การเมืองในสังคมไทยเป็นการเมืองที่อยู่ในยุคเปลี่ยนผ่านระหว่างยุคเก่ากับยุคใหม่ และระหว่างอำนาจนิยมกับเสรีนิยม การชุมนุมเรียกร้อง ของบรรดานักเรียน นิสิต และนักศึกษา ต้องเรียนรู้จารีตประเพณีทางการเมืองแบบเก่าควบคู่กับสิทธิเสรีภาพของสังคมยุคใหม่ เพื่อให้การเปลี่ยนผ่านทางการเมือง มีลักษณะเชื่อมโยงอย่างเป็นกระบวนการ ซึ่งการเปลี่ยนผ่านที่เป็นกระบวนการนั้นต้องเริ่มด้วยการจัดระเบียบสังคมให้บังเกิดความสุขสงบและเรียบร้อยเป็นเบื้องต้น เพื่อให้เกิดภาพลักษณ์ ในสายตาของทุกภาคส่วนของสังคมในเชิงบวก ซึ่งเรียกว่า “การตกผลึกร่วมกัน” จากนั้นจึงก้าวสู่สังคมแห่งสิทธิเสรีภาพ หากต้องการสิทธิเสรีภาพบนพื้นฐานของการชุมนุมเรียกร้องด้วยวิธีกดดัน บีบคั้น และต่อต้าน นอกจากจะไม่ได้สิทธิเสรีภาพตามเจตจำนงแล้ว ยังถูกจำกัดสิทธิเสรีภาพจากฝ่ายอำนาจนิยมอีกด้วย
1.สังคมไทยในวันนี้ : บ้านเมืองในปัจจุบันประสบปัญหาสารพัด ทั้งปัญหาในเชิงระบบและปัญหาในเชิงนอกระบบ ซึ่งปัญหาในเชิงระบบเป็นปัญหาที่เกิดจากความด้อยประสิทธิภาพในการบริหารจัดการบ้านเมืองตามหลักธรรมาภิบาล ก่อให้เกิดผลกระทบต่อภาพลักษณ์ในสายตาของภาคธุรกิจ การลงทุน และกลุ่มผู้ประกอบการของบรรษัทข้ามชาติ เช่น การทุจริตคอร์รัปชั่นของกลไกอำนาจรัฐ ส่วนปัญหาในเชิงนอกระบบคือ ภัยธรรมชาติที่เกิดขึ้นบ่อยครั้ง อันมีสาเหตุจากพายุประเภทต่างๆ ซึ่งสุดวิสัยที่จะบริหารจัดการได้ เพราะประเทศไทยปล่อยปละละเลยให้บรรดานายทุนใช้เงินกว้านซื้อทรัพยากรธรรมชาติ เช่น ป่าไม้ ภูเขา สร้างหมู่บ้านจัดสรร รีสอร์ต และสนามกอล์ฟมากมาย
ลำรางสาธารณะ เหมืองและฝายรวมทั้งห้วยหนองคลองบึงในประเทศไทยมีสภาพดุจป่าช้าร้าง คือ รกรุงรัง และตื้นเขิน จึงปิดเส้นทางน้ำแทบหมดสิ้น เมื่อฝนตกหนักและติดต่อกันเป็นเวลาหลายวัน น้ำจึงท่วมขัง เพราะหาทางไหลออกไม่พบ ทั้งนี้ รวมทั้งปัญหาโรคระบาดอีกด้วย
2.ปัญหาเศรษฐกิจถดถอย: เศรษฐกิจ คือ หัวใจของชีวิตของมนุษย์ในฐานะเป็นสัตว์สังคม จึงมีคำกล่าวว่า “กองทัพเดินได้ด้วยท้อง” ความหมายก็คือ ถ้าท้องโหยหิว กำลังใจในการต่อสู้ก็หมดไป เศรษฐกิจในประเทศไทยตกต่ำและถดถอย มีผลสืบเนื่องจากภาวะของเศรษฐกิจโลกที่ประสบกับภัยพิบัติ โรคระบาด คือ ไวรัสโคโรนาสายพันธ์ใหม่ 2019 หรือโควิด-19 ซึ่งคร่าชีวิตประชากรโลกให้สูญสิ้นไปเป็นจำนวนล้านคน มากกว่าสงครามโลกเสียอีก รวมทั้งมีผู้ติดเชื้อรอคอยความตายไม่น้อยกว่า 40 ล้านคนทั่วโลก เพราะองค์การอนามัยโลกยังไม่สามารถผลิตวัคซีนป้องกันได้ ซึ่งกว่าจะผลิตวัคซีนได้ คงมีการตายจากโรคระบาดมากมายมหาศาล
