| ผู้เขียน | วารุณี สิทธิรังสรรค์ |
|---|---|
| เผยแพร่ |
นาทีนี้หากไม่พูดถึงประเด็นปมเห็นต่างแก้ “กฎหมายบัตรทอง” หรือพ.ร.บ.หลักประกันสุขภาพแห่งชาติ พ.ศ.2545 คงไม่ได้ เพราะถือเป็นประเด็นฮอตฮิตในช่วงสัปดาห์ที่ผ่านมา เห็นจากกลุ่มคนรักหลักประกันสุขภาพที่แสดงออกไม่เอาการแก้กฎหมายบัตรทองฉบับคณะกรรมการพิจารณาร่างพ.ร.บ.หลักประกันสุขภาพแห่งชาติ (ฉบับที่..) พ.ศ.. ชุดรศ.วรากรณ์ สามโกเศศ เป็นประธานอย่างชัดเจน
ตั้งแต่วอล์กเอาต์เวทีประชาพิจารณ์ทั้ง 4 ภาค หนักสุดปิดเวทีที่จ.ขอนแก่น ขณะที่กรุงเทพฯก็วุ่นวายตรงภาคประชาชนบอกว่า มีชายนิรนามไม่ทราบฝ่ายเข้าล็อก นายนิมิตร์ เทียนอุดม ผอ.มูลนิธิเข้าถึงเอดส์ หนึ่งในแกนนำกลุ่มคนหลักประกันสุขภาพ เพราะไม่ให้มีการไฮปาร์ก คู่ขนานเวทีประชาพิจารณ์ งานนี้ยังดีเวทีหลักยังเดินต่อไปได้ มาจนถึงวันที่ 21 มิถุนายนที่ผ่านมากับเวทีปรึกษาสาธารณะ เวทีสุดท้ายของการรับฟังความคิดเห็นนัดพิเศษ ซึ่งเพิ่มเติมขึ้นมาเฉพาะให้เห็นถึงข้อเสนอแนะต่างๆ สำหรับผู้ที่เกี่ยวข้องแบ่งออกเป็นกลุ่มย่อย 10 กลุ่ม ปรากฏว่าก็เกิดเหตุอีก ภาคประชาชนไม่ยอมเข้าร่วม แต่ตั้งกลุ่มเปิดประเด็นข้อเสนอแนะ และนำไปสู่การยื่นหนังสือชี้แจงแนวทางการจัดการความคิดเห็นที่แตกต่างในการแก้กฎหมาย
สรุปคือ กลุ่มคนรักหลักประกันสุขภาพเห็นด้วยกับการแก้กฎหมายบัตรทอง เพียง 4 ประเด็น อีก 5 ประเด็นเห็นต่าง และอีก 7 ประเด็นสำคัญแก้แล้วดีขึ้น แต่ต้องแก้อย่างเหมาะสมตามข้อเสนอของกลุ่มฯนั่นเอง โดยต้องการยื่นแก่นายวรากรณ์ แต่นพ.พลเดช ปิ่นประทีป เลขาธิการสำนักงานคณะกรรมการสุขภาพแห่งชาติ(สช.) ในฐานะประธานคณะอนุกรรมการดำเนินการประชาพิจารณ์พิจารณาร่างพ.ร.บ.ฯ เป็นผู้รับ พร้อมทั้งบอกว่า ข้อเห็นต่างของกลุ่มฯ คือ ต้องการให้มีการจัดเวทีสมัชชาสุขภาพเฉพาะประเด็นขึ้น ซึ่ง สช.จะดำเนินการให้ แต่จะทำได้ในปีงบประมาณหน้า เพราะครั้งนี้ไม่ทัน แต่ขณะเดียวกันข้อเห็นต่างก็จำเป็นต้องใส่ไว้เพื่อรวบรวมไปพร้อมกับความคิดเห็นอื่นๆ ให้แก่คณะกรรมการพิจารณาร่างพ.ร.บ.ฯ ภายในวันที่ 30 มิถุนายนนี้
แสดงว่า ความเห็นต่างที่ทางกลุ่มคนรักหลักประกันสุขภาพตั้งไว้ 5 ประเด็น ยังคงต้องเสนอคณะกรรมการฯ ชุดรศ.วรากรณ์ และแน่นอนว่า รศ.วรากรณ์ ให้สัมภาษณ์แล้วว่า จะมีการแนบความเห็นต่างส่งไปกับรายงานทั้งหมดให้แก่ นพ.ปิยะสกล สกลสัตยาทร รัฐมนตรีว่าการกระทรวงสาธารณสุข(สธ.) ส่วนจะมีการตั้งทีมพิจารณาอีกชุดเกี่ยวกับประเด็นนี้หรือไม่คงต้องติดตาม
