สุจิตต์ วงษ์เทศ : แรงงานกรุงเทพฯ ยุคแรกๆสถาปนา

ไพร่แรงงานรับใช้มูลนายยุคต้นกรุงเทพฯ ใช้เรือสัญจรไปมาในแม่น้ำลำคลอง

แรกสถาปนากรุงเทพฯ เมื่อ พ.ศ. 2325 ประชากรมีเท่าไร? ตรวจสอบแน่นอนไม่ได้ ส่วนมากหรือเกือบทั้งหมดเป็นไพร่หรือแรงงานรับใช้มูลนาย

แต่อาจคะเนได้จากตัวเลขประมาณการของเซอร์จอห์น เบาว์ริง ที่เข้ามาถึงเมืองบางกอกในแผ่นดิน ร.4 บอกว่าจำนวนประชากรทั่วทั้งพระราชอาณาจักรสยามมีไม่เกิน 5 ล้านคน และเป็นประชากรกรุงเทพฯ ไม่เกิน 3 แสนคน

แสดงว่ายุคต้นกรุงเทพฯ เมื่อแรกสถาปนาต้องมีน้อยกว่านั้น อาจมีเพียง 1 แสน หรือ 2 แสน หลังจากนั้นมีการกวาดต้อนเชลยศึกและเกณฑ์ไพร่พลเข้ามาคราวละมากๆ

นี่ยังไม่นับจีนที่ทยอยเข้ามาเรื่อยๆ จนประมาณไม่ได้

Advertisement

คนกรุงเทพฯ ยุคแรกไม่ได้เป็นชาติพันธุ์เดียวกัน หรือพูดอีกอย่างหนึ่งว่าไม่ได้เป็น “คนไทย” ทั้งหมด และยังไม่มีสำนึกเป็น “คนไทย” เหมือนปัจจุบัน

อาจจำแนกกลุ่มใหญ่อย่างกว้างๆ ได้ราว 3 กลุ่ม คือ คนพื้นเมืองดั้งเดิม, คนต่างชาติภาษา “นานาประเทศ”, และคนไทยสยาม

คนพื้นเมืองดั้งเดิม มีหลายตระกูลภาษาอยู่ปะปนกัน เช่น ตระกูลมาเลย์-จาม และ/หรือชวา-มลายู, ตระกูลมอญ-เขมร, ตระกูลลาว-ไทย, ตระกูลจีน-ทิเบต ฯลฯ

คนต่างชาติภาษา “นานาประเทศ” คนพวกนี้ทับซ้อนอยู่ด้วยกัน 2 กลุ่ม มีทั้งกลุ่มพื้นเมืองดั้งเดิมที่อยู่ห่างไกล กับกลุ่มมาจากที่อื่น เช่น ตะวันออกกลาง, ยุโรป, รวมถึงหมู่เกาะ เช่น ญี่ปุ่น ฯลฯ

นอกจากนั้นยังมีชื่อชาติภาษาต่างๆ อยู่ในโคลงภาพคนต่างภาษาในศาลารายบริเวณกำแพงวัดพระเชตุพน

คนไทยสยาม คนพวกนี้ก็ทับซ้อนอยู่กับคนพื้นเมืองดั้งเดิม กับคนต่างชาติภาษา “นานาประเทศ”

คำว่า “ไทยสยาม” หมายถึง คนพวกหนึ่งที่เรียกตัวเองว่า “ไทย” มีหลักแหล่งอยู่บริเวณลุ่มน้ำเจ้าพระยาเท่านั้น (เพราะมีพวกอื่นถูกเรียกว่าไทยน้อย กับไทยใหญ่)

ที่ต้องเรียกรวมๆ ว่าไทยสยาม ก็เพราะแยกคนไทยออกจากคนสยามไม่ได้ เช่น คนพื้นเมืองดั้งเดิม กับคนต่างชาติภาษาบางพวก แต่เดิมได้ชื่อว่าคนสยามทั้งหมด ครั้นนานไปก็ปรับตัวเองเป็นคนไทย สืบสายตระกูลแล้วเข้ารับราชการมียศบรรดาศักดิ์สูงส่งเป็น “ผู้ดี” ก็มีไม่น้อย

แต่ที่แน่ๆ คือพวกนี้เป็นคนไทยสยามจากที่อื่นๆ ทยอยเข้ามาตั้งแต่ครั้งกรุงธนบุรี แล้วตั้งหลักแหล่งถาวรเป็นประชากรกรุงเทพฯเต็มตัว เช่น ตระกูลจีน, ตระกูลเปอร์เซีย (บุนนาค) ฯลฯ ล้วนเป็นชาวสยามในพระนครศรีอยุธยามาก่อนทั้งนั้น เมื่อถึงยุคกรุงเทพฯ ก็เป็นคนไทยสยามอย่างสมบูรณ์

QR Code
เกาะติดทุกสถานการณ์จาก Line@matichon ได้ที่นี่
Line Image