุกับอารยธรรมจิตวิญญาณต้องสัมพันธ์กัน ฯลฯ
การตั้งปณิธานดังกล่าว ดูเหมือนจีนกำลังทดลองให้หลีกเลี่ยงจากการเป็นเบี้ยล่างของระบอบทุนนิยมอันระบอบทุนนิยมนั้น มีทั้งคนรวยและคนจน จีนเห็นว่าขาดความเสมอภาค จึงประสงค์ให้คนจีนร่ำรวยร่วมกัน เป็นความทันสมัยแบบจีน ซึ่งเป็นการสวนทางกับระบอบทุนนิยม และเป็นการย้อนแย้งในทางตรรกะ
นอกจากนี้ ถ้าในโลกนี้มีความทันสมัยแบบจีนได้ ก็ย่อมมีความทันสมัยแบบอินเดีย ความทันสมัยแบบแอฟริกา ทั้งนี้ เนื่องจากเบื้องหลังแห่งความทันสมัยแบบจีนนั้นเปี่ยมด้วยสังคมโลกที่ทันสมัยอย่างหลากหลาย ไม่ว่าประเทศต่างกัน ไม่ว่าความทันสมัยต่างกัน ก็สามารถที่จะเลือกสรรเส้นทางที่ทันสมัยของตนได้เช่นกัน
อุดมการณ์และการปฏิบัติ ย่อมต้องมีระยะห่าง นั่นคือความแตกต่างกัน แต่ประวัติศาสตร์บอกเราว่า หากลัทธิแห่งอุดมการณ์แสวงหาเกินเลยขอบเขตที่พึงเป็น ก็ไม่สอดคล้องกับความรู้สึกของสาธารณชนและห่างไกลจากความเป็นจริง ในที่สุด ความพิบัติก็ต้องมาเยือน
ประเด็นจึงมีอยู่ว่า องค์กรที่ใช้อำนาจของจีนจะใช้วิธีการใดเพื่อนำพาประเทศจีนสู่เป้าหมายตามปณิธานของการประชุมสมัชชาใหญ่พรรคคอมมิวนิสต์จีนครั้งที่ 20
อย่างไรก็ตาม เห็นว่าการเปิดเส้นทางความทันสมัยแบบจีนให้เป็นประเทศที่แข็งแกร่งและครอบคลุมนั้น
มิใช่เรื่องง่าย
ศ.ชยานันต์ ศุกลวณิช