ชีวิตคนหรือมนุษย์เราในโลกนี้พฤติกรรมหนึ่งที่อาจจะติดตัวมาตั้งแต่กำเนิดก็คือ การประพฤติตัวดีถูกต้องตามหลักการของความเชื่อ ประเพณีวัฒนธรรม ศีลธรรมและกฎหมายบ้านเมือง แต่ก็ยังมีผู้คนอีกเป็นจำนวนมากที่ได้ฝ่าฝืนกฎเกณฑ์ของสังคมในบริบทต่างๆ การลงโทษของสังคมแต่ละระดับก็มีความแตกต่างกันไป
หากใครคนหนึ่งกระทำความผิดกรณีใดกรณีหนึ่งที่ส่งผลไปถึงความสุขสงบเรียบร้อยของบ้านเมือง หรืออาจจะทำให้ประชาชนคนส่วนใหญ่เดือดร้อน ข้อบังคับในองค์กรของกฎหมายของบ้านเมืองก็จะต้องทำงานไปตามกระบวนการของบ้านเมืองนั้นๆ การถูกลงโทษด้วยกระบวนการของกฎหมายทั้งในสังคมไทยเราและบางสังคมของทั่วโลกก็ยังมีความหลากหลายไปด้วยเช่นกัน
นายพิภพ ธงไชย หนึ่งในแกนนำของกลุ่มพันธมิตรที่ศาลฎีกาได้พิพากษาลงโทษในคดีประท้วงยึดทำเนียบรัฐบาลความผิดฐานร่วมกันบุกรุก โดยกระทำความผิดตั้งแต่สองคนขึ้นไป และร่วมกันทำให้เสียทรัพย์บุกรุกตามประมวลกฎหมายอาญามาตรา 83, 91, 358, 362 และ 365 เมื่อปี พ.ศ.2551 ศาลสั่งลงโทษจำคุก 8 เดือนไม่รอลงอาญา ในที่สุดก็ต้องติดคุกไปในจำนวน 87 วันกลุ่มของตนจะไม่มีการหนีศาล การวิจารณ์ศาล ยอมรับการตัดสินคดีความของศาลทุกประการและได้รับการอภัยโทษเนื่องในโอกาสที่พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ในหลวงรัชกาลที่ 10 ที่พระองค์ท่านได้มีพระราชพิธีบรมราชาภิเษกขึ้นระหว่างวันที่ 4-6 พฤษภาคม 2562 ที่ผ่านมา โดยทุกคนได้สำนึกในพระมหากรุณาธิคุณต่อนักโทษที่ถูกจองจำอยู่ในเรือนจำอยู่ทั่วประเทศ
เขาได้กล่าวให้สัมภาษณ์สื่อขณะออกจากเรือนจำพิเศษกรุงเทพมหานครที่ว่า “อยากให้มีการทบทวนกระบวนการยุติธรรม ไม่ให้ส่งคนเข้าคุกอย่างเดียว ต้องมีระบบใหม่ อยากให้คณะนิติศาสตร์ทั่วประเทศไม่ให้สอนกฎหมายแบบท่องจำ แต่ต้องวิจัย หาวิธีการให้คนเข้าคุกน้อยที่สุด รวมถึงมหาวิทยาลัยทั่วประเทศควรมีวิชาคุกศึกษา เพื่อให้รู้ว่าคุกนั้นจริงๆ เป็นอย่างไร…(Khaosod.co.th)
