ทุกวันนี้ เรามี “สารเคมี” (ทั้งที่อันตรายและไม่อันตราย) อยู่รอบตัว
แม้สารเคมีที่เราคิดว่าไม่มีอันตราย ก็อาจมี “ความเสี่ยง” (ที่จะเป็นอันตราย) ถ้าได้รับเข้าสู่ร่างกายในปริมาณมากเกินไป ในทางตรงกันข้าม แม้จะเป็นสารเคมีที่อันตราย แต่ถ้าเราไม่ยอมให้สารเคมีนั้นเข้าสู่ร่างกาย ก็ไม่มีอะไรต้องกังวล
ความเป็นไปได้ที่จะก่อให้เกิดอันตราย จึงเรียกกันว่า “ความเสี่ยง”
ขนาดของ “ความเสี่ยง” ของสารเคมีใดๆ จึงขึ้นกับศักยภาพความเป็นอันตรายและปริมาณที่เข้าสู่ร่างกาย
เมื่อเราพูดถึงความเสี่ยงจากสารเคมี จุดสำคัญที่ต้องคำนึงไว้เสมอ ก็คือ สารเคมีตัวนั้นมีความเป็นอันตรายอะไรบ้าง สารเคมีปริมาณเท่าไรที่ได้รับเข้าสู่ร่างกายแล้วจะก่อให้เกิดอันตราย และเราได้รับสารเคมีเข้าสู่ร่างกายในปริมาณเท่าไร
ว่าไปแล้ว สารเคมีทุกชนิดมีความเป็นอันตรายในตัว ดังนั้น เมื่อต้องเกี่ยวข้องกับสารเคมี เราจึงจำเป็นต้องทราบถึงอันตรายของสารเคมีนั้นๆ ด้วย ซึ่งเราสามารถลดความเสี่ยงจากสารเคมีนั้นๆ ได้ด้วยการบริหารจัดการที่ดีพอ
ค่าของการได้รับสัมผัสที่ใช้พิจารณาว่า สารเคมีนั้นจะปรากฏความเป็นอันตรายหรือไม่ เรียกว่า “NOAEL” ซึ่งย่อมาจากคำว่า No Observed Adverse Effect Level หมายถึง ค่าของระดับความเป็นพิษสูงสุด ที่ไม่ก่อให้เกิดผลกระทบต่อสุขภาพที่ปรากฏอาการให้เห็น หมายความว่า ปริมาณสารเคมีที่ได้รับเข้าสู่ร่างกายจะต้องไม่เกินกว่าระดับ NOAEL จึงจะปลอดภัย
ในการประเมินความเสี่ยงนั้น เราจึงต้องรู้ค่าของ NOAEL (ความเข้มข้นสูงสุดของสารที่ไม่ทำให้เกิดผลข้างเคียงใดๆ) เปรียบเทียบกับ ค่าของปริมาณการรับสัมผัส (ปริมาณที่เข้าสู่ร่างกาย) กล่าวคือ เมื่อปริมาณการรับสัมผัส น้อยกว่าระดับ NOAEL อันตรายจะไม่ปรากฏ แต่เมื่อปริมาณการรับสัมผัส มากกว่าระดับ NOAEL อันตรายอาจปรากฏขึ้น
เมื่อประเมินความเสี่ยงแล้วพบว่าสารเคมีตัวนั้นมีความเสี่ยง เราก็จำเป็นจะต้องควบคุมหรือกำกับดูแลสารเคมีตัวนั้นเพื่อให้เกิดความปลอดภัย ซึ่งเรียกว่า “การบริหารจัดการความเสี่ยง”
ทุกวันนี้ สารเคมีที่มีความเป็นอันตรายจะถูกควบคุมและจำกัดค่าปริมาณสารเคมีในสิ่งแวดล้อมโดยการกำหนดค่ามาตรฐานในการปลดปล่อยสารเคมีออกจากแหล่งกำเนิดหรือโรงงาน และค่ามาตรฐานการปนเปื้อนสารเคมีในอากาศ และน้ำ ซึ่งเป็นมาตรการควบคุมกำกับดูแลทางกฎหมาย ดังนั้น ผู้บริหารและผู้ปฏิบัติงานในโรงงานจึงจำเป็นจะต้องประเมินทั้งผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมและผลกระทบต่อตัวผู้ปฏิบัติงานเอง เมื่อมีการใช้และจัดการกับสารเคมี
เรื่องที่สำคัญที่สุด ก็คือ เราจำเป็นต้องใช้สารเคมีอย่างถูกต้องและเหมาะสม โดยต้องอ่านคู่มือการใช้และฉลากอย่างระมัดระวังก่อนการใช้สารเคมี ซึ่งบ่อยครั้งเราจะต้องสวมใส่อุปกรณ์ป้องกันอันตรายส่วนบุคคลในขณะปฏิบัติงานหรือสัมผัสสารเคมีอันตรายด้วย รวมทั้งต้องพยายามไม่ทำให้มีการทิ้งสารเคมีสู่สิ่งแวดล้อมมากเกินมาตรฐาน
คือ เราจะต้องใช้สารเคมีอย่างมีคุณภาพ จึงจะปลอดภัย ครับผม!
วิฑูรย์ สิมะโชคดี
