จุดพลิกผันแห่งศตวรรษเมื่อประวัติศาสตร์เขียนขึ้นใหม่

ผู้เขียน	ศ.ชยานันต์ ศุกลวณิช

จุดพลิกผันแห่งศตวรรษเมื่อประวัติศาสตร์เขียนขึ้นใหม่

มนุษยชาติได้ประจักษ์กับการพลิกผันครั้งใหญ่แห่งศตวรรษ ซึ่งเป็นยุคใหม่ที่ตะวันออกกำลังผงาดขึ้น ขณะที่ตะวันตกกำลังเสื่อมถอยอันเกิดจากความขัดแย้งและความแตกแยกภายใน Hard Power ทางด้านการทหารและ Soft Power ทางด้านวัฒนธรรมซึ่งดำรงอยู่ในตะวันตกนานนับร้อยปีกำลังเผชิญกับการพลิกผัน

เรื่องที่สร้างความตกตะลึงที่สุดคือ เครื่องบินขับไล่ของจีนที่ทหารปากีสถานใช้ในสนามรบ สามารถพิชิตเครื่องบินรบที่ทันสมัยที่สุดที่กองทัพอินเดีย แสดงให้เห็นถึงความเหนือชั้นของอาวุธจีนที่สามารถก้าวข้ามเทคโนโลยีเครื่องบินรบชั้นยอดของยุโรปได้สำเร็จ เป็นครั้งแรกในประวัติศาสตร์ที่บ่งบอกถึงความแข็งแกร่งของอุตสาหกรรมจีนที่พัฒนาไปไกลจนกลายเป็นพลังใหม่ โลกกำลังเดินเข้าสู่ยุคที่อำนาจมิใช่สิ่งผูกขาด

เมื่อเงาของประวัติศาสตร์ทอดยาวจากตะวันตกมาสู่ตะวันออก โลกก็มิได้หมุนรอบเพียงหนึ่งขั้วอีกต่อไป หากแต่กำลังหมุนไปสู่สมดุลใหม่ ซึ่งเป็นอารยธรรมที่กำลังลุกขึ้นมาพร้อมกับความสำนึก

โมเดลปัญญาประดิษฐ์ DeepSeek เป็นการแสดงให้เห็นถึงพลังด้านวิจัยสามารถก้าวข้ามและเปลี่ยนเส้นทางแซงหน้าตะวันตก เบื้องหลังความสำเร็จคือระบบการศึกษาที่มีขีดความสามารถในการแข่งขันสูง ผลิตบุคลากรชั้นยอด เช่น เหลียง เหวินเฟิง ผู้ก่อตั้ง DeepSeek, ซ่ง เหวินชง ออกแบบเครื่องบินขับไล่รุ่น J-10CE

ยังมีสิ่งที่น่าสนใจ อิทธิพลเชิงวัฒนธรรมของจีนคือ Soft Power ซึ่งมีผลงานที่เพิ่มขึ้นอย่างต่อเนื่อง นอกจากรายการบันเทิงที่ได้รับความสนใจ ยังประสบความสำเร็จในการเผยแพร่คอนเทนต์ผ่านวิดีโอสั้นและแนวตั้งที่เป็นเวอร์ชั่นภาษาอังกฤษในโลกตะวันตกอย่างแพร่หลาย ได้รับความนิยมอย่างล้นหลาม

อีก 1 ความสำเร็จคือร้านขายของเล่นแนวแฟชั่น Pop Mart ซึ่งสร้างระบบนิเวศธุรกิจผ่าน Blind Box คือของเล่นสะสม กลายเป็นกระแสดังไปทั่วโลก และจดทะเบียนในตลาดหลักทรัพย์ฮ่องกงเรียบร้อยแล้ว

ผู้ที่ให้กำเนิดแนวคิด Soft Power คือ Prof. Joseph Nye ศาสตราจารย์มหาวิทยาลัยฮาร์วาร์ด
แต่อาจไม่เคยคิดว่าขณะที่ยังมีชีวิตอยู่จะได้เห็นภาพพลิกกลับของอำนาจระหว่างจีนกับสหรัฐ แต่เขาได้จากโลกนี้ไปเมื่อช่วงเวลาที่เกิดการปะทะกันระหว่างทหารอินเดียกับปากีสถานอย่างเข้มข้นและรุนแรง

ปี 2024 จีนครองอันดับหนึ่งของโลกทางด้านเศรษฐกิจโดยมีกำลังซื้อเป็นมูลฐาน อีกทั้งขยายอิทธิพล

