คนไทยตื่นตระหนกเรื่องฝุ่น PM2.5 มาพักใหญ่ๆ รับรู้ว่าเป็นส่วนหนึ่งของต้นเหตุที่ทำให้เกิดโรคระบบทางเดินหายใจ และมีโอกาสสะสมจนอาจทำให้เป็นโรคร้ายอย่างมะเร็งปอดได้
แต่เมื่อรู้แล้ว ส่วนมากก็ทำได้เพียงระมัดระวังหรือป้องกัน เช่น สวมใส่หน้ากาก หรือพยายามไม่ออกจากบ้านในช่วงฤดูของการเกิดฝุ่น
ในขณะที่ปัญหาฝุ่น PM2.5 โดยเฉพาะในกรุงเทพฯ และหัวเมืองใหญ่ นับวันก็ทวีปริมาณอย่างต่อเนื่องไม่มีลด โดยองค์การอนามัยโลกยังได้ออกมาเตือนว่า ประเทศไทยจะมีผู้เสียชีวิตด้วยโรคมะเร็งปอดซึ่งมีสาเหตุมาจากมลพิษอากาศเพิ่มขึ้นในทุกๆ ปี
เมื่อฝุ่น ‘จิ๋ว’ คือปัญหา ‘ใหญ่’ เป็นมหันตภัยตัวร้ายของคนเมือง สำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) กับ กรุงเทพมหานคร จึงได้จัดกิจกรรม Action Day PM2.5 BKK ‘กทม.ชวนภาคีขยับเรื่องฝุ่นเมืองด้วยกัน’ ณ สวนป่าเบญจกิติ โอเอซิสแห่งใหม่ใจกลางกรุง เมื่อวันหยุดสุดสัปดาห์ที่ผ่านมา เพื่อเชิญชวนภาคีเครือข่ายทั้งภาครัฐ เอกชน และภาคประชาสังคม รวมกว่า 44 องค์กร มากระตุ้นเตือนให้ทุกคนต้องตื่นตัวมากกว่านี้
พร้อมแสดงพลังแห่งความร่วมมือในการแก้ไขปัญหาฝุ่น PM2.5 เพื่อลดผลกระทบต่อสุขภาพของประชาชนในระยะยาว ในรูปแบบต่างๆ เช่น WFH เหลื่อมเวลาทำงาน ส่งเสริมการใช้รถขนส่งสาธารณะมากขึ้น และลดการใช้ยานพาหนะในช่วงที่กรุงเทพฯ มีแนวโน้มปริมาณฝุ่นละอองเพิ่มขึ้น
อีกส่วนหนึ่งเป็นการระดมไอเดียหาแนวทางแก้ไขปัญหามลพิษทางอากาศร่วมกัน พร้อมบอกเล่าประเด็นน่าสนใจ อาทิ ‘BKK Risk Map กับแผนที่ดูแลสุขภาพคนเมือง’ กับ รศ.ดร.ทวิดา กมลเวชช รองผู้ว่าฯกทม. และ ‘อนาคต ฝุ่นศึกษา’ กับ ศ.ดร.ศิวิช พงษ์เพียจันทร์ แห่งสถาบันบัณฑิตพัฒนบริหารศาสตร์ ‘ปั่นต่อ ต่อระบบขนส่งเมือง’ โดย ศานนท์ หวังสร้างบุญ รองผู้ว่าฯกทม. กับ ศิลป์ ไวรัชพานิช เครือข่ายสัญจรทางเลือก เป็นต้น
บริเวณรอบๆ ก็มีกิจกรรมเวิร์กช็อปทำเครื่องฟอกอากาศแบบง่ายๆ ออกบูธคลินิกมลพิษทางอากาศให้คำปรึกษาอาการที่เกิดจากฝุ่นจิ๋ว ให้คำแนะนำปลูกต้นไม้กรองฝุ่น พร้อมกับแจกต้นไม้ลดฝุ่น ให้ความรู้วิธีป้องกันและดูแลสุขภาพเมื่อต้องอยู่ในสถานการณ์ที่มีค่าฝุ่น PM2.5 สูง และการจัดนิทรรศการสุขภาพ ปลอดฝุ่นปอดสะอาด ‘เมืองแห่งอนาคตเพื่อสิทธิของเด็กที่จะหายใจอากาศสะอาด’ (The future city for child rights to breathe clean air)
พ่อเมืองของคน กทม. ชัชชาติ สิทธิพันธุ์ ขึ้นเวทีขอบคุณภาคีเครือข่ายที่ได้ร่วมกันแสดงพลังแก้ไขปัญหาฝุ่น PM2.5 กันอย่างเข้มแข็ง ซึ่ง กทม.เองก็ได้พยายามแก้ไขอย่างเต็มที่ แต่หากทำเพียงลำพังคงไม่ได้ผล 100% ต้องมีภาคีเครือข่ายช่วยกันในหลายมิติ
