ผู้กำกับภาพยนตร์ระบือนาม “โคลอี้ จ้าว” ชาติกำเนิดจีนปักกิ่ง ได้สร้างภาพยนตร์เรื่อง “Nomadland” เป็นเหตุการณ์เกี่ยวกับอเมริกาตกอยู่ในสภาพของสังคมคนเร่ร่อนที่ถูกทอดทิ้ง จึงตัดสินใจใช้ชีวิตแบบร่อนเร่พเนจร ปฏิเสธเหย้าเรือนเป็นหลักแหล่งแห่งที่
เป็นการสะท้อนให้เห็นถึงเสรีภาพเกี่ยวกับการเลือกใช้ชีวิตของคนอเมริกันตามระบอบประชาธิปไตย อันหมายถึงพื้นที่ทุกตารางนิ้วล้วนเป็นสมบัติพัสถานของพวกเขาทั้งสิ้น
ในที่สุด “โควอี้ จ้าว” ได้รับรางวัลออสการ์ครั้งที่ 93 รวม 2 รางวัลคือ
1.ผู้กำกับยอดเยี่ยม 2.ภาพยนตร์ยอดเยี่ยม
“โนแมดแลนด์” เป็นภาพยนตร์ที่ดัดแปลงจากบทความสารคดีของ “Jessica Bruder” ผู้สื่อข่าวหญิงอเมริกาเมื่อปี 2017 โดยใช้ชื่อเดียวกันคือ “Nomadland” ในรูปแบบการเขียนเล่าเรื่องเกี่ยวกับหญิงวัยกลางคนคนหนึ่งที่ใช้ชีวิตเตร็ดเตร่เร่ร่อน ณ ชายขอบของสังคม ท่ามกลางภาวะเศรษฐกิจถดถอยเธอต้องประสบปัญหาตกงาน พลัดพรากจากครอบครัว ไร้ที่อยู่อาศัย
ในที่สุด เธอจึงเลือกใช้ชีวิตอยู่ใน “รถบ้าน” หรือรถตู้ (Recreational vehicle: RV) โดยใช้ชีวิตอย่างสันโดษบนเส้นทางที่ระหกระเหินและปราศจากความทะเยอทะยาน
สาเหตุของ “คนพเนจร” มีหลากหลายแตกต่างกันไป อันได้แก่ เบื่อหน่าย โทสา ขมขื่น เจ็บปวด พวกเขาเหล่านั้น ล้วนถูกโลกและสังคมที่เปลี่ยนไปทอดทิ้งจนหมดสิ้น
อันเนื่องจากสัจนิยมของ “โคลอี้ จ้าว” ที่เกี่ยวกับความห่วงใยกลุ่มผู้ใช้ชีวิตที่ชายขอบของสังคม จึงได้เพิ่มเติมสีสัน เพื่อแสวงหาคำจำกัดความเกี่ยวกับสภาพการเร่ร่อนพเนจร เพื่อให้เป็นไอเดียแก่ “ฟรานเซส แม็คคอร์มานด์” นางเอก ได้แสดงอย่างสมจริงสมจัง เช่นความโดดเดี่ยว เศร้าหมอง แม้ใช้ชีวิตในพื้นที่จำกัด แต่ก็ไม่เคยแสดงอาการก้าวร้าวหรือปฏิบัติตนตามอำเภอใจ จึงชนะใจผู้ชม ชนะขนาดน้ำตารวยริน ทั้งนี้ ก็เพราะนางเอกได้ถ่ายทอดอารมณ์ออกมาได้อย่างเป็นธรรมชาติ จนทำให้ตัวละครนี้เข้าไปอยู่ในหัวใจของผู้ชม
จึงสรุปได้ว่า ภาพยนตร์ โนแมดแลนด์ “เขียนบทดี ตีบทแตก”
“โคลอี้ จ้าว” จึงเป็นผู้กำกับยอดเยี่ยม
“โนแมดแลนด์” จึงเป็นภาพยนตร์ยอดเยี่ยมแห่งปี
“ฟรานเซส แมคดอร์มานด์” จึงเป็นนักแสดงนำหญิงยอดเยี่ยม
ยอดเยี่ยมอย่างสมศักดิ์ศรี
วันที่ 25 เมษายน เป็นวันที่แจกรางวัลออสการ์ พลันที่ “โคลอี้ จ้าว” ได้รับรางวัล เธอได้กล่าวสุนทรพจน์โดยอารัมภบทด้วยคติพจน์เป็นภาษาจีนกลางสำเนียงปักกิ่งนัยว่า “คนแรกเกิดนั้นบริสุทธิ์”
อันเป็นคติพจน์ที่เรียนตั้งแต่ชั้นประถมศึกษาที่บ้านเกิด
“โคลอี้ จ้าว” ถือว่าคติพจน์ดังกล่าวคือแรงบันดาลใจให้เธอเชื่อในตรรกะ “คนแรกเกิดนั้นบริสุทธิ์” อีกทั้งเป็นแรงผลักดันให้เธอผ่านพ้นความยากลำบาก
เธอกล่าวว่า ถ้าเธอเติบโตขึ้นมาแล้วพบว่าความจริงมิใช่เป็นเช่นนั้น
