ว่ากันว่า องค์กรที่ประสบความสำเร็จทั้ง “ยอดขาย” และ “กำไร” ก็เพราะองค์กรนั้นมี “ยุทธศาสตร์” (กลยุทธ์) เป็นธงนำทาง คือเป็นทั้ง “แผนงาน” และ “วิธีการปฏิบัติ (ตามแผน)” ที่ทำให้องค์กรก้าวสู่ความสำเร็จ
คำว่า “ยุทธศาสตร์” (Strategy) หมายถึง ศิลปะในการวางแผน และทำการรบเพื่อเอาชนะศัตรู
ส่วน “กลยุทธ์” (Tactic) หมายถึง วิธีการหรือแผนการที่คิดขึ้นอย่างรอบคอบ มีการกำหนดวิธีทำเป็นขั้นตอน มีความยืดหยุ่นพลิกแพลงได้ตามสถานการณ์ คือวิธีทำเป็นขั้นตอนตามลำดับเพื่อเอาชนะคู่แข่งขันหรือเพื่อหลบหลีกอุปสรรคต่างๆ จนสามารถบรรลุเป้าหมายที่ต้องการได้
แต่ทุกวันนี้ เรามักจะใช้คำว่า “ยุทธศาสตร์” และ “กลยุทธ์” ในความหมายเดียวกัน (ใช้สลับกันได้)
คือ ถ้าหากพูดถึงแผนการรบ ในการทำสงคราม จะใช้คำว่า “แผนยุทธศาสตร์” ในขณะที่เมื่อนำมาประยุกต์ใช้กับการบริหารธุรกิจอุตสาหกรรม มักปรับมาใช้คำว่า “แผนกลยุทธ์”
ดังนั้น ในการแก้ปัญหาต่างๆ จึงต้องมีแผน “กลยุทธ์” เพื่อหาทางเลือกที่ดีที่สุดในการแก้ปัญหา (บรรลุเป้าหมาย) และช่วยป้องกันไม่ให้เกิดปัญหาตามมาภายหลัง
“การคิดเชิงกลยุทธ์” (Strategic Thinking) จึงเป็นพื้นฐานความสามารถทางการคิดประการหนึ่งของมนุษย์ อันหมายถึง ความสามารถในการหาวิธีการหรือทางเลือกที่ดีที่สุด ภายใต้สภาวการณ์ต่างๆ เพื่อดำเนินการให้บรรลุเป้าหมายที่ต้องการ
ยุทธศาสตร์หรือกลยุทธ์ จึงเกี่ยวข้องกับการกำหนดเป้าหมายในอนาคตและมีวิธีการดำเนินการสู่เป้าหมายนั้น จึงเป็นหลักประกันเบื้องต้นสู่ความสำเร็จ
การจัดทำยุทธศาสตร์ จึงเริ่มต้นด้วยการวิเคราะห์และประเมินสถานการณ์ (SWOT Analysis) ซึ่งประกอบด้วย การประเมินกำลังความสามารถของตนเอง (การรู้จุดแข็งและจุดอ่อนของตนเอง) การประเมินสภาพแวดล้อม (การรู้จุดแข็งและจุดอ่อนของคู่ต่อสู้) เพื่อจะได้รู้ถึงโอกาสและอุปสรรคต่างๆ รวมถึงความสามารถในการคาดการณ์อนาคตที่อาจจะเกิดขึ้น จากนั้นจึงกำหนด “ทางเลือกกลยุทธ์” ที่จะทำให้เรามีโอกาสประสบความสำเร็จมากที่สุด แล้วแปลงทางเลือกกลยุทธ์นั้นๆ ให้เป็น “แผนปฏิบัติการ” ซึ่งแสดงถึงรายละเอียดของวิธีการทำเป็นขั้นตอน ที่จะทำให้เราบรรลุเป้าหมาย
ถ้าเป็นไปได้ เราควรจะมีการทดสอบ “แผนปฏิบัติการ” ที่ได้ในสถานการณ์จำลองก่อนนำไปแก้ปัญหาในสนามจริง เพื่อดูผลลัพธ์ต่างๆ ที่เกิดขึ้น จะได้ปรับแก้แผนกลยุทธ์ต่างๆ ได้เหมาะสมและนำไปสู่การปฏิบัติการอย่างได้ผล
การประเมินผลที่ได้จากการทำตามแผนกลยุทธ์ จะมีความสำคัญอย่างยิ่ง เพราะทำให้เรารู้ว่าทุกอย่างเป็นไปตามแผนและบรรลุเป้าหมายหรือไม่ มากน้อยอย่างไรบ้าง เพื่อจะได้ปรับเปลี่ยนแผนกลยุทธ์ให้เหมาะสมและถูกต้องต่อไปในอนาคต
ที่พูดถึง “ยุทธศาสตร์” (กลยุทธ์) ในวันนี้ ก็เพราะเห็นว่า ถึงเวลาที่ผู้บริหารองค์กรและผู้ประกอบการในบ้านเรา ควรจะต้องหันมาพิจารณาเรื่องการปรับเปลี่ยนองค์กรสู่ Digital Tranformation อย่างจริงจังได้แล้ว
ทุกวันนี้ เราต่างเข้าใจกันผิดว่า Digital Transformation เป็นเรื่องของเทคโนโลยีเท่านั้น แต่แท้จริงแล้ว เรื่องนี้จะเกี่ยวข้องกับเรื่องของ “ยุทธศาสตร์” และ “วิธีคิดวิธีทำงาน” ในการปรับเปลี่ยนองค์กรมากกว่า ครับผม !
วิฑูรย์ สิมะโชคดี