ในสมัยกรีกโรมันก่อนคริสตกาล มีความเชื่อหนึ่งที่ว่าคนบางคนถูกกระทำจากวิญญาณชั่วร้ายคือมาเนีย (Mania) ทำให้เกิดอาการวุ่นวาย คึกคะนอง ชอบกระทำสิ่งที่ท้าทาย และลิซซ่า (Lyssa) มีอารมณ์แห่งความโศกเศร้า ตรอมตรม ไม่อยากจะมีชีวิตอยู่ต่อไป ผู้ที่มีพฤติกรรมดังกล่าวจัดว่าเป็นผู้ป่วยต้องได้รับการบำบัดรักษา ด้วยการจับกักขัง ล่ามโซ่ ให้อดอาหาร เฆี่ยนตี กดให้จมน้ำ รวมถึงการเจาะกะโหลกศีรษะให้เลือดออกมา
ต่อมาฮิปโปเครติส (Hippocratis 350-450 ก่อนคริสตกาล) ที่ได้นามว่าเป็นบิดาของการแพทย์คนแรกของโลก ได้มีการค้นพบระบบสมอง หรือความผิดพลาดในสารเคมีบางประเภทของสมอง และความไม่สมดุลของระบบร่างกาย ทำให้ผู้ป่วยมีพฤติกรรมดังกล่าวจึงต้องหาหนทางในการรักษาจึงเป็นที่มาของระบบการแพทย์สมัยใหม่ในปัจจุบัน
สําหรับสังคมไทยเราคุกตะรางมีมาตั้งแต่ครั้งสุโขทัย อโยธยาศรีรามเทพนคร โดยเฉพาะบทลงโทษของผู้กระทำความผิดที่ต้องติดคุกตะรางมีอยู่หลากหลายวิธีก็คือ กักขัง ทรมานร่างกายด้วยวิธีการต่างๆ ไปจนกระทั่งการประหารชีวิตที่ดูเสมือนโหดร้ายทารุณ เมื่อมาถึงยุคปัจจุบันคนไทยเราและชาวต่างชาติบางคนก็มีคดีความที่ผ่านการตัดสินพิพากษาของศาลถูกลงโทษจองจำอยู่ในเรือนจำ ทัณฑสถานต่างๆ ที่มากกว่าหนึ่งร้อยแห่งทั่วประเทศในขณะนี้
ศาสตร์หรือสาขาที่ว่าด้วยพฤติกรรมของมนุษย์และการกระทำของคนรวมถึงสาขาวิชาต่างๆ ที่มีการศึกษากันทั้งในระบบการศึกษาตั้งแต่การศึกษาขั้นพื้นฐานไปจนกระทั่งระดับบัณฑิตศึกษาก็มีอยู่อย่างหลากหลายทั้งมหาวิทยาลัยในประเทศไทยเราและต่างประเทศ อาทิ จิตวิทยา วัฒนธรรมศึกษา สังคมศาสตร์ มนุษยศาสตร์ พฤติกรรมศาสตร์ จริยศาสตร์ศึกษา นิติศาสตร์ รัฐศาสตร์ อาชญาวิทยายุติธรรม ทัณฑวิทยา รวมถึงศาสตร์สาขาอื่นที่เกี่ยวข้อง
สำหรับเมืองไทยเรามีมหาวิทยาลัยที่หลากหลายได้เปิดวิชาใหม่ที่อยู่ในกลุ่มของวิชาพื้นฐาน อาทิ วิชาปรัชญากับการ์ตูน วิชาโหราศาสตร์ วิชา AI กับชีวิตประจำวัน วิชาเสริมสร้างเสน่ห์ วิชาศาสตร์แห่งความรัก วิชาการอยู่ร่วมกันกับสัตว์อย่างปลอดภัย วิชาการแข่งขันอาวุธ การควบคุมอาวุธและการลดอาวุธ วิชาบุหรี่กับสุขภาพ วิชาวิศวกรรมคอนเสิร์ตและมัลติมีเดีย วิชาความตายและภาวะใกล้ตาย วิชาตายอย่างมีคุณภาพ
ผู้เขียนไม่แน่ใจว่าในปัจจุบันจะมีมหาวิทยาลัยในเมืองไทยเราที่ได้อนุมัติเห็นชอบในการเปิดการเรียนการสอนวิชาคุกศึกษา…
