ปัญหาของการเมืองการปกครองประเทศคือระบอบ หมายถึงแบบอย่าง ธรรมเนียม ระเบียบการปกครอง ซึ่งแต่เดิมมาจากผู้มีอำนาจควบคุมกลุ่มคน หรือหัวหน้ากลุ่มมีผู้อยู่ใต้อำนาจเพื่อสั่งการให้ดำเนินการเป็นไปตามกำหนดที่ผู้มีอำนาจต้องการ
ตัดฉากจากอดีตไกลโพ้นมาสู่ปัจจุบัน การเมืองการปกครองประเทศจำแนกได้ 2 รูปแบบหลัก คือ ระบอบประชาธิปไตย กับระบอบเผด็จการ
ทั้งสองระบบอาจจำแนกเป็นลักษณะย่อยอีก เช่น ประชาธิปไตยในรูปแบบมีประธานาธิบดีเป็นประมุข และประชาธิปไตยในรูปแบบมีพระมหากษัตริย์ทรงเป็นประมุข
ส่วนระบอบเผด็จการยังมีแบบคณาธิปไตย ปกครองโดยหมู่คณะ และรูปแบบปกครองโดยบุคคลเพียงคนเดียวมีอำนาจเบ็ดเสร็จ
ว่าด้วยความเข้าใจอย่างง่าย ท่านที่ต้องการรู้เชิงลึก โปรดศึกษาจากตำรับตำราทางด้านนี้เองเถิด
วันนี้ประเทศไทยหลังวันที่ 22 พฤษภาคม 2557 ผู้เข้ามาบริหารราชการแผ่นดิน เกิดขึ้นจากการรัฐประหาร ยึดอำนาจรัฏฐาธิปัตย์จากรัฐบาลที่มาจากการเลือกตั้ง
แม้เมื่อมีรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย ซึ่งหมายถึงการมีระบอบประชาธิปไตยแล้วก็ตาม แต่ผู้กระทำรัฐประหารยังไม่คืนอำนาจอธิปไตยแก่ปวงชนชาวไทยด้วยการให้ประชาชนเลือกตั้งผู้แทนเข้าไปบริหารราชการแผ่นดินตามระบอบประชาธิปไตยอันมีพระมหากษัตริย์ทรงเป็นประมุขตามรัฐธรรมนูญกำหนด
ประการหนึ่ง น่าจะมาจากการไม่เรียกร้องระบอบประชาธิปไตยอย่างจริงจังของประชาชนส่วนหนึ่งที่พยายามจะแสดงความคิดเห็นว่า การเมืองการปกครองในรูปแบบนี้ เป็นการบริหารราชการแผ่นดินที่น่าจะเป็นไปด้วยดี แม้ผู้เป็นรัฐบาลมาจากรัฐประหารก็ตาม
ทั้งนี้ เนื่องมาจากผู้นำรัฐบาลคือนายกรัฐมนตรีมีอำนาจเต็มตามคำสั่งที่คณะรัฐประหารกำหนดขึ้นเอง คือมาตรา 44
คนไทยจำนวนหนึ่งเห็นว่าการมีนายกรัฐมนตรีซึ่งเป็นหัวหน้าคณะรักษาความสงบแห่งชาติมีอำนาจสั่งการโดยเด็ดขาด เมื่อมีปัญหาหนึ่งปัญหาใดเกิดขึ้น มิพักต้องให้เป็นไปตามระเบียบแบบแผน กฎเกณฑ์ หรือกฎหมายที่มีอยู่แต่เดิม เป็นหนทางหนึ่งที่สามารถระงับยับยั้งไม่ให้ปัญหาซึ่งเกิดขึ้นนั้นบานปลายออกไป
แม้การแก้ไขปัญหานั้นตามวิถีทางประชาธิปไตย ต้องเป็นไปตามระเบียบกฎเกณฑ์ หรือกฎหมาย เพื่อให้เกิดความเป็นธรรมขึ้นกับบุคคลผู้อยู่ในปัญหานั้น
การใช้อำนาจเบ็ดเสร็จเด็ดขาดอาจทำให้ปัญหายุติลงได้ แต่ไม่สามารถยุติปัญหานั้นที่อาจเกิดขึ้นในอนาคตได้ ทั้งหากเป็นปัญหาที่เกิดจากบุคลากรอาจเป็นเหตุให้บุคลากรผู้นั้นไม่ได้รับความเป็นธรรม เช่น การโยกย้ายแต่งตั้งบุคคลซึ่งมีอำนาจหน้าที่ตามระเบียบปฏิบัติที่กำหนดเป็นกฎหมายอยู่แล้ว
เพราะการสั่งการด้วยอำนาจเบ็ดเสร็จเด็ดขาดอาจก่อให้เกิดความผิดพลาดได้ ทั้งไม่สามารถแก้ไขได้ภายหลังด้วยคำกล่าวที่มาจากอำนาจนั้นที่ว่า “ข้าพเจ้าขอรับผิดชอบแต่เพียงผู้เดียว”
เพราะหลังจากคำกล่าวนั้น เมื่อผู้ “รับผิดชอบแต่เพียงผู้เดียว” ต้องพ้นจากตำแหน่งหน้าที่นั้นถึงที่สุดคือ “ตาย” ความเสียหายที่เกิดขึ้นไม่อาจเรียกคืนกลับมาได้
อำนาจเบ็ดเสร็จเด็ดขาดที่มีใช้ในหน่วยงาน คืออำนาจของผู้บังคับบัญชาทหาร เพราะทางทหารต้องถือเอาคำสั่งเป็นที่สุด มิฉะนั้น ในยามสงคราม หากคำสั่งผู้บังคับบัญชาไม่ใช่ “คือคำประกาศิต ผู้ใดจะละเมิดมิได้เป็นอันขาด” เสียแล้ว กองทัพนั้นอาจจะพ่ายแพ้ หรือเป็นเหตุให้กำลังพลในกองทัพต้องล้มตายเนื่องจากมีผู้ฝ่าฝืนคำสั่งผู้บังคับบัญชาแม้เพียงคนเดียว
วันนี้ ประเทศไทยมีผู้เรียกร้องระบบ “ข้าพเจ้าขอรับผิดชอบแต่เพียงผู้เดียว” เพราะตัวเองไม่ต้องรับผิดชอบ จะเอาอย่างนั้นใช่ไหมขอรับกระผม จึงไม่คิดจะให้มีการเลือกตั้งผู้แทนของตัวเอง
เรืองชัย ทรัพย์นิรันดร์
