“ราชวงศ์ถัง” เป็นราชวงศ์ที่ยิ่งใหญ่ที่สุด และรุ่งเรืองสูงสุดในประวัติศาสตร์จีน
แน่นอนว่านี่ย่อมไม่ใช่การกล่าวอ้างเพียงลอยๆ แต่มีหลักฐานทางประวัติศาสตร์อย่างเด่นชัดถึงความรุ่งเรืองในด้านต่างๆ ของราชวงศ์ถัง
จักรวรรดิต้าถังมีบทบาทในประวัติศาสตร์จีนอยู่เกือบ 300 ปี ตั้งแต่ยุคสมัยของฮ่องเต้ถังเกาจู่จนถึงอายตี้ ถือเป็นยุคที่มีวิทยาการด้านต่างๆ ก้าวหน้ามาก หลี่ไป๋ ตู้ฟู่ ไป๋จวี้อี่ หลี่ซังอิ่น กวีเอกทั้ง 4 ล้วนมีชีวิตอยู่ในช่วงราชวงศ์ถัง วรรณกรรมของพวกเขาคือผลงานชิ้นเยี่ยมในประวติศาสตร์จีน เจดีย์ที่สร้างจากก้อนอิฐและหิน ก็เป็นสถาปัตยกรรมที่เกิดขึ้นยุคนี้ ศิลปกรรม วัฒนธรรมต่างๆ รุ่งเรืองถึงขีดสุด
แต่แล้ววันหนึ่ง ราชวงศ์ที่ก่อร่างมากว่า 300 ปี จนยิ่งใหญ่และรุ่งเรืองเช่นนั้น กลับล่มสลายลง
การล่มสลายที่เกิดขึ้น ไม่ใช่เพียงเพราะเหตุชั่วครู่ชั่วยาม แต่เป็น “สนิมที่กร่อนเนื้อในตน”
สนิมที่เกิดจากผู้ปกครองที่ไร้คุณธรรม และไร้ความสามารถในการบริหารราชการแผ่นดิน และการไร้ขุนนางใกล้ชิดที่เฉลียวฉลาดเท่าทัน มองเห็นประโยชน์ส่วนตัวมากกว่าส่วนรวม
“ตะวันลับแห่งต้าถัง” คือหนังสือเล่มล่าสุด ที่ค้นเบื้องลึกแห่งการล่มสลายทางประวัติศาสตร์ โดยเป็นผลงานของ จ้าวอี้ ที่เล่าเรื่องราวช่วงร้อยกว่าปีปลายราชวงศ์ถัง ศึกษาถึงชนวนเหตุของการพังทลายของราชวงศ์ที่ยิ่งใหญ่ที่สุดประวัติศาสตร์จีนได้อย่างน่าสนใจชวนติดตาม ซึ่งแปลโดย เรืองชัย รักศรีอักษร
จ้าวอี้ค้นคว้าหลักฐานทางประวัติศาสตร์ จนพบรายละเอียดที่ซ่อนอยู่ และสามารถเล่าถึงความฟอนเฟะในระบบราชการ การแก่งแย่งอำนาจกันระหว่างขุนนางราชสำนักและขันที รวมถึงพระปรีชาญาณและความอ่อนแอของฮ่องเต้แต่ละพระองค์
สวีซิงกวงได้กล่าวไว้ในคำนำเสนอว่า ฮั่น ถัง ซ่ง หมิง และ ชิง เป็นห้าราชวงศ์ที่ยาวนานที่สุดของจักรวรรดิจีน ราชวงศ์เหล่านี้ยืนยาว สร้างราชวงศ์ที่เจริญรุ่งเรือง ความล่มสลายของราชวงศ์จึงยิ่งมีความหมายในเชิงประวัติศาสตร์ ฮั่นและถังนั้น เป็นการล่มสลายจากภายใน และในยุคที่ประเทศจีนได้เปลี่ยนแปลงขนานใหญ่และกำลังเฟื่องฟูนี้ ชาวจีนที่สนใจอดีตมีจำนวนมากขึ้น อาจเพราะอดีตนั้นสัมพันธ์กับปัจจุบัน และส่งผลไม่น้อยต่ออนาคต
ด้านเรืองชัย รักศรีอักษร ผู้แปลกล่าวว่า ในช่วง 150 ปีแรกของราชวงศ์ จักรวรรดิถังก้าวสู่จุดสูงสุดทั้งการเมือง การปกครอง เศรษฐกิจ และวัฒนธรรม อาจกล่าวได้ว่าเป็นจักรวรรดิที่ยิ่งใหญ่ที่สุดในโลกยุคกลาง เมืองหลวงฉางอันเป็นเมืองแรกของโลกที่มีประชากรถึง 1 ล้านคน การค้าตามเส้นทางสายไหมโบราณรุ่งเรืองถึงขีดสุด ทว่าหลังจากกบฏอันสือใน ค.ศ.755-763 ในรัชกาลเสวียนจงฮ่องเต้ ราชวงศ์ถังก็เริ่มถดถอยลง และอีก 150 ปีต่อมาก็ล่มสลาย และ “ตะวันลับแห่งต้าถัง” จะทำให้เข้าใจถึงปัจจัยต่างๆ ที่ทำให้จักรวรรดิถังก้าวไปสู่จุดจบ
ปัจจัยดังกล่าวมาจากความขัดแย้งภายในจักรวรรดิเอง ทั้งความขัดแย้งระหว่างรัฐบาลศูนย์กลาง กับเขตทหารทั่วประเทศที่ต้องการตั้งตนเป็นใหญ่ เนื่องจากศูนย์กลางอำนาจอ่อนแอลงหลังกบฏอันสื่อ เหล่ามหาเสนาบดีแบ่งฝักแบ่งฝ่ายจ้องทำลายกัน ทั้งฮ่องเต้หรือจักรพรรดิแห่งราชวงศ์ถังก็เป็นปัจจัยที่ทำให้บ้านเมืองอ่อนแอ ขันทีเองก็กลายเป็นผู้กุมอำนาจราชสำนัก สุดท้ายคือกบฏชาวนา เพราะเมื่อราษฎรทุกข์ยากหมดหนทาง ก็ลุกขึ้นสู้ทั่วทั่งประเทศ ถึงขั้นยกทัพมายึดเมืองหลวงฉางอันจนสำเร็จ
เรื่องราวในหนังสือเล่มนี้ แม้จะเป็นสารคดีทางประวัติศาสตร์ แต่ไม่น่าเบื่อเลย เพราะเต็มไปด้วยเรื่องราวทางประวัติศาสตร์ที่น่าติดตามและสนุกตื่นเต้นราวกับกำลังอ่านนิยายเล่มหนึ่ง แม้เราจะรู้จุดจบของเรื่องนี่อยู่แล้วก็ตาม
เป็นประวัติศาสตร์ที่แม้เวลาผ่านไปนานแค่ไหน ก็ยังคงน่าศึกษา
เพื่อสร้างปัจจุบันและอนาคตที่ไม่ซ้ำรอยเดิม
สิรนันท์ ห่อหุ้ม
