| ผู้เขียน | บรรณาลักษณ์ |
|---|
ข้างขึ้นข้างแรม
มหกรรมหนังสือระดับชาติ
วานนี้เอง ที่พระที่นั่งอิศราวินิจฉัย พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ พระนคร มีการเปิดสนทนาซึ่งถูกจองที่นั่งเต็มในอึดใจเดียวเรื่อง “ศาสนาผีในไทยหลายพันปี ก่อนประวัติศาสตร์ถึงปัจจุบัน” ซึ่งผู้นำสนทนามิใช่ผู้ใดอื่น บุคคลผู้ก่อตั้งนิตยสารรายเดือนทรงคุณค่า ศิลปวัฒนธรรม และนิยมเดิน “ทอดน่องท่องเที่ยว” ร่วมกับบุคคลผู้ก่อตั้งเครือข่าย มติชน นาม ขรรค์ชัย บุนปาน
คือ สุจิตต์ วงษ์เทศ ผู้มานะหันหลังมุ่งตรวจสอบอดีตในอดีตของประวัติศาสตร์ไทย เพื่อจะได้ไม่มะงุมมะงาหราในมายาประวัติศาสตร์อคติอยู่จนวันนี้นั่นเอง
ดังนั้น ทุกพฤหัสบดีสุดท้ายของเดือน ผู้สนใจเรียนรู้ประวัติศาสตร์เก่าแง่มุมใหม่ สามารถติดตามเดิน “ทอดน่องท่องเที่ยว” ไปด้วยกันกับสองวิทยากรอดีตนักเรียนโบราณคดีระดับบรมได้จากเฟซบุ๊กแฟนเพจ มติชน ออนไลน์, ข่าวสด, ศิลปวัฒนธรรม, และยูทูบมติชนทีวี เป็นประจำในเวลา 20.00 น.
ด้วยความหรรษาชื่นบานตามทรรศนะความรู้ใหม่ๆ จากหลักฐานเดิมที่ตีความอีกด้าน และหลักใหม่ที่เพิ่มความแน่นหนาแก่ทรรศนะความรู้ใหม่เหล่านั้น
คนอีกมากที่ไม่เข้าใจว่า ทำไมพระพุทธรูปในชมพูทวีปรุ่นแรกสุดซึ่งเกิดขึ้นในโลก ถึงมีพระพักตร์หน้าตาแบบฝรั่ง ผมหยักเป็นลอนสลวย มิได้เป็นเม็ดพระศกเช่นสมัยหลัง มิได้นึกไกลไปว่าพระพุทธรูปอินเดียเกี่ยวข้องอย่างไรไปถึงวัฒนธรรมกรีกโรมัน เกี่ยวข้องไปถึงอเล็กซานเดอร์มหาราช แต่เมื่อได้อ่าน “มติชนรายวัน” กับมติชน ออนไลน์ 24 กันยายนที่ผ่านมาเรื่อง “กรีก โรมัน ในศาสนาพุทธ ทำขวัญนาค จากศาสนาผี ทวารวดี ศาสนาพราหมณ์” ซึ่งทอดน่องไปนั่งคุยให้ฟังถึงหน้าพระปฐมเจดีย์ นครปฐม จึงได้กระจ่าง
โปรดติดตามทุกเดือนด้วยความระทึกในหทัยพลัน – ฮะฮา – เดี๋ยวจะว่าไม่บอก
● และสำหรับนักอ่าน ไม่ว่าระดับใด ระหว่างวันที่ 12-23 ตุลาคมนี้ เวลา 10.00-21.00 น. ที่ศูนย์การประชุมแห่งชาติสิริกิติ์ ชั้น LG ฮอลล์ 5-7 รวมสิบสองวัน จะมีงาน “มหกรรมหนังสือระดับชาติ” ครั้งที่ 27 ที่เวียนมาบรรจบในปีนี้อีกครั้ง
สนพ.มติชน พร้อมเพื่อนสำนักพิมพ์ทั้งหลาย ล้วนเตรียมพร้อมยกกำลังปัญญาในรูปเล่มงดงามต่างๆ ไปบริการนักอ่านกันอย่างสะพรึบพรั่งเช่นเคย มิให้ถูกค่อนครหาต่อไปได้ดังคำว่า “นักอ่านฤๅรู้แล้ง แหล่งสยาม” ฮะฮา