เธอก็ยังสามารถเจอกับคนที่บริสุทธิ์ในทุกมุมโลก
จากผลงานภาพยนตร์ของ “โคลอี้ จ้าว” ที่เกี่ยวกับความอยู่รอดของกลุ่มคนในชายขอบ อันเป็นที่สนใจของชาวโลกนั้น น่าจะเกิดจากคำยืนยันว่า “อุปนิสัยของคนบริสุทธิ์”
ทั้งนี้ ก็เพราะเกิดจากการศึกษาขั้นมูลฐานของเธอที่ได้รับจากบ้านเกิดคือ “จีนปักกิ่ง”
แต่การที่เธอรำลึกถึงคติพจน์ในวัยเยาว์ อย่างน้อยก็ย่อมแสดงว่าเธอไม่ลืมชาติกำเนิด
ในทางตรงกันข้าม รัฐบาลจีนแทนที่จะแสดงความยินดีกับเธอเกี่ยวกับรางวัลออสการ์ แต่กลับแสดงความหมางเมินต่อสตรีร่างเล็ก คนจีนเลือดจีน
เป็นพฤติกรรมใจแคบของรัฐบาลจีน
แม้เธอเคยวิจารณ์เกี่ยวกับรัฐบาลจีน
แต่ก็อยู่ในขอบเขตของระบอบประชาธิปไตย
การที่รัฐบาลจีนมีพฤติการณ์ที่หมางเมินต่อเธอนั้น อาจจะมองว่าเป็นการปล่อยให้เธอเป็น “หญิงชายขอบในสังคมโลก” แต่หาเป็นเช่นนั้นไม่
วันนี้ของ “โคลอี้ จ้าว” ได้ยืนเด่นอย่างท้าทาย
ท้าทายเพราะ “โนแมดแลนด์” คือผลงานของเธอที่ชนะใจคณะกรรมการนานาชาติและเป็นที่ถูกอกถูกใจของผู้ลงคะแนนในแวดวงภาพยนตร์ถึง 9 พันกว่าคน
เมื่อจีนไม่ยอมรับ ชาวเอเชียยอมรับ ถือเป็นชาวเอเชียคนที่ 2 ที่ได้รับรางวัลออสการ์
เป็นศักดิ์ศรีของชาวเอเชีย
สื่อมวลชนสหรัฐรายงานว่า การจัดงานแจกรางวัลออสการ์ปี 2021 เนื่องจากวิกฤตไวรัสระบาด จึงจำต้องปรับลดพิธีการและสถานที่จัดงาน ดังนั้น จึงมีการเปลี่ยนแปลงสถานที่จากโรงละคร “Dolby Hollywdood” ณ ถนนฮอลลีวู้ด ไปยังศูนย์จอด “รถบ้าน” และสถานที่พักอาศัยฮอลลีวู้ดของคนพเนจร เป็นเหตุให้กลุ่มคนดังกล่าวต้องย้ายถิ่นฐานเป็นการชั่วคราว
สมาชิกสภาลอสแองเจลิส ดูเหมือนกินปูนร้อนท้อง จึงได้ออกมาชี้แจงแก้เกี้ยวว่า โรงละครฮอลลีวู้ดมิได้บังคับให้ “คนไร้บ้าน” หลีกทางให้แก่ “รางวัลออสการ์”
แต่ความจริง เหตุการณ์ที่เกิดขึ้นสอดคล้องกับเนื้อหาในภาพยนตร์ “โนแมดแลนด์”
ประเด็นที่จะต้องวินิจฉัยคือ “คนพเนจร” นั้น
มีจำนวนเท่าไหร่ที่เกิดจากเจตนาของตน
และมีจำนวนเท่าไหร่ที่เกิดจากเหตุสุดวิสัย
“วอลสตรีท” ได้วิจารณ์เหตุการณ์ดังกล่าวว่า “ฮอลลีวู้ดไม่มีพื้นที่สำหรับกลุ่มคนพเนจร”
Hollywood: No Land for Nomads
เป็นการประชดประเทียดต่อเหตุการณ์จริงอันน่าอับอายขายหน้าที่เกิดขึ้นในฮอลลีวู้ด
อย่างไรก็ตาม บางโอกาสละครสะท้อนถึงความจริง แต่ความจริงส่วนใหญ่ห่างไกลจากภาพยนตร์ทำนองพเนจร กล่าวอีกนัยหนึ่งคือ ภาพยนตร์ทิ้งห่างจากชีวิตแห่งความเป็นจริง
เป็นเรื่องอัศจรรย์ที่สามารถกระทำได้เฉพาะภาพยนตร์เท่านั้น
ดังนั้น จึงไม่แปลกที่ “ยูน ยอจอง” นักแสดงหญิงชาวเกาหลีใต้ผู้ชนะรางวัลสมทบหญิงได้กล่าวบนเวทีออสการ์ด้วยถ้อยคำที่ซาบซึ้งโดนใจว่า
But tonight you are all forgiven !
ศ.ชยานันต์ ศุกลวณิช