ทัณฑวิทยา เป็นศาสตร์สาขาหนึ่งที่ศึกษาวิธีการลงโทษ การปฏิบัติต่อผู้ที่กระทำความผิดทางอาญา ในเรือนจำเมืองไทยเรามีตำแหน่งหนึ่งก็คือนักทัณฑวิทยา ที่ต้องทำงานใกล้ชิดกับบรรดานักโทษที่ถูกจองจำอยู่ภายในเรือนจำ และอาชญาวิทยาเป็นสาขาที่ศึกษาเกี่ยวกับอาชญากรรมหรือการกระทำความผิดทุกๆ ประเภท ในระดับมหาวิทยาลัยได้มีการเปิดการเรียนการสอนในสาขาวิชาอาชญาวิทยาและงานยุติธรรม อาชญาวิทยาการบริหารงานยุติธรรมและสังคม สถาบันอาชญาวิทยาและการบริหารงานยุติธรรม ตำแหน่งหน้าที่หนึ่งที่เราท่านไม่ค่อยได้ยินก็คือ นักอาชญาวิทยา (Criminologist) ที่มีหน้าที่วิเคราะห์วิจัยเชี่ยวชาญในศาสตร์สาขาเป็นการเฉพาะ อาทิ การปฏิบัติต่อผู้กระทำความผิด อาชญากรรมทางเศรษฐกิจ วิเคราะห์ปัญหาอาชญากรรม เช่น การแหกคุก การบริหารการป้องกัน รวมถึงการประยุกต์ใช้การปฏิบัติการ…
สมัยที่ผู้เขียนเป็นเด็กเล็กๆ มีบ้านอยู่ใกล้สถานีตำรวจภาพหนึ่งที่ได้พบเห็นและคุ้นเคยก็คือ การเห็นตำรวจไปจับคนร้าย เด็กๆ มักจะเรียกว่าโจร หรือผู้กระทำความผิดแล้วขังไว้ในห้องที่มีเหล็กเส้นหนาเป็นลูกกรง มองเข้าไปจะเห็นบางคนนั่งบ้างนอนอยู่บ้าง จากนั้นบางคนก็ถูกปล่อยตัวออกมาใช้ชีวิตเป็นปกติ แต่บางคนก็หายไปเป็นเวลานาน สิ่งที่รับรู้ต่อมาก็คือ เขาเหล่านั้นต้องถูกจองจำอยู่ในเรือนจำในฐานโทษกระทำความผิดต่างๆ จากการพิพากษาของศาล ระยะเวลาของแต่ละคนมิได้เท่าเทียมกัน
ปัจจุบันเราท่านได้พบเห็นผู้คนในสังคมจำนวนหนึ่งมีคดีความในการพิพากษาของศาลแล้วถูกจองจำ ความเป็นนักโทษหลายคนต้องใช้ผ้าปิดหน้าตาเพื่อมิได้สังคมได้รับรู้ ในข้อเท็จจริงสื่อต่างๆ ในสังคมไทยเราได้พยายามถ่ายรูปเพื่อนำเสนอต่อสังคมในรูปแบบต่างๆ อยู่บ่อยครั้ง อาทิ พระเถระผู้ใหญ่บางรูปที่มีคดีความเงินทอนวัด อดีตนักการเมืองและข้าราชการบางคนที่มีคดีทุจริตคอร์รัปชั่น ประชาชนชาวบ้านทั่วไปที่ก่ออาชญากรรมทั้งลัก วิ่ง ชิง ปล้น ฆ่า ฉ้อโกง ทะเลาะวิวาท ชาวต่างด้าว รวมถึงยาเสพติดที่ระบาดทั่วบ้านเมืองในขณะนี้…