งานนี้ นายนิมิตร์ มองว่า จะให้โอกาส และจะรอการพิจารณาของคณะกรรมการฯ ชุดรศ.วรากรณ์ ว่า จะพิจารณาอย่างไรในวันที่ 6 กรกฎาคมนี้ แน่นอนว่า หากไม่เป็นไปตามข้อเสนอ ภาคประชาชนเคลื่อนไหวอีกเป็นแน่
ดังนั้น ห้วงเวลานับจากนี้ไม่ใช่ว่าจะจบลงง่ายๆ แต่เป็นช่วงเวลาที่รอ รอการประทุ เนื่องจากหากพิจารณา 5 ประเด็นที่เห็นต่าง ไม่ใช่เรื่องง่ายที่จะแก้ไข เพราะถือเป็นหัวใจหลักปมปัญหาระหว่างสปสช. และกระทรวงสาธารณสุขมานาน ทั้งนี้ หากพิจารณาประเด็นเห็นต่าง 5 ข้ออย่างพอสังเขปจะพบว่า
ประเด็นแรกที่เห็นต่าง คือ เรื่องแก้ไขเพิ่มเติมบทนิยาม กลุ่มคนรักหลักประกันสุขภาพมองว่า ไม่ควรเพิ่มคำว่า “เงินกองทุนหลักประกันสุขภาพ” ตามมาตรา 3 เนื่องจากการเพิ่มนิยามคำนี้ จะเป็นการขัดแย้งกับวัตถุประสงค์ของกองทุนในมาตรา 38 ที่ระบุว่ากองทุนมีวัตถุประสงค์เพื่อเป็นค่าใช้จ่าย สนับสนุน และส่งเสริมการจัดบริการสาธารณสุขของหน่วยบริการ แต่การแก้ไขกลับเพิ่มนิยามที่จะส่งผลให้ไปจำกัดความหมายของกองทุนหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ ด้านการสนับสนุน ส่งเสริม การจัดบริการ ซึ่งสามารถสนับสนุนรูปแบบอื่นได้ ซึ่งไม่จำเป็นต้องเป็นเฉพาะตัวเงิน เช่น สนับสนุนเป็นยาและเวชภัณฑ์ เป็นต้น
รวมทั้งไม่เห็นด้วยเรื่องการแก้ไขนิยาม “สถานบริการ” ตามมาตรา 3 เพราะหลักการแล้วนอกจากมุ่งเน้นส่งเสริมให้เกิดการเข้าถึงการบริการรักษาอย่างมีมาตรฐานแล้ว ยังมุ่งเน้นให้เกิดการมีส่วนร่วมในการร่วมจัดบริการด้านสุขภาพของประชาชน กลุ่มคนรักหลักประกันสุขภาพ เสนอให้เพิ่มนิยามใหม่ คือ “องค์กรชุมชน องค์กรเอกชน และภาคเอกชนที่ไม่มีวัตถุประสงค์เพื่อดำเนินการแสวงหาผลกำไร”
ขณะที่เอกสารของคณะกรรมการพิจารณาร่างพ.ร.บ.ฯ ได้จัดทำเอกสารเหตุผลต่างๆ อย่าง กรณีนี้ ให้เหตุผลว่า ตามพ.ร.บ.เดิมเงินกองทุนหลักประกันสุขภาพฯ สามารถจ่ายให้แก่หน่วยบริการ สถานบริการ ผู้รับบริการ และองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น แต่พบว่าที่ผ่านมาคณะกรรมการหลักประกันสุขภาพฯ จ่ายให้หน่วยงาน องค์กรที่ไม่มีสิทธิได้รับตามกฎหมาย ซึ่งทำให้หน่วยตรวจสอบภาครัฐตั้งข้อสังเกตว่า สามารถทำได้หรือไม่ ซึ่งต่อมา คสช.ได้ออกคำสั่งที่ 37/2559 กำหนดให้หน่วยงาน องค์กรมีสิทธิได้รับค่าใช้จ่ายที่เกี่ยวข้องและจำเป็นต่อการสนับสนุนและส่งเสริมการจัดบริการภาครัฐ จึงทำให้มีการแก้ไขเพิ่มเติมให้เงินกองทุน สามารถจ่ายให้แก่ผู้ให้บริการ และหน่วยงานอื่นของรัฐที่สนับสนุนส่งเสริมการสร้างเสริมสุขภาพและป้องกัน เป็นต้น
