| ผู้เขียน | บรรณาลักษณ์ |
|---|
จักรพรรดิราช อ่าน (ไม่) เอาเรื่อง
จักรพรรดิราชคืออะไร อำนาจการเมืองหรืออุดมคติไกลกว่าจินตนาการ ซึ่งชนชั้นนำไทยรับมาใช้ในการปกครอง โดยแฝงอยู่ในกิจกรรมการเมืองอันสืบเนื่องมายาวนานนับแต่ปลายสมัยอยุธยาถึงรัตนโกสินทร์ ระหว่างปี 2172-2394 ที่คติจักรพรรดิราชได้เปลี่ยนแปลงอยู่ตลอดเวลา ด้วยชนชั้นนำไทยซึ่งปรับเปลี่ยนความรู้โดยมองโลกอย่างเป็นเหตุเป็นผล เนื่องมาจากการค้า การทูต และสงคราม
จนทำให้แต่เดิมที่การเป็นพระจักรพรรดิราช หรือการเป็นเจ้าผู้ปกครองโลกมนุษย์ ได้แปรเป็นพระจักรพรรดิราชในปริมณฑลอันจำกัด ก่อนที่แนวคิดนี้จะค่อยๆ มลายไป เหลือเพียงร่องรอยที่ปรากฏในพิธีกรรมของชนชั้นนำเท่านั้น
หนังสือ จักรพรรดิราช คติอำนาจเบื้องหลังชนชั้นนำไทย ของ เอนก มากอนันต์ เล่าเรื่องราวของคตินี้ในแง่มุมต่างๆ ทั้งความเชื่อทางศาสนา การนำมาปรับใช้ของชนชั้นนำในหมู่รัฐจารีตแต่ละยุคสมัย จนถึงความเปลี่ยนแปลงของคติจักรพรรดิราชในปัจจุบัน ว่ามีรายละเอียดปรับแปรคลี่คลายมาอย่างไร
เป็นหนึ่งในสามเล่มของหนังสือชุดบรมราชาภิเษกอันประณีต นอกเหนือไปจาก เสวยราชสมบัติกษัตรา กับ ผ้าเขียนทอง พระภูษาทรงบรมราชาภิเษกพระมหากษัตริย์สยาม ซึ่งประกอบเนื้อหาและการจัดพิมพ์อันพิถีพิถัน
ต้องอ่านเพื่อทำความเข้าใจกับแนวคิดเกี่ยวกับกษัตริย์หรือผู้นำรัฐไทยสมัยจารีต, แนวคิดจักรพรรดิราชของชนชั้นนำไทยสมัยอยุธยา 2172-2310, ความรู้เรื่องโลกและจักรวาล กับการนิยามตัวตนผ่านคติจักรพรรดิราชของชนชั้นนำไทย, แนวคิดคติจักรพรรดิราชสมัยธนบุรีถึงต้นรัตนโกสินทร์ 2310-2367, ผลกระทบจากชาติตะวันตกต่อแนวคิดจักรพรรดิราชของชนชั้นนำไทย
อ่านคติวันนั้นเพื่อเข้าใจคติวันนี้ในผู้คน ว่าเปลี่ยนไปไหมบ้างอย่างไร
● แม้บรรยากาศแร้นแค้นหลายด้านท่ามกลางโควิด ระบาดยาวนานมาเกือบสามปี ทำให้การอยู่บ้านดูหนังทำกำไรแก่คนขายหนังไม่น้อย ส่วนบรรดานักอ่านก็เพลิดเพลินกับการหาหนังสืออ่านกันคึกคัก งานขายหนังสือหลายวาระครึกครื้นมาตั้งแต่ต้นปี จนแผงหนังสือมีงานใหม่ๆ วางกันพรึบสะพรั่งด้วยสีสัน
