การโค้ชนอกรอบ
จริงๆ สิ่งที่ทำอาจจะไม่ใช่การโค้ชฉันแค่อยากรู้จักเด็กเพิ่มเติม พอเรารู้จักกันบ้างแล้วและเด็กไว้ใจเรา จึงเป็นเรื่องง่ายมากที่จะเข้าถึงโจทย์ของเขาฉันนัดคุยนอกรอบกับบางคน ซึ่งพอเขาไว้ใจเรา เขาก็เล่าหมด ไม่ต้องอ้อมไปอ้อมมา ถามตรง ตอบตรง
ฉันไม่ได้ให้วิธีแก้ปัญหา และไม่ได้ขอให้เด็กหาทางแก้ไขอะไร ฉันคิดว่าเพียงแค่ผู้ใหญ่คนหนึ่งที่มีตำแหน่งเช่นอาจารย์ได้นั่งฟังเขา รับรู้ความทุกข์ในใจหรือโจทย์ของเขาและกล่าวชื่นชมแค่นี้ก็พอแล้ว
ฉันเจอพวกเขาแค่ครั้งเดียว แต่นานหนึ่งถึงสองชั่วโมงต่อคน ตอนที่จะแยกจากกัน ฉันใช้ OH cards ซึ่งเป็นบัตรคำและบัตรภาพเพื่อให้เขาได้สารบางอย่างกลับไป อยากให้มีการปิดที่ดีที่อัศจรรย์คือเด็กที่ฉันคุยด้วยดูผ่อนคลายขึ้นในคาบต่อๆ มาที่ได้เจอกัน
การนำเสนอ Prototype
เมื่อได้แผนอนาคต 5 ปีแล้ว เด็กๆ จะต้องไปตามติดชีวิตคนที่อยู่ในอาชีพที่เราอยากทำสองสามคนในหนึ่งวันหรือไปสัมภาษณ์เขา (Prototype experience or Prototype interview) แล้วมานำเสนอในชั้นเรียนฉันเปิดกว้างเรื่องรูปแบบการนำเสนอว่าจะเป็นละครหรืออะไรก็ได้ แต่ทุกคนทำสไลด์มาซึ่งดีงามมากทำให้ฉันได้ความรู้เพิ่มไปด้วย
เราไปคุยกันต่อที่ร้านครัวมุกดาในห้องส่วนตัวซึ่งมีทีวีจอแบนพอดี เมื่อเสร็จกิจกรรมแล้ว จึงฉลองด้วยการเลี้ยงเบียร์
การใช้อำนาจในห้องเรียน
ฉันดีเบตเรื่องนี้กับตัวเองอย่างมากว่าแค่ไหนถึงจะพอดีอย่างมีขอบเขต แต่ในขณะเดียวกันก็ท้าทายเด็กให้ก้าวข้ามขอบ เรื่องนี้ไม่มีสูตรสำเร็จ ต้องใช้ความรู้สึกเอา แต่ก็กลับมาที่ประเด็นเดิมเรื่องความไว้ใจ ว่าถ้าเด็กไว้ใจเรา เราเป็นพื้นที่ปลอดภัยของเขา เขาก็ทำในสิ่งที่เราให้ทำนั่นแหละ ทำเพราะรักและเชื่อใจ ไม่ใช่ทำเพราะกลัว
แต่บางครั้ง สำหรับเด็กที่ไม่กล้าข้ามขอบ การบังคับอาจจำเป็น หรืออาจจะต้องไปขอผู้ปกครองหรือเรียกมาคุยว่าทำไมไม่ไปร่วมกิจกรรมต่างๆ ที่จัดขึ้น ฉันรู้สึกว่าเทอมที่ผ่านมาตัวเองปล่อยอิสระมากเกินไปนิดหนึ่ง ทำให้เด็กบางคนพลาดโอกาสไปเขาใหญ่ด้วยกัน
มีอำนาจแล้วต้องใช้!!