ขณะที่สถานบริการ หมายความว่า สถานบริการสาธารณสุขของรัฐ ของเอกชน และของสภากาชาดไทย หน่วยบริการ การประกอบโรคศิลปะสาขาต่างๆ และสถานบริการสาธารณสุขอื่นๆตามที่คณะกรรมการกำหนดเพิ่มเติม ทั้งนี้ ให้หมายรวมถึงหน่วยงานอื่นของรัฐที่สนับสนุนส่งเสริมการสร้างเสริมสุขภาพและป้องกันโรค
ส่วนประเด็นเห็นต่างที่ 2 คือ ไม่เห็นด้วยกับการแก้ไขมาตรา 13 องค์ประกอบของคณะกรรมการหลักประกันสุขภาพฯ(บอร์ดสปสช.) กรณีปลัดกระทรวงสาธารณสุข เป็นรองประธาน เพราะขัดกับหลักการแยกผู้จัดบริการและผู้ซื้อบริการ และให้คงจำนวนผู้แทนองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นตามเดิม และเพิ่มผู้แทนหน่วยบริการในระดับต่างๆ จำนวน 5 คน เป็นต้น
ซึ่งเหตุผลของการแก้ไขมาตรานี้ คือ ที่ผ่านมามีความไม่สมดุลในองค์ประกอบ จำนวน และอำนาจหน้าที่ของบอร์ด สปสช. ทำให้เกิดปัญหาด้านการบริหารจัดการกองทุนฯ จนมีข้อทักท้วงจากหน่วยตรวจสอบ ทั้งสำนักงานการตรวจเงินแผ่นดิน(สตง.) และคณะกรรมการติดตามและตรวจสอบการใช้จ่ายงบประมาณภาครัฐ(คตร.) ในประเด็นการออกประกาศ ระเบียบ ว่าสามารถดำเนินการได้หรือไม่ ทำให้หน่วยบริการได้รับผลกระทบ
ประเด็นเห็นต่างที่ 3 คือ แก้ไขเพิ่มเติมมาตรา 41 ที่มีการระบุเพียงให้ได้รับเงินช่วยเหลือเบื้องต้น แต่เห็นว่า ควรเพิ่มเรื่องการเยียวยาความเสียหายที่เกิดขึ้นด้วย โดยให้ทั้งผู้รับบริการและผู้ให้บริการ และให้เพิ่มผู้ให้บริการเข้าไปในมาตรานี้ด้วย เพื่อลดการฟ้องคดีกับผู้ประกอบวิชาชีพ ผู้เสียหายได้รับการเยียวยาที่เหมาะสม
เหตุผลที่แก้ไขของคณะกรรมการฯ คือ ที่ผ่านมาเงินกองทุนฯ จ่ายให้เฉพาะผู้รับบริการที่ได้รับความเสียหายจากการรักษาพยาบาล ส่วนผู้ให้บริการไม่มีกฎหมายกำหนด ซึ่งในความจริงผู้ให้บริการมีความเสี่ยงด้วย ต่อมา คสช.มีคำสั่งกำหนดให้ช่วยเหลือผู้ให้บริการได้ จึงมีการแก้ไขเพิ่มเติม ให้สามารถจ่ายเงินช่วยเหลือเบื้องต้นให้แก่ผู้รับบริการ และผู้ให้บริการ