จากข้อเขียนที่เคยตีพิมพ์ในนิตยสารและหน้าหนังสือพิมพ์ระหว่างปี 2530-2540 อาจารย์ ชูศักดิ์ ภัทรกุลวณิชย์ ได้สร้างงานวรรณกรรมศึกษาขึ้นด้วยบทวิจารณ์จากวรรณกรรมไทยเทศ ที่มุ่งวิเคราะห์กระบวนการสร้างความหมาย ปัจจัย เงื่อนไข ที่ทำให้การสื่อความหมายเป็นไปได้ตามประสงค์
ที่สำคัญ ได้มุ่งพินิจเพื่อเผยสิ่งที่ “ไม่ปรากฏ” ซึ่งแฝงเร้นหรือซ่อนติดมากับเรื่อง หรือระหว่างบรรทัด ที่เนื้อหาพยายามปกปิดความหมายไว้ ไม่ว่าจะโดยจงใจหรือไม่เจตนาก็ตาม ให้นักอ่านได้ทบทวนกลับอีกครั้งว่า อ๋อ, อย่างนี้นี่เอง
อ่าน (ไม่) เอาเรื่อง จึงเป็นหนังสือสำหรับนักเลงหนังสือโดยตรง เพื่อให้ได้คิดและได้รู้ว่า จะอ่านวรรณกรรมตามใจใครดี, ชะตากรรมหนังสือในสหัสวรรษใหม่, ทศวรรษหน้าของนวนิยายไทย แล้วไปรำลึกปริศนา กับข้างหลังภาพของ ศรีบูรพา อ่าน นายผี และคำถามที่ว่าคำตอบนั้นอยู่ที่ไหน ก่อนจะต่อไปวิจารณ์วรรณกรรมโลก และพบกับแนววรรณกรรมต่างๆ เช่น วรรณกรรมสัจนิยมมหัศจรรย์ นิยายนักสืบกับอุดมการณ์การเมือง นิยายวิทยาศาสตร์โพสต์โมเดิร์น เป็นหนังสือเล่มหนึ่งที่รู้สึก “ชอบมาก” ของอาจารย์ นิธิ เอียวศรีวงศ์
● วรรณกรรมแปลระดับโลกเล่มหนึ่งซึ่งไม่ควรพลาด จากนิยายของชายนามว่า ฟิโอดอร์ ดอสโตเยฟสกี้ ที่ถือเป็นนิยายสั้นดีที่สุดเรื่องหนึ่งซึ่งใช้เวลาเขียนไม่ถึง 4 สัปดาห์ ด้วยเนื้อหาที่ให้ภาพตัวละครชัดเจน ทั้งเป็นตัวละครจริงที่ถ่ายทอดความรุนแรงและความไร้สาระของภาวะจิตใจมนุษย์ ซึ่งตกในความลุ่มหลงได้อย่างหมดจด และตีแผ่บุคลิกภาพมนุษย์ในแง่ต่างๆ จนสามารถมองเห็นธรรมชาติของผู้คนได้อย่างชัดเจน นั่นคือ นักพนัน แปลโดย ร.จันเสน
ผู้เขียนเองก็มีชีวิตที่โลดโผนราวกับหนังสือเล่มโตเล่มหนึ่ง ซึ่งใช้เป็นแบบเนื้อหาได้ จากการเรียนวิศวกรรม เป็นทหาร ถูกตัดสินประหารชีวิตด้วยข้อหาร่วมกันวางแผนโค่นล้มพระเจ้าซาร์ ทำงานหนักในคุกไซบีเรียสี่ปี ออกมาตระเวนยุโรปตะวันตก ใช้ชีวิตเหลวแหลก ติดการพนัน จนกลับรัสเซียตั้งใจเขียนหนังสือใช้หนี้ ดังนั้น งานของดอสโตเยฟสกี้จึงเปี่ยมรสชาติแท้ๆ ของผู้คน
● ยามซึ่งพื้นที่ธรณีสงฆ์ปั่นป่วนเพราะถูกอุบาสกอุบาสิกาก้าวล่วงเข้าไปตรวจสอบ จับผิดจับถูก ตามเจตนาของบริษัท 4 ในพระศาสนาที่จะธำรงความศรัทธาในพระรัตนตรัยให้ยั่งยืนต่อไป ด้วยวิธีการที่ใช่บ้างไม่ใช่บ้างต่างๆ นานา