เที่ยวนี้ สนพ.มีหนังสือน่าอ่านชนิดเอกอุเตรียมนำเสนอถึง 10 เล่ม ที่อุบปกไว้ก่อนค่อยเผยใกล้ๆ แต่สามารถบอกเนื้อหาชวนให้รอได้ เช่น ข้างขึ้นข้างแรม ของสองผู้อาวุโสที่ความคิดความรู้ยังหนุ่มเหน้าปราดเปรียว ขรรค์ชัย บุนปาน กับ สุจิตต์ วงษ์เทศ มาให้หิ้งหนังสือที่รอรับอยู่นาน สมใจเสียที
ยังมี รัฐสยดสยอง ของ ภัทรนิษฐ์ สุรรังสรรค์ ฟังชื่อก็แทบรอไม่ได้แล้วว่าเนื้อหาจะมีอะไรบ้าง ขนาดไหน ขวาสุดขั้ว : ระบอบคนดีกับการเมืองยุคประชาธิปไตยกลับหลังหัน ของ วสุชน รักษ์ประชาไท ยิ่งน่าอ่านดีแท้
ยังมี ไทยในระเบียบโลกใหม่ เขียนโดย ปิติ ศรีแสงนาม ยิ่งน่ารู้ว่า สถานการณ์โลกที่ย่ำแย่ลงปัจจุบัน ไทยจะวางตัวอยู่ตรงไหน และระดับใด เปิดประวัติศาสตร์เศรษฐกิจหมื่นปี ของ ฟิลิป คอคแกน แปลโดย พลอยแสง เอกญาติ กับหนังสือสำหรับทาสเพื่อนมนุษย์ ย้อนรอยโฮ่ง ตามรอยเหมียว ของ หูฉวนอัน แปลโดย อารยา เทพสถิตย์ศิลป์ เป็นตัวอย่าง
● เหตุการณ์ 14 ตุลาคม 2516 กับเหตุการณ์ 6 ตุลาคม 2519 กลับมาอีกครั้งในปีนี้ เหตุการณ์แรกผ่านไปแล้ว 49 ปี เหตุการณ์หลังผ่านตามไป 46 ปี ในท้ายที่สุด สงครามการเมืองในเมืองหลวงทั้งสองคราวนั้น ก็แทบเป็นตลกร้ายสำหรับการต่อสู้ระหว่างอำนาจเผด็จการทหาร กับจิตใจประชาธิปไตยอันอิสระ
การเดินทางของคนหนุ่มสาว จากเมืองสู่ป่า กลับจากป่าคืนเมือง เป็นบทเรียนของประวัติศาสตร์เส้นทางประชาธิปไตยที่ไม่ว่าคนในคนนอกต้องเรียนรู้ เพราะบทเรียนเดียวกันนี้ ปรากฏซ้ำซากไม่ว่าแห่งหนใดในโลก เพียงแต่ต่างตัวละครต่างรายละเอียดกันออกไปเท่านั้น ไม่ต่างเนื้อหาสาระของการต่อสู้
ปฏิวัติบนสายรุ้ง : 14 ตุลา 16 – 6 ตุลา 19 บทเรียนที่แลกด้วยชีวิต เขียนโดย ชุติมา พญาไฟ ให้เห็นพลังการต่อสู้ที่หวาน ขม เจ็บปวด และความตาย
● เรามักเห็นว่าว่าเมือง หรือรู้สึกว่าใหญ่จนเรียกอาณาจักรได้ในดินแดนสยามนี้เพียงแต่สุโขทัย อยุธยา และรัตนโกสินทร์ ไม่เคยคิด หรือรู้สึกว่าเชียงใหม่ เชียงราย ลำพูน ฯลฯ สุพรรณบุรี ลพบุรี พิมาย ฯลฯ หรือนครศรีธรรมราช ฯลฯ เป็นเมือง เมืองใหญ่ หรืออาจเรียกว่าอาณาจักรด้วยได้ เพราะไม่เคยมองว่าเมืองเหล่านั้นมีสถานะเป็นเมืองหรือเป็นอาณาจักรเช่นเดียวกับอยุธยา หรือแม้สุโขทัย
ดังนั้น เรามองไม่เห็นผู้คนในละแวกเหล่านั้นอีกแบบ ไม่เห็นสถานะเจ้าเมือง ราชนิกุล ในเมืองหรือในดินแดนละแวกเหล่านั้นอีกแบบ