ในส่วนของประเทศไทย แม้จะมีผู้เสียชีวิตจากโรคระบาดดังกล่าวนี้ แต่ทว่ามีจำนวนน้อยมาก เมื่อเปรียบเทียบจากการตายอันสืบเนื่องจากโรคขาดศีลธรรม ซึ่งมีผลกระทบจากปัญหาเศรษฐกิจ และการประกอบกิจกรรม หรือกิจการ และการประมาทขาดสติของประชาชน
3.การเมืองกับเศรษฐกิจ: การเมืองมีความสัมพันธ์กับเศรษฐกิจชนิดเหมือนเงาติดตามตัว กล่าวคือ ถ้าการเมืองมั่นคงเศรษฐกิจก็จะเข้มแข็ง หรือมีเสถียรภาพ ขณะเดียวกัน ถ้าเศรษฐกิจมีเสถียรภาพ การเมืองก็จะเข้มแข็งและมั่นคงเช่นกัน การจะให้การเมืองมีเสถียรภาพได้นั้น นักการเมืองต้องนิ่ง และรวมพลังปฏิบัติหน้าที่ตามภารกิจที่ได้ให้คำมั่นสัญญากับประชาชน การใดที่เป็นประโยชน์สุขของประชาชน นักการเมืองต้องไม่ละเลยหรือเพิกเฉย เพราะประชาธิปไตยคือประโยชน์สุขของปวงชนเป็นใหญ่ (ปชา-สุขํ มหุตฺตมํ) การเรียกร้องของบรรดานักเรียน นิสิต และนักศึกษาถือได้ว่า เป็นเสียงของประชาชนเช่นกัน นักการเมืองต้องรับฟังให้ได้ยินด้วยจิตสำนึกเชิงบวก การเพิกเฉย หรือละเลยข้อเรียกร้องของคนรุ่นใหม่ เพราะเข้าใจว่ามีนักการเมือง หรือพรรคการเมืองอยู่เบื้องหลัง เป็นความเข้าใจที่ไม่ตรงกับหลักการในการมีส่วนร่วมทางการเมืองในระบอบประชาธิปไตย
4.คนรุ่นใหม่หัวใจประชาธิปไตย: การเรียกร้องของคนรุ่นใหม่เพื่อพัฒนา และยกระดับการปกครองประเทศให้ทันสมัยตลอดระยะเวลาที่ผ่านมาจวบจนปัจจุบัน อาจต้องอดทนและอดกลั้นต่อปัญหา และอุปสรรคนานัปการ ภายใต้ระบอบการปกครองที่คนรุ่นเก่ามีอำนาจรัฐอยู่ในมือ และเป็นประชาธิปไตยที่เคลือบด้วยกลิ่นอายของเผด็จการ แต่ถึงกระนั้นก็ต้องต่อสู้จนกว่าจะได้รับชัยชนะ แม้ชัยชนะที่ได้รับนั้น มีคราบน้ำตาและหรือความเจ็บปวดก็ตาม
การต่อสู้ทุกอย่าง นอกจากมีการรวมพลังมวลชนแล้ว ยังต้องมีกลยุทธ์ในการต่อสู้ด้วย ลำพัง สันติ อหิงสา และโบสีขาว เป็นต้นนั้น คงจะไม่เพียงพอ ต้องศึกษาบทบาทการต่อสู้ของรุ่นพี่ในอดีตประกอบด้วย แม้จะต่างยุคใหม่กันก็ตาม แต่ทว่ากลุ่มผู้กุมกลไกอำนาจรัฐในปัจจุบันไม่แตกต่างจากอดีตมากนัก
5.กำหนดประเด็นการต่อสู้เท่าที่เป้าหมายจะบรรลุผล: การต่อสู้ทางการเมืองในทุกกรณี ต้องมีประเด็นการต่อสู้ที่ชัดเจน ไม่ใช่เปลี่ยนประเด็นเรื่อยๆ หากประเด็นการต่อสู้แตกแขนงออกไปเรื่อยๆ น้ำหนักของการต่อสู้จะลดลงและยากที่จะบรรลุเป้าหมาย