การกอด
ไม่ใช่วัฒนธรรมไทยหรือจีนที่จะกอดกัน ฉันชอบเวิร์กช็อปของพี่ณัฐฬสที่มีการกอดกันตอนท้าย และฉันก็กอดพี่เขาทุกครั้งที่เจอกันหรือจะจากกัน มันอบอุ่นดี ความรู้สึกบางอย่างมันสื่อกันทางกาย ตอนท้ายของเทอม ก็กอดเด็กทุกครั้งที่จะจากกันหลายๆ วันเด็กคนหนึ่งบอกว่า “พอถึงมหาลัย อาจารย์ส่งพวกเรา อยู่ในรถฉันรู้ได้ว่าเลยว่าอาจารย์ต้องกอดส่งพวกเราแน่ๆ ซึ่งฉันรู้สึกถูกเติมเต็มสุดๆ”
สิ่งที่ฉันได้ค้นพบ
พื้นที่ปลอดภัยและความไว้ใจเป็นเรื่องสำคัญมาก เราไม่สามารถบังคับให้ต้นไม้หรือคนเติบโตได้ แต่ให้ปุ๋ยและให้กำลังใจได้ บางทีก็ต้องกดดันน้อยๆ ด้วย
การออกนอกสถานที่และไปค่ายเป็นองค์ประกอบสำคัญในการสร้างชุมชน
พลังของชุมชนสำคัญมาก เมื่อพื้นที่ปลอดภัยมีพลังมากพอ จะโอบอุ้มคนในวงและคนใหม่ๆ ได้ ฉันไม่รู้สึกว่าเป็นภาระของตัวเองเพียงคนเดียวที่จะต้องโอบอุ้มคนในวงตลอดเวลา ไม่เคยรู้สึกถึงประเด็นพื้นที่ปลอดภัยนี้จนกระทั่งชัยฤทธิ์ได้พบกับเด็กๆ ที่เขาใหญ่และให้คอมเมนต์มา
ฉันไม่ใช่คนโอบอุ้มอะไรมาก แต่เป็นคนที่ชอบความกระชับ ไม่เยิ่นเย้อ ตอนแรกก็กังวลใจว่าเราไม่ใช่คนที่จะไปเอาใจใคร แต่ฉันมีพลังของคนที่ได้เปลี่ยนตัวเองมาบ้างแล้ว ทำให้ฉันมีคลื่น (Vibe) บางอย่างที่เด็กจะรับฟัง และฉันก็เชื่อมั่นด้วยว่าเด็กทำในสิ่งที่เราให้เขาทำได้ พอเราเชื่อมั่นในตัวเขา เขาก็เชื่อมั่นในตัวเอง
จริงๆ แล้วเด็กเปลี่ยนและฉันเองก็เปลี่ยนไปด้วย ชัยฤทธิ์รู้จักฉันมานานและอ่านบล็อกของฉันมาตลอดเขาบอกว่าฉันอ่อนโยนขึ้น สวยขึ้น ซึ่งจริง ฉันรู้สึกว่าตัวเองเปิดกว้างให้กับความเป็นไปได้มากขึ้น ยอมรับได้ ศิโรราบได้ ดราม่าน้อยลง
ปิดท้ายด้วย การสะท้อนจากนิสิต
แปลกที่วิชานี้ทำให้หนูกลายเป็นอีกคน ซึ่งปกติหนูเป็นคนใจร้อน เชื่อในตัวเอง ค่อนข้างเก็บตัวและจะระวังตัวมากในการที่จะสนิทกับใคร แต่พอมาอยู่ในคลาสนี้กับทุกคน หนูไม่รู้เหตุผลว่าทำไมมันกลับทำให้หนูอยากรู้จักทุกคน อยากรับฟังทุกเรื่องราวของทุกคน อยากเป็นคนที่ช่วยให้เขาผ่านสิ่งที่กำลังเจอไปได้ และยินดีที่จะเป็นเพื่อนกับทุกคนโดยไม่มีกำแพงใดๆ
นอกจากนี้ ยังมีสิ่งที่ไม่เคยคิดจะทำ แต่เดิมหนูจะเป็นคนที่ไม่สนใจกับคนที่ออกจากชีวิตเราไปด้วยการเข้าใจผิดหรือทำให้เราเสียใจ หนูเลยลองไปปรับความเข้าใจเพื่อนที่เคยทะเลาะกันจนเราสามารถกลับมาคุยและเข้าใจในสิ่งที่เกิดระหว่างเรา จึงรู้สึกว่าคลาสนี่เปลี่ยนหนูในแนวทางที่ดีขึ้นเยอะมากๆ และใจหายที่คลาสนี้กำลังจบลง ขอบคุณอาจารย์นะคะที่ทำเพื่อพวกเราขนาดนี้ อาจารย์คืออีกหนึ่งคนสำคัญในชีวิตหนูเลยค่ะ
จุฑา พิชิตลำเค็ญ
www.thaissf.org, twitter.com/jitwiwat
สนับสนุนโดย มูลนิธิสดศรี-สฤษดิ์วงศ์
