| ผู้เขียน | สถานีคิดเลขที่ 12 |
|---|
สัปดาห์ที่แล้ว เขียนถึงซีรีส์สัมภาษณ์พิเศษในวาระ 50 ปี เหตุการณ์ 14 ตุลาคม 2516 ที่ “มติชนทีวี” และสื่ออาวุโส “ใบตองแห้ง” อธึกกิต แสวงสุข ร่วมกันสนทนากับ “คนเดือนตุลา” จำนวน 6 ราย ไปแล้วครั้งหนึ่ง
สัปดาห์นี้ ขออนุญาตเขียนถึงซีรีส์สัมภาษณ์ดังกล่าวอีกรอบ โดยจะนำเนื้อหาการพูดคุยระหว่างใบตองแห้งกับ ธงชัย วินิจจะกูล คนรุ่น 6 ตุลา ที่เติบโตขึ้นเป็นนักประวัติศาสตร์-ปัญญาชนระดับนานาชาติ มาเล่าสู่กันฟัง
นอกจากการพูดคุยเรื่องประวัติศาสตร์ “เดือนตุลา” แล้ว ทั้งคู่ยังถาม-ตอบกันเกี่ยวกับสภาพปัจจุบันของการเมืองไทย และคาดการณ์ถึงอนาคตของประเทศนี้
ในประเด็นหลังสุด ใบตองแห้งได้ตั้งคำถามสำคัญกับธงชัยว่า “เราจะเห็นการเปลี่ยนแปลงครั้งใหญ่ในประเทศไทยอีกไหม?”
นักประวัติศาสตร์-อดีตนักกิจกรรมตอบ ณ เบื้องต้น ว่า “มีแน่” แต่เขาไม่กล้าฟันธงว่าความเปลี่ยนแปลงใหญ่นั้นจะเกิดขึ้นเมื่อไหร่ เพราะยังมีปัจจัยระยะสั้นที่ผันผวนปรวนแปรได้อีกมาก
อย่างไรก็ดี อาจารย์ธงชัยยืนยันว่าตนเองพอจะมองเห็น “แนวโน้มใหญ่ๆ” ของความเปลี่ยนแปลงนี้ ดังรายละเอียดที่ว่า
“แนวโน้มใหญ่ๆ คืออะไร ประชากรไง ประชากรเป็นยังไง เป็นประชากรเมือง เป็นประชากรในรุ่นที่เติบโตมามีการศึกษาดีขึ้น เป็นประชากรที่เติบโตมาภายใต้สภาพแวดล้อมการเรียนรู้ ซึ่งต่างจากยุคเดิม
“โซเชียลมีเดียที่คนพูดกัน มักจะพูดกันในระดับที่ว่าสื่อสารกันได้ คอมเมนต์กันเยอะๆ เอาเข้าจริง มันบอกถึงกระบวนการการเรียนรู้ ซึ่งผิดจากเดิม มีด้านที่ต่างจากเดิม
แล้วคนมักจะเรียกว่าเป็นด้านเสีย แต่ขณะเดียวกัน มันมีด้านที่ไม่เหมือนเดิม เสีย-ไม่เสียก็แล้วแต่ สิ่งเหล่านี้เปลี่ยนกลับไม่ได้แล้ว
“มันทำให้ความซับซ้อนของสังคมมันมากขึ้น สิ่งที่เรียกว่าผลประโยชน์หรือช่องทางที่คนจะเติบโต ไม่ว่าจะทางความคิดหรือผลประโยชน์หาเงินหาทอง โหมดของการหาโอกาสในชีวิต มันต่างจากเดิม
“เทียบง่ายๆ สมัยก่อนนู้นเลย โหมดของการหาทางออกในชีวิตของคนคือทำนา
ต่อมา โหมดของการหาทางออกคือเป็นลูกจ้างในโรงงาน ปัจจุบันเป็นฟรีแลนซ์
“โหมดของการประกอบชีวิตต่างกันเลยนะ แต่ รัฐปรสิต ที่เป็นอุปสรรค อาจจะ (เคย)
เอื้ออำนวยต่อการสร้างโครงสร้างพื้นฐานของระบบเศรษฐกิจ ถึงจุดหนึ่ง รัฐปรสิตกลายเป็นผู้ที่เก็บค่าเช่า เก็บค่าแรง และกลายเป็นสิ่งถ่วงรั้ง
“ระยะหนึ่ง ผมก็ค่อนข้างมองโลกในแง่ร้าย (ว่า) ประเทศไทยคงไม่เปลี่ยน หรือต่อให้คุณมีการเปลี่ยนแปลงใหญ่เกิดขึ้น มันก็ไม่ง่าย…
“ต่อมา หลายปีมานี้ บางทีผมก็คุยกับคนหลายวง ผมชักรู้สึกว่า สังคมไทยนี่ คนเก่งๆ มีความรู้ในเรื่องสารพัดที่ดี และพร้อมจะผลักดันการเปลี่ยนแปลง มีอยู่ในทุกวงการ มีเยอะด้วย แต่ทุกวันนี้มันถูกบล็อก
“ที่ผมเรียกว่า รัฐปรสิต มาตลอด คือมันถูกบล็อกด้วยรัฐราชการ รัฐที่มีเพดานให้เขาทำ คนเหล่านี้ทุกวันนี้พยายามผลักดันในเพดานเท่าที่มีอยู่ เท่าที่ไม่เดือดร้อนตัวเอง
ไม่เดือดร้อนครอบครัว
“นึกถึงกลับไป 14 ตุลา คุณคิดไหมว่า ถ้าเกิดรัฐปรสิตเป็นเสมือนเขื่อนที่ระเบิดแตกออก
คนเหล่านี้จะพลุ่งพล่านขนาดไหน?
“ทำนองนั้นแหละ ผมรู้สึกว่าปัจจุบัน มันมีคนพร้อมจะให้มีการเปลี่ยนแปลงอยู่ในทุกวงการ ดีกว่าสมัย 14 ตุลาเยอะด้วย
“คนมีความรู้ความสามารถ มีประสบการณ์ และโหมดของการผลักดันไม่ต้องอาศัยรัฐ ขอแต่ให้เขามีโอกาสได้มีเสรีภาพ ได้ลองผิดลองถูก มีโครงสร้างพื้นฐาน มีการช่วยเหลือ ให้เขาได้เติบโต รวมถึง (ทำ) ผิด ก็สามารถมีโอกาสจะแก้ไขได้
“ผมเชื่อว่าสังคมไทยไปได้สวย ถ้าหากไอ้ตรงที่มันบล็อกอยู่ข้างบน มันไม่อยู่ในสภาพอย่างปัจจุบัน”
ปราปต์ บุนปาน