ไปทั่วเอเชีย แอฟริกา และลาตินอเมริกา จนกลายเป็นระบบเศรษฐกิจคู่ขนานที่ไม่จำเป็นต้องยึดดอลลาร์เป็นศูนย์กลางอีกต่อไป ด้านวิทยาศาสตร์ของจีนมิได้เติบโตจากลมฟ้าอากาศ หากแต่การลงทุนมหาศาลในสิ่งแปลกใหม่ชั้นสูง ปัจจุบันจีนเป็นผู้นำในด้านเทคโนโลยี 5G พลังหมุนเวียน และโครงการอวกาศ ฯลฯ

ความคิดริเริ่ม “หนึ่งแถบหนึ่งเส้นทาง” มิได้เกี่ยวข้องกับเศรษฐกิจเพียงอย่างเดียว หากเป็น “สะพานแห่งอารยธรรม” ที่ประสานตะวันออกกับตะวันตก ละม้ายกับยุคราชวงศ์ฮั่นเปิดเส้นทางสายไหม แต่คราวนี้คือ “สายไหมยุคใหม่” ที่มิได้ขนผ้าไหม หากขนแนวคิด “พัฒนาร่วมกันโดยไม่ครอบงำ”

หากย้อนคิดอดีต สหรัฐเคยมีภาพลักษณ์ระดับนานาชาติในฐานะผู้พิทักษ์เสรีภาพ ความเปิดกว้าง ประชาธิปไตย หลักนิติธรรม และสิทธิมนุษยชน แต่ปัจจุบันภาพลักษณ์เช่นนั้นกลับถูกทำลายด้วยตนเอง กลายเป็นประเทศที่ปิดกั้น เกลียดชังชาวต่างชาติ ต่อต้านการค้าเสรี ปราบปรามคู่แข่งทางการเมือง เซาะกร่อนบ่อนทำลายระบบตุลาการ ถึงขั้นจับกุมผู้พิพากษา นอกจากนี้ ประธานาธิบดีโดนัลด์ ทรัมป์หวนกลับไปเล่นเกมจักรวรรดินิยมแบบล้าหลัง โดยใช้นโยบายผู้แข็งแรงย่อมอยู่รอด

ปี 2025 ยังเป็นปีที่สะท้อนถึงการถอยหลังในด้านการบริหารของตะวันตก หนึ่งในนั้นคือ รถไฟในสหรัฐ สหราชอาณาจักร เยอรมนี และฝั่งเศส ล้วนเข้าออกไม่ตรงเวลา ซึ่งตรงกันข้ามกับจีน ญี่ปุ่น และเกาหลีที่เวลาของรถไฟยังตรงต่อเวลาไม่แปรเปลี่ยน ความต่างเช่นนี้ยิ่งเป็นการชัดเจนที่สะท้อนถึงระดับอารยธรรม และวัฒนธรรมสังคมที่เสื่อมถอย นอจากนี้ การแพร่ระบาดของยาเสพติด วัฒนธรรมตื่นรู้ของฝ่ายเสรีนิยมกลับกลายเป็นการส่งเสริมให้อาชญากรรมเติบโต สังคมตะวันตกที่นำโดยสหรัฐกำลังสูญเสียพลังขับเคลื่อนในการพัฒนาคุณภาพชีวิต ไม่ว่าอำนาจแข็ง ไม่ว่าอำนาจอ่อน ล้วนเสื่อมถอยลงตามลำดับอันเป็นประจักษ์ ขณะเอเชียตะวันออกมีจีนเป็นผู้นำกำลังรุ่งเรืองต่อเนื่อง ไม่เพียงรักษาพลังเศรษฐกิจยังสะท้อนให้เห็นถึงค่านิยมแนวขงจื๊อในการทำงานที่มีความรับผิดชอบและขยันขันแข็ง สามารถนำสังคมไปสู่ความมั่นคง ห่างไกลจากอาชญากรรม ยาเสพติด และความรุนแรงจากอาวุธปืน

บัดนี้ พลังแห่งสิ่งแปลกใหม่ของเอเชียตะวันออกได้กลายเป็นหัวรถจักรของเศรษฐกิจโลก ซึ่งตัดกันโดยสิ้นเชิงกับภาวะชะงักงันของโลกตะวันตก และเบื้องหลังแห่งความสำเร็จคือ ความมีระบบที่เน้นการปกครองโดยมีผู้มีความสามารถ วิสัยทัศน์ ปราศจากแนวคิดประชานิยม อาจกล่าวได้ว่าเป็นอำนาจแท้ มิใช่ได้มาโดยเร็ว แต่สั่งสมมาด้วยเวลา สติปัญญา และคุณธรรม