| ผู้เขียน | สมหมาย ปาริจฉัตต์ |
|---|
ขณะที่หลายฝ่ายกำลังติดตามว่าการเลือกตั้งระดับท้องถิ่น กทม. พัทยา อบจ. เทศบาล อบต. ที่ถูกแช่แข็ง งดจัดการเลือกตั้ง โดยคำสั่งคณะรักษาความสงบแห่งชาติ (คสช.) ฉบับที่ 85/2557 15 กรกฎาคม 2557 เรื่องการได้มาซึ่งสมาชิกสภาท้องถิ่น หรือผู้บริหารท้องถิ่นเป็นการชั่วคราว กับการเลือกตั้งทั่วไปตามรัฐธรรมนูญ 2560 การเลือกตั้งระดับใดจะเกิดขึ้นก่อน
เกิดมีความเคลื่อนไหวที่น่าสนใจ ติดตามแนวโน้มที่จะเป็นไป จะปรากฏโฉมออกมาอย่างไรเป็นอย่างยิ่ง เพราะส่งผลถึงพัฒนาการการกระจายอำนาจการ บริหารการปกครองของสังคมไทยโดยตรงเลยทีเดียว
นั่นคือ กรุงเทพมหานคร เสนอให้ปรับปรุงแก้ไข พ.ร.บ.ระเบียบบริหารราชการกรุงเทพมหานคร พ.ศ.2528 เปิดรับฟังความคิดเห็นถึงวันที่ 19 กรกฎาคม 2561
สาระสำคัญ ให้ยกเลิกการเลือกตั้งสมาชิกสภาเขต เปลี่ยนเป็นระบบการแต่งตั้งประชาคมเขต โดยผู้อำนวยการเขตคัดเลือกกันเอง
ที่มาและเหตุผลส่วนหนึ่งคงเกิดขึ้นภายใต้ความเชื่อว่า สมาชิกสภาเขตเป็นตำแหน่งที่มีบทบาทอิทธิพลทางการเมือง มีกลิ่นอายของการแข่งขัน หาเสียง ระบบหัวคะแนน ขณะที่ผลงานไม่เป็นที่พึงพอใจคน กทม.โดยเฉพาะผู้มีอันจะกินไม่สนใจ ไม่รู้จัก ไม่จำเป็นต้องพึ่งพา เปรียบเทียบกับการทำหน้าที่ของกรรมการชุมชนซึ่งกระจัดกระจายลงลึกถึงในชุมชนต่างๆ มีความสัมพันธ์กับชาวบ้านมากกว่าและรวมตัวกันในลักษณะของประชาคมเขต สามารถสนองตอบฝ่ายประจำคือผู้อำนวยการเขตได้ดีกว่า
มองจากมิติประสิทธิภาพการทำงานเป็นด้านหลัก แม้ว่าความเป็นจริง กรรมการชุมชน ประชาคมเขต จำนวนไม่น้อย ล้วนมีความคิดทางการเมือง ภักดีต่อนักการเมือง พรรคการเมืองค่ายใดค่ายหนึ่ง เป็นฐานเสียงให้กับ ส.ข. ส.ก. และ ส.ส.คนใดคนหนึ่งอยู่แล้ว ความคิดที่ว่าประชาคมเขตจะปลอดจากการเมืองจึงเป็นเรื่องเป็นไปไม่ได้
ฉะนั้นเรื่องนี้จึงต้องกลับมาสู่เจตนารมณ์ดั้งเดิมของการมีสภาเขตจากการเลือกตั้งของประชาชน เป็นหลักคิดในการตัดสินใจ เพื่อยืนยันหลักการอำนาจเป็นของประชาชนผู้ใช้สิทธิเลือกตั้ง ให้เกิดการยึดโยงกับประชาชนโดยตรง ในการติดตาม กำกับ ตรวจสอบ และเปลี่ยนแปลงเมื่อถึงวาระ 4 ปี ไม่ใช่อำนาจของฝ่ายประจำ
การปฏิบัติหน้าที่ไม่เข้มแข็ง มีอิทธิพลการเมืองอยู่เหนือสมาชิกสภาเขต ทางแก้ไม่ใช่ด้วยการดึงอำนาจการตัดสินใจของผู้มีสิทธิลงคะแนนเสียงเลือกตั้ง นำไปมอบให้กับคนใดคนหนึ่ง โดยการแต่งตั้ง
