| ผู้เขียน | สุจิตต์ วงษ์เทศ |
|---|
ไม้จันทน์ มีกลิ่นหอม ได้รับยกย่องเป็นไม้มงคลที่เกี่ยวข้องทั้งความตาย และความไม่ตาย
เกี่ยวข้องความตาย มีหลายอย่าง ดังนี้
- ไม้จันทน์หอม ใช้ประกอบพระโกศกับพระเมรุมาศ ในพระราชพิธีถวายพระเพลิงพระบรมศพพระเจ้าแผ่นดิน และพระศพเจ้านายชั้นสูง
- ท่อนจันทน์ ใช้สำเร็จโทษเจ้านาย
- ดอกไม้จันทน์ ใช้เผาศพตั้งแต่คนชั้นสูงถึงสามัญชน
เกี่ยวข้องความไม่ตาย ได้แก่ แกะเป็นพระพุทธรูป เรียก พระพุทธรูปแก่นจันทน์ และใช้ก่อสร้างอาคารสถานที่มงคลต่างๆ เช่น ตำหนักจันทน์, วังจันทน์, เวียงจันทน์ ฯลฯ
เวียงจัน ได้ชื่อจากไม้จันทน์
เวียงจัน เมืองหลวงของลาว สะกดตามอักขรวิธีลาว ตรงกับอักขรวิธีไทยว่า เวียงจันทน์ หมายถึง เมืองที่มีกำแพงล้อมรอบด้วยไม้จันทน์หอม
ชื่อนี้ไม่ได้ตั้งขึ้นลอยๆ ให้ดูงามเท่านั้น แต่มีนิทานกำกับไว้ด้วยอายุมากกว่า 500 ปีมาแล้ว เขียนเป็นลายลักษณ์อักษรอยู่ในตำนานอุรังคธาตุ ซึ่งเป็นเอกสารเก่าแก่และสำคัญมากของบ้านเมืองดั้งเดิมบริเวณลุ่มน้ำโขง
เวียงจัน ในตำนานอุรังคธาตุ
ชาวนาคนหนึ่งชื่อ บุรีจัน เป็นชายผิวดำ ร่างใหญ่ มีใจเป็นกุศล ชอบทำบุญทำทาน มีอาชีพทำนาอยู่บริเวณที่ได้ชื่อภายหลังว่า “หนองคันแทเสื้อน้ำ”
[คันแท แปลว่า คันนา, เสื้อน้ำ แปลว่า ผีน้ำ]
ด้วยบุญญาธิการ บรรดานาคกับเทวดาพากันเนรมิตเวียงทำด้วยไม้จันทน์ “หอมรอบพระนคร” ให้บุรีจันเป็นเจ้าครอง แล้วเรียกชื่อเมืองว่า “เวียงจันทบุรี”
[สรุปจากหนังสืออุรังคธาตุ (หรือตำนานพระธาตุพนม)]
เวียง เป็นคำในตระกูลไต-ไท หมายถึง บริเวณทั้งหมดที่มีกำแพงล้อมรอบ
จันทน์ มาจากคำบาลีว่า “จนฺทน” (จัน-ทะ-นะ) แปลว่า ต้นจันทน์, ไม้จันทน์ หรือน้ำมันจันทน์ หรือเครื่องหอมกลิ่นจันทน์ (พจนานุกรมบาลี-ไทย ฉบับภูมิพโลภิกขุ พิมพ์ครั้งที่สอง พ.ศ. 2547 หน้า 42)
ยังไม่พบคำบอกเล่าว่าเวียงจันไปเกี่ยวข้องกับพระจันทร์หรือดวงจันทร์ จึงไม่เขียนว่าเวียงจันทร์ ตามที่มีผู้เขียนผิดพลาดบ่อยๆ
