| ผู้เขียน | โกวิท วงศ์สุรวัฒน์ |
|---|
ผู้เขียนถือโอกาสในวันหยุดยาว 3 วัน เดินทางไปที่ท่าเรือเกียกกายเพื่อจะดูความก้าวหน้าของการสร้างรัฐสภาใหม่ ซึ่งก็ยังไม่เสร็จหรอกครับ ผู้เขียนเลยฉวยโอกาสขึ้นเรือด่วนไปที่ท่าช้างวังหน้า (ทางราชการเรียกว่าท่าพระแต่ไม่มีใครรู้เลยไม่มีใครเรียกตาม) เพื่อไปไหว้ หลักเมืองและเทพารักษ์ทั้ง 5 ประจำพระนคร เพื่อไปขอให้ท่านช่วยเรื่องตั้งรัฐบาลให้เรียบร้อยด้วยเพราะดูท่าทีคงยุ่งพิลึก
ท่านผู้อ่านที่เคารพคงทราบนะครับว่ากรุงเทพฯของเรานี่มีเสาหลักเมือง 2 เสา คือ เสาหลักเมืองเสาแรก นั้นพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช รัชกาลที่ 1 โปรดเกล้าฯให้ทำพิธียกเสาหลักเมืองเมื่อวันที่ 21 เมษายน พ.ศ.2325 ต่อมาในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 4 โปรดเกล้าฯให้ขุดเสาหลักเมืองเดิม และจัดสร้าง เสาหลักเมืองขึ้นใหม่ และอัญเชิญหลักเมืองเดิมและหลักเมืองใหม่ประดิษฐานในอาคารศาลหลักเมืองที่สร้างใหม่ มียอดปรางค์ ก่ออิฐฉาบปูนขาว
ส่วนเทพารักษ์ทั้ง 5 ประจำพระนครนั้นพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช รัชกาลที่ 1 ได้โปรดให้สร้างศาลประดิษฐานรูปเทพารักษ์สำคัญสำหรับพระนครขึ้น 3 ศาล คือ ศาลพระเสื้อเมือง ศาลพระทรงเมือง และ ศาลพระกาฬไชยศรี ตรงบริเวณระหว่างหน้าวัดพระเชตุพนวิมลมังคลารามกับคลองคูเมืองเดิม ปัจจุบันคือที่ตั้งของกรมการรักษาดินแดนซึ่งในบริเวณเดียวกันนี้ยังเป็นที่ตั้งของ ศาลเจ้าเจตคุปต์ หรือ เจตคุก ซึ่งอยู่ที่หน้าคุกของกรมพระนครบาล และ ศาลเจ้าหอกลอง อยู่ที่หน้าหอกลองประจำเมือง
ต่อมาในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 5 มีการสร้างสถานที่ราชการและตัดถนนเพิ่ม จึงต้องรื้อศาลเทพารักษ์ทั้ง 5 แล้วอัญเชิญมาประดิษฐานรวมกันในศาลหลักเมือง
เมื่อ พ.ศ.2523 ได้มีการเตรียมการเพื่อเฉลิมฉลองสมโภชกรุงรัตนโกสินทร์ ครบ 200 ปี พ.ศ.2525 ศาลหลักเมืองได้รับการบูรณะอย่างสวยงาม ด้านทิศเหนือจัดสร้างซุ้มสำหรับประดิษฐานเทพารักษ์ทั้ง 5 คือ เจ้าพ่อหอกลอง เจ้าพ่อเจตคุปต์ พระเสื้อเมือง พระทรงเมือง และพระกาฬไชยศรี
ที่เล่ามาทั้งหมดนี้ เนื่องจากมีข้อสังเกตที่น่าสนใจมากคือการที่สมเด็จกรมพระยาดำรงราชานุภาพได้ทรงให้ความหมายไว้ว่า พระเสื้อเมือง คืออำนาจทางทหารเป็นเทวรูปยืนมือขวาถือจักรมือซ้ายถือกระบองตั้งอยู่ด้านขวามือบนสุด ส่วน พระทรงเมือง คืออำนาจของข้าราชการพลเรือนเป็นเทวรูปยืนมือขวาถือสังข์ มือซ้ายถือพระขรรค์ ตั้งอยู่ด้านซ้ายมือบนสุด และ พระหลักเมือง คืออำนาจตุลาการอันสื่อความหมายว่าบ้านเมืองจะร่มเย็นได้ ก็ต้องประกอบด้วยความเข้มแข็งทางทหาร การปกครองที่ดีงาม และกระบวนการด้านความยุติธรรมอันถูกต้องเที่ยงตรง