จึงนึกอยากชวนให้พุทธบริษัททั้งหลายได้ตั้งสติ ทบทวนความเป็นพุทธหรือศรัทธาที่ตนมี ถามความเชื่อและวัตรปฏิบัติในตนอีกสักครั้ง จากปาฐกถาธรรมอันล้ำเลิศหลายคราวที่เคยสร้างความตื่นตะลึงและผู้ได้ยินได้ฟังมาแล้วตั้งแต่ร่วม 70 ปีก่อนของ พุทธทาสภิกขุ ผู้ไม่ต้องสงสัยในการประพฤติธรรม
ชุมนุมปาฐกถา ชุดพุทธธรรม ครั้งสำคัญอันเป็นที่ฮือฮาที่สุด เริ่มจากเปลี่ยนการนั่งแสดงธรรมมายืนแสดงปาฐกถาธรรมที่ไม่เคยปรากฏในพุทธศาสนา เนื้อหาที่ช็อกผู้ฟังซึ่งตกใจจนต้องเพ่งพิจารณา บ้างอาจกลัวที่จะปรับแปลงความคิด เพื่อฟันฝ่ากากกระพี้สู่แก่นแท้ของธรรมที่ปกคลุมด้วยมายาคตินานามาเนิ่นนาน ไม่ว่าด้วยความเชื่อหรือพิธีกรรม
ด้วย 7 ปาฐกถากับ 1 ปัญหาถามคอยอันสมบูรณ์ เรื่องวิถีแห่งการเข้าถึงพุทธธรรม, ความสงบคือพุทธธรรม, ธรรมจักรวรรดิ, พุทธธรรมและสันติภาพ, พุทธธรรมกับเจตนารมณ์ของประชาธิปไตย, ภูเขาแห่งวิถีพุทธธรรม และการขยายความภูเขาแห่งวิถีพุทธธรรม กับบันทึกการตอบปัญหาภูเขาพุทธธรรม
หนังสืออันเสมือนแสงสว่างแห่งปัญญา มีที่ที่ยากจะส่องไปถึงไหม
● นิตยสารการเมืองฉบับครอบครัวรายสัปดาห์ มติชนสุดสัปดาห์ ว่าด้วย 22 พ.ค.พลังประชาธิปไตยล้างคราบรัฐประหาร แปลงอาถรรพ์เดือนพฤษภาให้ชีวิตดีขึ้น อ่านกระแสเปลี่ยน ผบ.ทบ.ที่ยังไม่จบ, จับท่าทีนายกฯจัดทัพทิ้งทวน, พฤษภามหาโหดกับครูประทีป อึ๊งทรงธรรม ความหวังกับคนรุ่นใหม่
อ่านเปิดเมืองท่องเที่ยวไม่ปังดังคาด, อาจารย์นิธิเขียน พระปิยมหาราชและเรื่องเล่า, คำ ผกาเขียนจักรวาลของคนป่าเถื่อน, อาจารย์ธงทองเขียนผีบุญ, คนมองหนังดูเจ้าหญิงพิกุลทอง 2565 กับจักรๆ วงศ์ๆ พ้นมนุษย์ และพิษณุ นิลกลัด เขียนเรื่องคาใจ ขนาดของน้องชายเป็นเรื่องสำคัญหรือไม่ มีสายกลางไหม แหะๆ
● ฝนมา พายุมา หนี้สินมา โรคมา ประชาธิปไตยจะมาด้วยไหม วันที่ 22 พฤษภาคมนี้ ช่วยพิสูจน์กันให้รู้ดำรู้แดง ว่าบ้านเมืองนี้การเมืองจะดีขึ้นได้เปล่า
เปิดเทอมแล้ว ปลงอัตตาด้วยเมตตาและกรุณา ช่วยป้องกันเด็กๆ ของเรากันหน่อย อย่าทำให้บ้านเมืองกลายเป็นสังคมที่เด็กๆ เกิดมาแล้วต้องฆ่าตัวตายเลย
บรรณาลักษณ์