พลังอันสะอาดและบริสุทธิ์ของบรรดานักเรียน นิสิต และนักศึกษาจะแปดเปื้อนได้ หากมีการเปลี่ยนทิศทางการต่อสู้กับอำนาจรัฐ สู่การต่อสู้กับวัฒนธรรมประเพณีที่เก่าแก่ของสังคมไทย คือสถาบันพระมหากษัตริย์ เพราะพระมหากษัตริย์เป็นจุดศูนย์รวมของจิตใจสำหรับชนชาติไทยมาตั้งแต่ครั้งกรุงสุโขทัยเป็นราชธานี และพระมหากษัตริย์ไทยแตกต่างจากพระมหากษัตริย์ของชนชาติอื่นหลายประการ สถาบันชาติ ศาสนา และพระมหากษัตริย์ เป็นสถาบันหลักและเป็นเอกลักษณ์ของสังคมไทยมาช้านาน การปฏิรูปสถาบันชาติ คือระบอบการปกครองประเทศเพื่อประโยชน์ของอาณาประชาราษฎร์ สามารถทำได้ และการปฏิรูปสถาบันศาสนา เพื่อเป็นกลไกที่มีประสิทธิภาพในการป้องกันโรคทางศีลธรรม ก็สามารถทำได้ แต่การปฏิรูปสถาบันพระมหากษัตริย์ ไม่สามารถกระทำได้ด้วยประการทั้งปวง
การต่อสู้เพื่อให้ประเทศไทยมีการปกครองในระบอบประชาธิปไตยที่สมบูรณ์ หรือเต็มใบ ต้องใช้กลไกระบบรัฐสภาด้วยวิธีการเจรจา ควบคู่กับการชุมนุมเรียกร้องและกดดันให้มีการยกร่างรัฐธรรมนูญใหม่ แล้วยุบสภาเลือกตั้ง เมื่อองค์ประกอบของการยุบสภาเลือกตั้งมีความครบถ้วนสมบูรณ์ ส่วนการเรียกร้องให้นายกฯ ลุงตู่ลาออกนั้น ไม่จำเป็น เพราะลุงตู่เวลานี้อายุเข้า 66 ปีแล้ว อีกไม่นานก็คงจะยุติบทบาททางการเมือง เพราะขืนดันทุรังต่อไปเรื่อยๆ แม้จะสามารถปกครองได้ แต่จะไม่สามารถบริหารจัดการได้ เพราะคนในสังคมไม่ยอมรับ โดยเฉพาะบรรดาเยาวชน นักเรียน นิสิต และนักศึกษา ที่สำคัญอำนาจเป็นดาบสองคม การใช้อำนาจเป็นเครื่องมือในการรักษาอำนาจ อาจจะมีความชอบธรรม แต่ทว่าการจมปลักในอำนาจมักจะลงท้ายด้วยการเสียคนทุกรายเช่นกัน
สรุป : สถานการณ์ของบ้านเมืองในวันนี้ เริ่มส่อเค้าแห่งความรุนแรงเพิ่มขึ้นเรื่อยๆ เพราะฝ่ายผู้กุมกลไกอำนาจรัฐ ต้องการยุติบทบาทของกลุ่มผู้เคลื่อนไหวในนามคณะราษฎร 2563 อย่างเบ็ดเสร็จเด็ดขาด เพราะมองเห็นผู้อยู่เบื้องหลังการชุมนุมเป็นพวกนักการเมืองที่สูญเสียอำนาจ กระทั่งใช้วิธีการรุนแรงสลายการชุมนุมและจับกุมแกนนำเมื่อกาลเวลาผ่านไปปรากฏว่าความเข้าใจเช่นว่านั้นคลาดเคลื่อน จึงผ่อนคลายด้วยการให้มีการยื่นประกันตัว แต่ทว่าม็อบก็ยังไม่ยุติยังคงรวมตัวกันแบบดาวกระจายทั่วประเทศ ซึ่งหากเป็นในลักษณะนี้ ทางเลือกที่เหลืออยู่ คือการยุบสภาคืนอำนาจให้กับประชาชน ตามแนวทางที่กองทัพเน้นย้ำว่า การเมืองต้องแก้ด้วยการเมือง
รศ.ดร.กิตติทัศน์ ผกาทอง
