วันนี้ งานสื่อมวลชนมิได้หมายถึง ข่าวภาพหนังสือพิมพ์ ข่าววิทยุ ข่าวภาพโทรทัศน์ อีกต่อไปแล้ว แม้ในตำราสื่อมวลชนเมื่อก่อนจะระบุ “ภาพยนตร์” เป็นสื่อมวลชนอีกประเภทหนึ่งก็ตาม
ขณะนี้การติดต่อสื่อสารเกิดขึ้นได้กับทุกคน ด้วยเครื่องมือสื่อสารคือโทรศัพท์เคลื่อนที่ ซึ่งสามารถติดต่อสื่อสารในรูปแบบไร้สาย เป็นไปอย่างรวดเร็วด้วยคลื่น ทั้งเสียงทั้งภาพในทุกรูปแบบ
ขณะที่เกิดการเปลี่ยนแปลงในส่วนของสื่อมวลชน แม้แต่ “สภาการหนังสือพิมพ์แห่งชาติ” ยังปรับ เปลี่ยนชื่อเป็น “สภาการสื่อมวลชนแห่งชาติ” เรียบร้อยแล้ว สอดรับกับพระราชบัญญัติการสื่อมวลชนที่ประมวลไว้หมดทั้งกิจการหนังสือพิมพ์ กิจการวิทยุกระจายเสียง กิจการวิทยุโทรทัศน์ และกิจการโทรคมนาคม
ขณะที่มีการพิจารณาพระราชบัญญัติว่าด้วยการส่งเสริมจริยธรรมและมาตรฐานวิชาชีพสื่อมวลชน พ.ศ……..
วันนี้ในพระราชบัญญัติฯ “สื่อมวลชน” หมายถึง สื่อหรือช่องทางนำข่าวสาร หรือเนื้อหาสาระทุกประเภทไปสู่ประชาชนเพื่อประโยชน์สาธารณะ ไม่ว่าจะอยู่ในรูปสื่อสิ่งพิมพ์ วิทยุกระจายเสียง วิทยุโทรทัศน์ สื่อดิจิทัล หรือรูปแบบอื่นที่สามารถสื่อความหมายให้ประชาชนทราบได้เป็นการทั่วไป ทั้งนี้ ไม่รวมถึงการจัดทำสื่อหรือช่องทางดังกล่าวที่ดำเนินการเพื่อใช้เสรีภาพในการแสดงความคิดเห็นของตนโดยมิได้มุ่งแสวงหากำไร
“สื่อดิจิทัล” หมายความว่า สื่อมวลชนที่อาศัยเทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสารเผยแพร่สู่ประชาชน
“จริยธรรมสื่อมวลชน” หมายความว่า การประพฤติปฏิบัติทางวิชาชีพสื่อมวลชนตามจริยธรรมแห่งวิชาชีพ
“ผู้ประกอบวิชาชีพสื่อมวลชน” หมายความว่า บุคคลซึ่งประกอบวิชาชีพเป็นปกติธุระในการรวบรวม รายงาน วิเคราะห์ สร้างสรรค์วิธีการนำเสนอ หรือกำกับดูแลเนื้อหาของสื่อมวลชน
“องค์กรสื่อมวลชน” หมายความว่า บุคคลไม่ว่านิติบุคคลหรือไม่ก็ตามที่ประกออบกิจการสื่อมวลชน
“องค์กรวิชาชีพ” หมายความว่า คณะบุคคลไม่ว่าจะเป็นนิติบุคคลหรือไม่ก็ตามที่มีวัตถุประสงค์และดำเนินงานเพื่อส่งเสริมจริยธรรมและวิชาชีพสื่อมวลชนที่ไม่ได้จดแจ้งตามมาตรา 11
“องค์กรวิชาชีพสื่อมวลชน” หมายความว่า คณะบุคคลไม่ว่าจะเป็นนิติบุคคลหรือไม่ก็ตามที่มีวัตถุประสงค์และดำเนินงานเพื่อส่งสริมจริยธรรมและวิชาชีพสื่อมวลชนที่ได้รับการจดแจ้งตามมาตรา 11
ฯลฯ ยังมีอีกหลายมาตราเป็นเรื่องของสภา คณะกรรมการ สำนักงาน และ ฯลฯ
อีกมาตราหนึ่ง คือ มาตรา 5 ผู้ประกอบวิชาชีพสื่อมวลชนย่อมมีเสรีภาพในการเสนอข่าวสารหรือการแสดงความคิดเห็นตามจริยธรรมสื่อมวลชน แต่การใช้เสรีภาพนั้นต้องไม่ขัดต่อหน้าที่ของปวงชนชาวไทย หรือศีลธรรมอันดีของประชาชน โดยต้องเคารพและไม่ปิดกั้นความเห็นต่างของบุคคลอื่น ฯลฯ
การประกอบวิชาชีพสื่อมวลชนในอนาคตอันใกล้ จะไม่เรียกนักข่าว นักหนังสือพิมพ์ หรือช่างภาพ นักข่าววิทยุ นักข่าวช่างภาพโทรทัศน์
แต่จะเรียกรวมกันว่า “สื่อมวลชน”
สื่อมวลชนในอนาคตอันไม่ไกลจากนี้ ต้องเป็นผู้ที่รอบรู้ในแทบจะเรียกว่าทุกสาขาอาชีพ ไม่ว่าการเมือง เศรษฐกิจ สังคม และอาชีพอื่น เช่นการทหาร กิจการพลเรือน เด็กและเยาวชน สตรี ผู้สูงอายุ
ประการสำคัญคือการมีจริยธรรมแห่งวิชาชีพทั้งตามกำหนดไว้ในพระราชบัญญัติ และจริยธรรมสังคม
นอกจากนั้น คือความซื่อสัตย์สุจริต มีความมั่นคงในการแสวงหาข้อมูลข่าวสาร และนำเสนอข้อมูลข่าวสารตรงไปตรงมา ครบถ้วน ถูกต้อง
สำคัญที่สุดของการเป็นนักสื่อมวลชน คือมีจิตใจมั่นคงกับการปกครองในระบอบประชาธิปไตย และเชื่อมั่นในอำนาจอธิปไตยว่าเป็นของประชาชน ต้องไม่สนับสนุนระบบเผด็จการไม่ว่าในรูปแบบใดทั้งสิ้น
เพราะสื่อมวลชนคือสิทธิเสรีภาพของประชาชนที่นำมาซึ่งความเป็นประชาธิปไตยโดยแท้
เรืองชัย ทรัพย์นิรันดร์