สิ่งหนึ่งที่เราท่านได้รับรู้ในข้อเท็จจริงหนึ่งก็คือ จำนวนของนักโทษผู้ต้องขังที่ถูกจองจำอยู่ในเรือนจำทั่วประเทศในขณะนี้มีเป็นจำนวนมาก พื้นที่ที่ใช้นอนหรือทำกิจกรรมในเรือนจำมีจำนวนจำกัด เนื่องจากการสร้างเรือนจำของเมืองไทยเราในหลายทศวรรษที่ผ่านมากับการเพิ่มของจำนวนนักโทษในปัจจุบันมิได้มีความสมดุลกัน นักโทษบางรายต้องจำคุกในระยะเวลาที่ยาวนานแทนค่าปรับเป็นจำนวนเงินที่ถูกพิพากษาตัดสินของศาล
พระมหากรุณาธิคุณของในหลวงรัชกาลที่ 10 ที่ได้จัดพระราชพิธีบรมราชาภิเษกในการครองราชย์ในวันเวลาที่ผ่านมา ทรงพระราชทานอภัยโทษให้แก่บรรดานักโทษหรือผู้ต้องขังทั่วประเทศไทยในขณะนี้ โดยมีประกาศเป็นพระราชกฤษฎีกาโดยให้กระทรวงยุติธรรมและกระทรวงกลาโหมได้มีการจัดอบรมหลักสูตรความเป็นคนดีของสังคม 5 วัน ก่อนการปล่อยตัวเพื่อกลับไปสู่บ้านครอบครัวและสังคม ข้อเท็จจริงหนึ่งที่เราท่านมิอาจจักปฏิเสธได้ก็คือ จะมีอดีตนักโทษบางคนที่ต้องสูญเสียบ้านและครอบครัวไปจนหมดสิ้น กระทั่งหาทางออกมิได้ต้องฆ่าตนเองให้ตายไป และจะมีการกระทำความผิดซ้ำ หมายถึงก่อคดีอาชญากรรมที่จะต้องหวนกลับเข้าไปอยู่เรือนจำใหม่ในวาระใหม่จะเกิดขึ้นในอนาคตมากน้อยเพียงใด…
ข้อแนะนำของแกนนำกลุ่มพันธมิตรที่เห็นว่า ควรจะมีการวิจัยถึงการทำให้ผู้คนเข้าคุกน้อยที่สุดและมีศาสตร์สาขาวิชาคุกศึกษา เกิดขึ้นในระบบการศึกษาไปจนถึงระดับมหาวิทยาลัย จักได้รับการตอบสนองหรือไม่ ขึ้นอยู่กับเหตุปัจจัยในหลายประการ อาทิ ผู้บริหารของสถาบันการศึกษาให้ความสำคัญกับศาสตร์สาขาวิชาดังกล่าวหรือไม่ หรือว่าคุกศึกษามีการศึกษาอยู่ในรายวิชาอื่นๆ ที่เกี่ยวข้องอยู่ในระบบอยู่แล้ว สิ่งที่เป็นข้อเท็จจริงหนึ่งก็คือ การผลักดันในระดับนโยบายของรัฐบาลที่เล็งเห็นว่า การลดจำนวนของผู้คนที่มิต้องไปติดคุกตะรางในปัจจุบันอาจจะต้องไปดูที่ต้นน้ำหรือต้นเหตุที่ว่า จะมีมาตรการใดที่กระทำให้ผู้คนในสังคมได้ปฏิบัติตาม มีจิตสำนึกรับผิดชอบต่อกฎระเบียบ ประเพณีวัฒนธรรม ศีลธรรมและกฎหมายของอย่างถูกต้องดีงาม เคร่งครัด เมื่อนั้นประเทศก็น่าจะเป็นประเทศที่ปลอดจากอาชญากรรมของประเทศ เรือนจำคุกตะรางอาจจะมีที่ว่างหรือร้างไปในที่สุด เราท่านจักได้พบเห็นในสังคมไทยตามความเป็นจริงได้หรือไม่…