ถ้าเพียงแต่อ่านนิยายจีนกำลังภายในมากๆ เราก็สามารซึมซับเปรียบเทียบขึ้นมาได้ว่า กระทั่งชนเผ่าที่ชาวฮั่นเรียกว่าป่าเถื่อนนอกกำแพงใหญ่ ไม่ว่ามองโกล ซุงหนู นีเจิน แมนจู เผ่าเล็กเผ่าน้อยจำนวนมากมายนับร้อยๆ ล้วนแล้วแต่มีสถานะของตนเป็นเจ้า เป็นอ๋อง มีลูกหลานเป็นเจ้าชายเจ้าหญิง ที่ราชสำนักฮั่นต้องยอมรับด้วยกันทั้งสิ้น ไม่ว่าจะเหยียดว่าต่ำศักดิ์กว่าหรือไม่ก็ตาม ถึงขนาดต้องส่งเจ้าหญิงราชนิกุลไปแต่งงานสร้างสัมพันธ์ (กับคนเถื่อนเหล่านั้น) ระงับการรบศึก ก็เกิดอยู่บ่อยๆ ในประวัติศาสตร์
ดังนั้น ด้วยสายตาใหม่ ความคิดใหม่ จากบทเรียนเดิมที่ต้องศึกษาใหม่ ประวัติศาสตร์เมืองแพร่ : รัฐจารีตสู่การสร้างอาณานิคมภายในภายใต้วาทกรรม “รัฐชาติ” เขียนโดย ชัยพงษ์ สำเนียง จึงควรศึกษาใหม่ ถึงเมืองหนึ่งในอาณาจักรล้านนาที่มีประวัติศาตร์ยาวนาน แม้เป็นเมืองขนาดเล็ก แต่พยายามปรับตัวเพื่อความเป็นอิสระของตนมาตลอด อย่างน่าเรียนรู้น่าสนใจ
ปัจจุบัน ยังเป็นเมืองท่องเที่ยวที่มีโบราณสถานสำคัญมากมาย มีเอกลักษณ์น่าทึ่ง ที่สามารถผูกโยงจินตนาการให้กลับไปมองอดีตได้ในมุมมองใหม่ซึ่งผิดแผกไปจากเดิมอย่างยิ่ง
● ตอนนี้ ซอมบี้รุกล้ำเข้ามาในวงการบันเทิงทั่วโลกจนแกะออกไม่ได้เสียแล้ว ไม่ว่าหนังสือ หนัง หรือหนังชุด จนจีน เกาหลี ญี่ปุ่นก็เต็มไปด้วยเรื่องซอมบี้ แม้จนหนังไทยก็ยังมีเรื่องผีดิบคืนชีพมาให้เห็น ไล่ผีไทยเสียเกือบตกเวที
ประวัติศาสตร์ซอมบี้ : จากศพคืนชีพ ด้วยมนตร์ดำ สู่สัญลักษณ์แห่งการวิพากษ์ทุนนิยม เขียนโดย ชนกพร ชุติกมลธรรม ซึ่งจะทำให้นักอ่านรู้จักที่มาที่ไปของซอมบี้ ตั้งแต่ปรากฏในบันทึกการเดินทางของคนผิวขาวในดินแดนอาณานิคม ซึ่งมักแปะป้ายความชั่วร้าย ลึกลับ ไม่ศรีวิไล ให้กับคนท้องถิ่น จนกลายเป็นผีที่ถูกนำไปเผยแพร่โดยสื่อบันเทิงสหรัฐ ผ่านหนังสือสยองขวัญราคาถูก กับหนังโหดให้ผู้ชมระทึก มาจนถึงความโด่งดังระดับสากล
ก่อนจะปิดท้ายเล่มด้วยซอมบี้ในฐานะสัญลักษณ์ของการวิพากษ์ระบอบทุนนิยมเสรี กับสภาวะโลกาภิวัตน์ ทำให้การอ่านยกระดับความลึกซึ้งขึ้นจากผีสางเป็นเครื่องมือการเมืองการเศรษฐกิจ
อ่านศพคืนชีพด้วยมนตร์ดำในดินแดนอาณานิคมชายขอบ, จากคติชาวบ้านสู่ผีในนิยายราคาถูกและภาพยนตร์, จากซอมบี้สู่ฝูงซอมบี้, ซอมบี้เดินทางไปทั่วโลก นอกจากเรื่องที่แปรไปจากคติเดิมแล้ว ยังมีภาพให้ชมอีกด้วย – บรื๊อออ…