น่าคิดนะครับ ที่หลักเมืองของกรุงเทพฯมี 2 เสา โดยเสาเดิมสมัย ร.1 สูงกว่าเสาที่สองของสมัย ร.4 หากจะถือตามที่สมเด็จกรมพระยาดำรงราชานุภาพได้ทรงให้ความหมายไว้ก็แสดงว่าอำนาจตุลาการมี 2 แบบอำนาจคือระบบศาลยุติธรรมดั้งเดิมกับระบบศาลใหม่ๆ ที่เพิ่งเกิดภายหลังรัฐธรรมนูญปี พ.ศ.2540 อาทิ ศาลรัฐธรรมนูญ ศาลปกครอง กกต. ป.ป.ช. ผู้ตรวจราชการแผ่นดิน ฯลฯ ดังนั้น บ้านเมืองจะร่มเย็นได้กระบวนการด้านความยุติธรรมอันถูกต้องเที่ยงตรงของบ้านเราเลยดูสับสนยังไงพิกลนะครับ
สำหรับเทพารักษ์ประจำนครอีก 3 คือ พระกาฬไชยศรี เจ้าพ่อหอกลอง และเจ้าพ่อเจตคุปต์ มีหน้าที่ดังนี้
พระกาฬไชยศรี เป็นเทพารักษ์ที่เป็นบริวารพระยม มีหน้าที่ป้องกันมิให้ผู้ใดทำความชั่ว รวมทั้งสอดส่องดูแลบุคคลอันธพาลในยามค่ำคืน ด้วยการขี่นกแสกออกตรวจตรา และเมื่อบุคคลใดถึงฆาต (ถึงเวลาตาย) ก็นำตัวไปให้พระยมชำระความ ถ้าทำความดีก็ส่งขึ้นสวรรค์ ทำความชั่วก็ส่งลงนรก เล่ากันว่าทั้งพระกาฬไชยศรีและพระยมนี่ท่านไม่คอร์รัปชั่นนะครับ
เจ้าพ่อหอกลอง เป็นเทพารักษ์ประจำหอกลอง มีหน้าที่ดูแลรับผิดชอบเหตุการณ์ต่างๆ อันเกิดขึ้นในแผ่นดิน เป็นต้นว่าคอยรักษาเวลาย่ำรุ่ง ย่ำค่ำ และเที่ยงคืน เกิดอัคคีภัยหรือมีข้าศึกศัตรูยกมาประชิดพระนคร เจ้าพ่อหอกลองนี้ เดิมอยู่ที่ศาลใกล้หอกลองในสวนเจ้าเชตุ หอกลองนี้ถูกรื้อไปในสมัยรัชกาลที่ 5 แต่เดิมในหอกลองมีกลองอยู่ 3 ใบ ใบแรกชื่อ ย่ำพระสุริย์ศรี ใช้ตีบอกเวลาย่ำรุ่ง ย่ำค่ำ และเที่ยงคืน ใบที่สองมีชื่อเรียกว่า อัคคีพินาศ ใช้ตีเวลาเกิดเพลิงไหม้ และใบที่สามมีชื่อว่า พิฆาตไพรี ใช้ตีเวลามีศึกสงครามบอกเหตุเรียกระดมพล
เจ้าพ่อเจตคุปต์ เป็นชื่อเรียกของเสนาพระยมราชมีหน้าที่จดบันทึกความชั่วร้ายของมนุษย์ที่ตายไปแล้วนำเสนอต่อพระยมซึ่งโดยสรุปแล้วเจ้าพ่อเจตคุปต์นี่น่ากลัวจังเลย เพราะดูที่พระหัตถ์ขวาถือเหล็กจาร พระหัตถ์ซ้ายถือใบลานอัครสันธานาสำหรับจดความชั่วร้ายของชาวเมืองที่ตายไป เห็นแล้วเสียวจังครับ เพราะเจ้าพ่อเจตคุปต์ก็ไม่คอร์รัปชั่นเหมือนกัน
ครับ! นอกจากผู้เขียนมาไหว้หลักเมืองแล้วก็ยังมาไหว้เจ้าพ่อเจตคุปต์เป็นพิเศษล่วงหน้าสำหรับวันที่ 5 มิถุนายน พ.ศ.2562 อีกด้วยครับ
โกวิท วงศ์สุรวัฒน์