ทั้งๆ ที่ก่อนหน้านั้น หลังรัฐธรรมนูญฉบับ 2550 ประกาศใช้ กรุงเทพมหานคร องค์การบริหารส่วนท้องถิ่นรูปแบบพิเศษเดียวกันนี้ จัดทำข้อเสนอการปรับปรุง พ.ร.บ.กทม. 2528 ฉบับเดียวกันนี้ ต่อคณะกรรมการกระจายอำนาจให้แก่องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น เดือนธันวาคม 2554 มีสาระสำคัญ 10 ประการ
หนึ่งในนั้น ส่วนที่เกี่ยวกับบทบาทของสภาเขต เสนอว่า สภาเขตซึ่งเป็นตัวแทนของประชาชนในเขตได้มีการเพิ่มบทบาทจากเดิมคือ สามารถให้ข้อแนะนำในการจัดทำแผนพัฒนาเขตต่อผู้อำนวยการเขตและสภากรุงเทพมหานครได้ อันเป็นการสะท้อนให้เห็นความสามารถในการริเริ่มให้ข้อแนะนำเกี่ยวกับการพัฒนาเขตในฐานะที่เป็นตัวแทนภาคประชาชน โดยมิต้องรอให้สำนักงานเขตจัดทำแผนพัฒนาก่อนแล้วนำมาขอรับความคิดเห็น ซึ่งวิธีการเช่นนี้จะทำให้บทบาทการมีส่วนร่วมของประชาชนในการพัฒนาเขตมีความชัดเจนมากขึ้น
และเพื่อให้สภาเขตซึ่งเป็นตัวแทนของประชาชนในเขตนั้นๆ สามารถสะท้อนความต้องการในการพัฒนาหรือการแก้ไขปัญหาของประชาชนได้อย่างมีประสิทธิภาพ จึงกำหนดให้สภาเขตมีสิทธิและอำนาจหน้าที่ในการเสนอร่างข้อบัญญัติกรุงเทพมหานครที่มีความจำเป็นต่อการพัฒนาและแก้ไขปัญหาของประชาชนต่อสภากรุงเทพมหานครได้
กำหนดกลไกที่มีสภาพบังคับให้สมาชิกสภาเขตที่ขาดการประชุมสภาเขตติดต่อกันเกิน 3 ครั้งโดยไม่มีเหตุอันสมควร ต้องพ้นจากสมาชิกภาพ เพื่อสร้างความรับผิดชอบในการปฏิบัติหน้าที่
กำหนดแนวทางวิธีการในการตรวจสอบ สอบสวน กรณีมีเหตุที่สมาชิกสภาเขตถูกกล่าวหา โดยให้ปลัด กทม.ดำเนินการตรวจสอบ สอบสวนข้อเท็จจริงและรายงานต่อผู้ว่าฯกทม. และให้ผู้ว่าฯกทม.มีอำนาจสั่งให้สมาชิกสภาเขตพ้นจากตำแหน่งได้
นอกจากข้อเสนอไม่ได้เปลี่ยนแปลงที่มาจากการเลือกตั้งของประชาชนแล้วยังเพิ่มอำนาจให้มากขึ้น โดยเฉพาะเสนอร่างข้อบัญญัติ กทม.ต่อสภา กทม.ได้จากที่ไม่เคยมีมาก่อน
ครับ เวลา 10 ปีผ่านไป ข้อเสนอการปรับปรุงแก้ไขแทนที่จะก้าวหน้า กลับยิ่งถอยหลัง
การปรับปรุง พ.ร.บ.กทม.ไปสู่ระบบการแต่งตั้ง จึงเป็นภาพสะท้อนระบบใหญ่ที่ดำเนินมานับแต่ 22 พฤษภาคม 2557 การรวมศูนย์ดึงอำนาจกลับคืนสู่ส่วนกลาง ส่วนบน สร้างความเข้มแข็งให้กับรัฐราชการเป็นสำคัญ
ขนาดกรุงเทพมหานคร เมืองหลวง จะกลับไปสู่ระบบการแต่งตั้งที่ยึดโยงกับการตัดสินใจของ
ตัวบุคคล สำคัญมากกว่าอำนาจของประชาชนผู้ใช้สิทธิเลือกตั้ง ยังจะเป็นเช่นนี้
โมเดลกระจายอำนาจสู่ท้องถิ่นรูปแบบอื่นที่ก้าวหน้าจะมีชะตากรรมอย่างไร ในยุคไทยแลนด์ 4.0 จึงอ่านไม่ยาก