● ศิลปที่แท้มีพลังที่ก่อให้เกิดการตื่นรู้และเป็นอิสระ เชอเกียม ตรุงปะ วิปัสสนาจารย์และศิลปินผู้มีชื่อเสียงเป็นที่รู้จัก เรียกศิลปเช่นนี้ว่า “ธรรมศิลป์” หมายถึงงานสร้างสรรค์ใดก็ตามที่เกิดจากสภาวะจิตตื่นรู้ ซึ่งมีลักษณะตรงไปตรงมา ไม่ระแวดระวังตน และไม่ก้าวร้าว ธรรมศิลป์มอบยานสำหรับชื่นชมธรรมชาติของสรรพสิ่งดังที่เป็น และสื่อโดยไม่ดิ้นรนเจตนาให้เกิด ชิ้นงานของธรรมศิลป์จึงเผยให้เห็นความดีงาม และศักดิ์ศรีของปรากฏการณ์ที่สะท้อนออกมา ศักดิ์ศรีที่มาจากความสนใจของศิลปินในรายละเอียดของชีวิต และความรู้สึกชื่นชมในประสบการณ์นั้นๆ
ตรุงปะแสดงให้เห็นว่า หลักการของธรรมศิลป์ครอบคลุมชีวิตประจำวันอย่างไร นั่นคือกิจกรรมทุกอย่างสามารถเป็นโอกาสให้ผ่อนคลาย และเปิดสัมผัสรู้ของเราสู่โลกปรากฏการณ์ รู้เห็นเป็นธรรม : เส้นทางแห่งธรรมศิลป์ เล่มนี้ของภาวนาจารย์ บัณฑิต ศิลปิน ผู้ก่อตั้งสถาบันนาโรปะขึ้นที่โคโลราโด ซึ่งปัจจุบันคือมหาวิทยาลัย จึงควรอ่าน ควรพิจารณาอย่างยิ่ง ไม่ว่านักอ่าน หรือบรรดาศิลปิน
สายพิณ กุลกนกวรรณ ฮัมดานี แปลให้อ่านอย่างเข้าอกเข้าใจ
● อ่านหนังสือ ทำรายงาน หรือเตรียมสอบ เรื่องยากเย็นของคนจำนวนมากในยุคสมัยที่ต้องฟันฝ่าจากห้องเรียน มาจนถึงวัยทำงาน ต้องอ่าน กินกบตัวนั้นซะ เทคนิคลับของคนฉลาดเรียน เขียนโดย ไบรอัน เทรซี กับ อันนา ไลน์เบอเกอร์ แปลโดย พรเลิศ อิฐฐ์ หนังสือขายดีระดับโลก ทะลุ 1 ล้าน 6 แสนเล่ม พิมพ์อีกครั้ง ปรับปรุงเนื้อหาเพิ่มเตินอีก 2 บทใหม่
ผู้เขียนเปรียบงานยากๆ ว่าเป็นเหมือนกบ ที่คนส่วนมากมักเบือนหน้าหนี โดยไม่รู้เลยว่า ถ้ากินกบตัวนั้นเข้าไป หน้าที่การงานกับชีวิตจะดีขึ้นอย่างมหาศาล ยิ่งกินกบตัวใหญ่เท่าไหร่ ชีวิตก็จะยิ่งดีขึ้นเท่านั้น พบ 21 เคล็ดลับการบริหารเวลาที่เรียบง่ายและเปี่ยมประสิทธิภาพ ที่ช่วยให้หยุดการผัดวันประกันพรุ่ง และลงมือทำได้ทันที รีบค้นให้พบเดี๋ยวนี้ว่ากบของแต่ละคนคืออะไร แล้วรีบกินเข้าไปทันที
● จากตัวละครซึ่งนักอ่านระดับประธานาธิบดีสหรัฐยังอยากเจอสักหน กลายเป็นหนังสือนิยายที่ยอมรับว่ารู้จักกันกว้างขวางเป็นที่นิยมทั่วโลก และเป็นนิยายชุดที่ขายนานาชาติได้มากกว่า 100 ล้านเล่ม ถูกแปลออกมากกว่า 50 ประเทศรวมทั้งภาษาไทย ส่งให้ แจ๊ค รีชเชอร์ เป็นตัวละครสากล ที่พระเอก ทอม ครูส ต้องมาสวมบทให้ได้ ทั้งที่รูปลักษณ์ต่างกับตัวละครเหมือนลูกกับพ่อ
ลี ไชล์ด จึงเป็นนักเขียนที่เพื่อนนักเขียนระดับ สตีเฟน คิง กล่าวว่า รีชเชอร์เป็นที่สุดของที่สุดสำหรับนิยายแนวนี้ และ “ไมอามี่ ฮาราลด์” กล่าวว่า ลี ไชล์ดจะทำให้อะดรีนาลีนในตัวนักอ่านฉีดพล่าน จนลืมไปเลยว่ากำลังอ่านหนังสืออยู่ – ยอดฝีมือแห่งยุคจริงๆ