“บางอย่างก็ใช้ฮาร์ดเพาเวอร์หรือกฎหมายได้ แต่บางเรื่องก็ต้องเป็นซอฟต์เพาเวอร์ ที่ต้องใช้ความร่วมมือ วันนี้เป็นมิติที่ดีที่เราจะกระตุ้นทั้งในแง่ของเนื้อหาความรู้ ในแง่ของแต่ละคนที่ต้องตระหนักว่า นี่คือปัญหาร่วมกันของทุกคน
ขอบคุณทุกภาคีเครือข่าย ในอนาคตเราจะขยายความร่วมมือนี้ออกไป ให้ทุกคนรู้สึกว่าอากาศเป็นสิทธิขั้นพื้นฐานของทุกคนที่จะมีอากาศบริสุทธิ์หายใจ คนไหนที่ก่อมลพิษก็ต้องลดลง ต้องช่วยกันทั้งในแง่ของการป้องกันและแก้ไขปัญหาที่เกิดขึ้น เราแก้ปัญหาฝุ่นพิษได้แน่นอน หากมีความร่วมมือร่วมใจกัน”
ในฐานะองค์กรที่มีหน้าที่สร้างเสริมสุขภาวะคนไทย ดร.นพ.ไพโรจน์ เสาน่วม ผู้ช่วยผู้จัดการกองทุน สสส. อธิบายถึงความสำคัญของการเร่งมือแก้ไขปัญหามลพิษทางอากาศ โดยเฉพาะฝุ่น PM2.5 ซึ่งปัจจุบันทวีความรุนแรงมากขึ้น เนื่องจากมีผลกระทบต่อสุขภาพหลายเรื่อง โดยเฉพาะระบบทางเดินหายใจ และยังส่งผลต่อไปยังโรคเรื้อรังต่างๆ
“จากการศึกษาและวิจัย พบว่าแหล่งกำเนิดของฝุ่น PM2.5 มาจากการจราจรหรือการเดินทางทางบกเป็นส่วนใหญ่ โดยเฉพาะในเมืองกรุง ทำให้ กทม.และหน่วยงานต่างๆ เห็นความสำคัญที่จะต้องร่วมมือกันทำงานทั้งในเชิงวิชาการและนโยบาย ในส่วนของ สสส. มีหลายเรื่องที่ได้ริเริ่มจนสำเร็จในระดับพื้นที่อย่างเช่นการทำโรงเรียนสู้ฝุ่น หรือความร่วมมือในการจัดโครงการอากาศสะอาดเขตปทุมวัน ภายใต้แนวคิดเขตควบคุมมลพิษต่ำ (Low Emission Zone) เพื่อให้เป็นพื้นที่ต้นแบบลดฝุ่น”
“ตั้งแต่ปี 2556 องค์การอนามัยโลกได้กำหนดให้ฝุ่น PM2.5 จัดอยู่ในกลุ่มที่ 1 ของสารก่อมะเร็ง และพบการเสียชีวิตเพิ่มขึ้นร้อยละ 6 ทุกระดับค่า PM2.5 ที่เพิ่มขึ้น 10 ไมโครกรัมต่อลูกบาศก์เมตร โดยเสียชีวิตจากมะเร็งปอดร้อยละ 21 ตามมาด้วยโรคหัวใจร้อยละ 14 สสส.จึงเร่งสานพลังภาคีเครือข่ายแก้ไขปัญหาฝุ่น PM2.5 เพื่อลดปัจจัยเสี่ยงที่มีผลต่อสุขภาพของประชาชน ทั้งพื้นที่ภาคเหนือ ภาคอีสาน รวมถึงกรุงเทพมหานคร เน้นหนุนเสริมให้เกิดการมีส่วนร่วมจากภาคส่วนต่างๆ เพื่อขับเคลื่อนการแก้ไขปัญหามลพิษทางอากาศ โดยเฉพาะฝุ่น PM2.5”
ผู้ช่วยผู้จัดการกองทุน สสส. ย้ำทิ้งท้ายว่า กิจกรรม Action Day PM2.5 BKK ‘กทม.ชวนภาคีขยับเรื่องฝุ่นเมืองด้วยกัน’ เป็นเวทีที่ประกาศการยกระดับการทำงานแก้ไขปัญหา PM2.5 ของภาคีเครือข่ายไปอีกขั้น เพื่อรวมพลังขับเคลื่อนแก้ไขปัญหาฝุ่นเมืองหลวง ฟื้นฟูอากาศบริสุทธิ์ให้คืนกลับมาเพื่อชาวกรุงเทพมหานคร