ประเด็นเห็นต่างที่ 4 ไม่เห็นด้วยกับการแก้ไขมาตรา 46 แยกเงินเดือนและค่าตอบแทนบุคลากรออกจากงบเหมาจ่ายรายหัว เพราะจะกระทบต่อการกระจายบุคลากร และในการแก้ไขมาตรานี้มีนัยยะสำคัญที่จะส่งผลต่อประชาชนด้านการเข้าถึงบริการ เพราะหากบุคลากรไม่เพียงพอ หากจะแก้ไขต้องมีการศึกษาด้านวิชาการประกอบการพิจารณามาตรานี้
เหตุผลของการแก้ไข คือ เนื่องจากได้มีการนำเงินกองทุนฯไปใช้จ่ายเป็นเงินเดือนและค่าตอบแทน ซึ่งเพิ่มขึ้นร้อยละ 6 ต่อปี ส่งผลให้เงินกองทุนฯ ที่ใช้สำหรับเป็นค่าใช้จ่ายเพื่อบริการสาธารณสุขแก่ประชาชนลดน้อยลงไป เกิดความซ้ำซ้อนในการบริหารจัดการและการใช้จ่ายงบประมาณแผ่นดิน โดยเฉพาะบุคลากรสาธารณสุข สร้างความสับสน ทำให้ไม่สามารถประเมินความเพียงพอของเงินกองทุน และไม่สะท้อนปัญหาทางการเงินที่แท้จริงของหน่วยบริการภาครัฐ จึงต้องมีการแก้ไขโดยยกเลิกมาตรา นี้ และให้นำเงินเดือนและค่าตอบแทนออกเพื่อให้เกิดความชัดเจนในการบริหารจัดการ
ประเด็นเห็นต่างที่ 5 ไม่เห็นด้วยกับการแก้ไขมาตรา 48(8) ที่มีการเสนอเพิ่มเฉพาะวิชาชีพ และผู้ให้บริการ เนื่องจากจะเป็นการลดสมดุลกรรมการในการพิจารณากรณีปัญหาที่เกิดขึ้นระหว่างผู้ให้บริการและผู้ป่วย ซึ่งในกฎหมายเดิม สัดส่วนผู้ให้บริการมีมากอยู่แล้ว ขณะที่สัดส่วนผู้ป่วยกลับมีสัดส่วนน้อย จึงควรเพิ่มตัวแทนภาคประชาชน สัดส่วนงานด้านคุ้มครองผู้บริโภค และหน่วยรับเรื่องร้องเรียนที่เป็นอิสระจากผู้ให้บริการตามมาตรา 50(5) และเครือข่ายผู้เสียหายทางการแพทย์
เหตุผลการแก้ไขคือ ที่ผ่านมาคณะกรรมการควบคุมคุณภาพและมาตรฐานบริการสาธารณสุข สามารถขับเคลื่อนการควบคุมคุณภาพและมาตรฐานบริการสาธารณสุขได้ระดับหนึ่ง อัตราราคากลางยังไม่เป็นปัจจุบัน ยังไม่สะท้อนต้นทุนการให้บริการที่แปรผันตามสภาพเศรษฐกิจและสถานการณ์โรค เพื่อให้เกิดความเป็นธรรมในการซื้อบริการที่มีคุณภาพแก่ประชาชน และการจ่ายชดเชยค่าใช้จ่ายที่เป็นธรรมให้แก่หน่วยบริการ จึงแก้ไขเพิ่มเติมในองค์ประกอบจำนวนและอำนาจหน้าที่ ให้สามารถขับเคลื่อนการควบคุมคุณภาพและมาตรฐานบริการสาธารณสุขได้ เป็นต้น
ทั้งหมดเป็นข้อเห็นต่าง และเหตุผลในการแก้ไขเพิ่มเติมของกฎหมายฉบับนี้ แน่นอนว่า สุดท้ายยังไม่รู้ว่าร่างพ.ร.บ.ฯฉบับรับฟังความคิดเห็นจะออมมารูปแบบใด แต่ทั้งหมดหากยึดประชาชนเป็นที่ตั้งอย่างแท้จริง หากเจตนาดี ไม่มีประโยชน์แอบแฝง เชื่อว่าจะผ่านพ้นไปได้