ล้มกระดานฆ่า (นอทธิง ทู ลูส Nothing to Lose) แปลโดย โรจนา นาเจริญ เจ้าเดิม จะนำความระทึกนี้มาสู่ทุกคน จากการแวะเมืองเล็กๆ อันเงียบสงบ ตั้งใจจะดื่มกาแฟสักถ้วยระหว่างเดินทางข้ามทวีปไปแคลิฟอร์เนีย การซื้อกาแฟแก้วเดียวของรีชเชอร์กลับกลายเป็นเรื่องใหญ่ของคนทั้งเมือง – ต้องหาอ่านแล้ว
● ไหนๆ จะให้มันกันเต็มพิกัดแล้ว แถมให้อีกเล่ม โดยนักเขียนและนักแปลนามเดียวกัน และตัวละครตัวเดิม ฆ่า 00.00 น. (เดอะ มิดไนท์ ไลน์ The Midnight Line) ขณะเตร่ในเมืองเล็กๆ ที่วิสคอนซิล รีชเชอร์บังเอิญเห็นแหวนวงหนึ่งในโรงรับจำนำ แหวนรุ่นโรงเรียนทหารเวสต์ปอยต์ที่ไม่ควรอยู่ที่นั่น และเมื่อดูจากขนาดแล้ว เป็นแหวนของผู้หญิงแน่นอน – เอาล่ะซี เกิดอะไรขึ้นกันแน่
จากการแกะรอยแหวนวงเดียว รีชเชอร์พบตัวเองอยู่ในดงมาเฟียกลางหุบเขากันดาร ที่ห่ากระสุนพร้อมจะกระหน่ำมาได้ทุกทิศทุกทาง
● ยิ่งฝนฟ้าพายุกระหน่ำ ยิ่งต้องอ่านนิตยสารการเมืองฉบับครอบครัว มติชนสุดสัปดาห์ อ่านให้รู้ว่า ตัวเองวันนี้อยู่ในสถานะไหนเสียที เมื่อไบเดนไม่ร่วมเอเปค ย่อมเป็นสัญญาณบอกถึงสถานะอันตกต่ำของไทย ในสายตาประชาคมโลกเสรีใช่ไหม – ก่อนจะอ่าน คุยกับตัวเต็งนายกฯ กลางกระแสเพื่อไทยแลนด์สไลด์
ดูทาง 3 แพร่งของ 3 ป. ผลการตัดสิน 8 ปีนายกฯของศาลรัฐธรรมนูญ กับส่องกฎเหล็ก กกต. 180 วันก่อนวันเลือกตั้ง คุยเข้ม ส.ส. ชี้วัดผลแพ้ชนะได้เลย
ตรวจขุมกำลัง “บิ๊กบี้” 4 กองพลปฏิวัติ กลางกระแสไร้เลือกตั้ง และอ่านไม่มีรัฐประหารแบบเก่า ไม่มี 6 ตุลาหรือ 14 ตุลาในช่วงนี้ – เพราะอะไร รีบอ่าน
ขณะที่สัญญาณบอกชัด เศรษฐกิจโลกถดถอย “เฟด” ขึ้นดอกเบี้ยแรง ราคาทองคำ น้ำมันดิ่งต่อ เงินบาท เยน ปอนด์ กอดคอร่วง ลิ่วลิ่วลิ่ว…
อ่านเรื่องอาชญากรรม นาทีเหยื่อนักเรียนสาวถูกรุ่นน้องปีนหอขืนใจ ร้องปวีณาคดีไม่คืบ และ ศธ.สั่งย้าย ผอ.โรงเรียน – แก้ปัญหาอะไรไหม
ฟื้นชีวิตชาวพระนครสมัยน้ำท่วม 2485 ณัฐพล ใจจริง ฉายภาพโจรผู้ร้าย ตลาดน้ำ ส้วม ให้ดูกันจะจะ แบบท่วมมาแล้วจริง ไม่ต้องเปิดเขื่อน ฯลฯ
● ฝนฟ้าพายุยังมา ข้าวของเครื่องใช้ยังขึ้นราคา หมดยุคข้าวแกงก๋วยเตี๋ยวจานชามละ 30-40 บาท ตอนนี้กินอะไร 50 บาทคือราคาต่ำสุด ก๋วยเตี๋ยวทะลุ 60-70 บาทไปแล้ว เริ่มศักราชใหม่ของค่าใช้จ่ายพุ่งปรี๊ด รายได้คงเดิม (เคราะห์ดีแล้วที่ไม่ลดลง แต่เมื่อรายจ่ายขึ้น รายได้เดิมจะเรียกว่าไม่ลดได้อย่างไร)
เมืองไทยใหญ่อุดม ดินดีสมเป็นนาสวน บ้านเมืองมั่นคง ประชาชนมั่งคั่ง
เอ้าเฮ…
บรรณาลักษณ์