มีคำถามที่หลากหลายของเด็กเยาวชน วัยรุ่นไทยยุคปัจจุบันที่ถามไปยังคนรุ่นพ่อแม่ ปู่ย่าตายายในปัจจุบันที่ทั้งดำรงตำแหน่งทางการเมือง เป็นข้าราชการชั้นผู้ใหญ่ เป็นพระเถระชั้นผู้ใหญ่ เขาเหล่านั้นเป็นต้นแบบของสังคม หลายๆ คนมีคดีความที่เป็นการกระทำความผิดในระดับพื้นฐานของศีลห้าข้อ เด็กวัยรุ่นบางคนอาจจะให้นามว่ามนุษย์ลุงป้าบางคนที่หัวร้อน ออกมาใช้วาจาที่รุนแรงบนท้องถนน การทุบรถ ไม่เคารพกฎจราจร หรือก่อคดีอาชญากรรมวิวาททำร้ายร่างกายจนบาดเจ็บและถึงชีวิต บางรายต้องเป็นผู้ต้องหา ผู้ต้องขังในเวลาที่เป็นคนแก่ผู้สูงอายุ ที่เรียกว่าชราอาชญากรรม ซึ่งมีอยู่ในจำนวนที่เพิ่มขึ้นของหลายประเทศทั่วโลก เราท่านจะมีมุมมองกับเขาเหล่านั้นเป็นเช่นไร
คุกศึกษาอาจจะเป็นกรณีศึกษาหนึ่ง ที่มีการศึกษาในภาพรวมถึงการใช้ชีวิตอยู่ในคุกตะราง เรือนจำ ทัณฑสถานอย่างมีความสุขกาย สุขใจ อดีตของนักโทษหลายคนที่พ้นโทษออกจากเรือนจำภาพหนึ่งที่เราท่านได้พบเห็นที่สื่อต่างๆ ได้นำเสนอก็คือ หน้าตาร่างกายก่อนเข้าถูกจองจำมีร่างกายที่อ้วน แต่เมื่อออกจากเรือนจำก็เห็นถึงร่างกายที่สมส่วน ผอมไปบ้างในบางคนอาจจะด้วยวิธีการในการควบคุมอาหาร การออกกำลังกาย ตารางกิจกรรมที่ต้องปฏิบัติตนระหว่างอยู่ในสถานที่ดังกล่าว
คุกศึกษาอีกความหมายหนึ่งอาจจะเป็นเล่ห์เหลี่ยม กลโกง หรือยุทธวิธีใดวิธีหนึ่งที่กระทำการใดจะต้องไม่ติดคุกตะราง หรือวิถีของคุกตะรางการอยู่จองจำในเรือนจำเป็นสิ่งที่มิสามารถจะรับได้ของคนบางคน อาจจะใช้วิธีของการหนีศาลหรือหนีคดีความของบ้านเมืองอาจจะอยู่ในบริบทของความหมายดังกล่าวรวมอยู่ด้วยหรือไม่
พฤติกรรมการกระทำความเห็นต่าง โต้แย้ง ประท้วง หรือสังคมให้นามว่า ไม่ถูกต้องต่อความเชื่อ ประเพณีวัฒนธรรม ศีลธรรมและกฎหมาย การเลือกในการรับโทษหรือมิรับโทษมิใช่จะเกิดขึ้นในปัจจุบันเท่านั้น ในอดีตกาลที่ผ่านมาการปฏิเสธต่อการตัดสินของกระบวนการความยุติธรรมมีทั้งการฆ่าตัวตายเอง การฆ่าทำร้ายผู้ที่ทำหน้าที่ตัดสินคดีความ รวมถึงการไม่ยอมรับในข้อเท็จจริงของชีวิตได้เกิดขึ้นมีมาแล้วอดีตกาลและยังคงดำรงอยู่ไปในอนาคตตราบที่คนเรามีกิเลส ตัณหาความอยากและอวิชชาของชีวิตอย่างแท้จริง…
