| ผู้เขียน | โกวิท วงศ์สุรวัฒน์ |
|---|
สงครามยูเครน คือสัญญาณ ของการสิ้นสุด ‘จักรวรรดิสุดท้าย’ ของยุโรป
จักรวรรดิ (empire) หมายถึง “กลุ่มชาติรัฐหรือชาติพันธุ์ที่อยู่ภายใต้การปกครองของจักรพรรดิหรืออธิปไตยของรัฐหนึ่งๆ ที่ทรงอิทธิพลเหนือกว่า โดยทั่วไปมีอาณาเขตกว้างใหญ่กว่าราชอาณาจักร” คำว่าจักรวรรดิมาจากภาษาละตินคำว่า “imperium” ที่หมายถึงสายการบังคับบัญชาทางการทหารของรัฐบาลโรมันโบราณ กล่าวคือ รัฐที่มีอาณาจักรอื่นที่มีประชากรและวัฒนธรรมแตกต่างชัดเจนอยู่ภายใต้อิทธิพลอำนาจการปกครอง ซึ่งหมายถึงการครอบงำทางอำนาจการทหารเช่นเดียวกับรัฐทั่วไป พูดง่ายๆ ก็คือจักรวรรดิจะมีโครงสร้างทางการเมืองที่มีวิธีกดขี่บังคับให้อาณาจักรต่างๆ อยู่ใต้อำนาจโดยใช้
กำลังทหารเป็นเครื่องมือนั่นเอง
จักรวรรดิแบ่งออกเป็นจักรวรรดิบนแผ่นดินใหญ่ เช่น จักรวรรดิอาคีเมนิดเปอร์เซีย จักรวรรดิมองโกล จักรวรรดิรัสเซีย ฯลฯ มักจะขยายไปตามอาณาเขตที่ประชิดต่อเนื่องกัน ส่วนจักรวรรดิทางทะเล เช่น จักรวรรดิโปรตุเกส จักรวรรดิอังกฤษ จักรวรรดิฝรั่งเศส ฯลฯ ที่มีอาณาเขตกระจัดกระจายหลวมๆ แต่อยู่ในอำนาจการควบคุมด้วยกำลังทหารกองทัพเรือนั่นเอง
ความจริงประเทศรัสเซียในปัจจุบัน ก็ยังสภาพของจักรวรรดิอยู่นะครับ แม้ว่าจักรวรรดิรัสเซียและสหภาพโซเวียต ซึ่งมีสภาพเป็นจักรวรรดิบนแผ่นดินใหญ่จะล่มสลายไปแล้วก็ตามแต่ประเทศรัสเซียก็ยังคงมีกลุ่มชาติรัฐหรือชาติพันธุ์ที่อยู่ภายใต้การปกครองของรัสเซียคือ ตาตาร์, ยูเครน, ชูวัช, บัชคีร์, เชเชน และอื่นๆ อีกมากมาย ซึ่งชนเผ่าต่างๆ เหล่านี้ส่วนใหญ่นับถือศาสนาอิสลาม และมีประชากรที่นับถือศาสนาพุทธบ้าง อาทิ สาธารณรัฐคัลมืยเคีย (Kalmykia) ที่ตั้งอยู่ทางเหนือของทิวเขาคอเคซัสในยุโรปตะวันออก เป็นภูมิภาคเดียวในยุโรปที่ศาสนาพุทธเป็นศาสนาหลัก เพราะประชากรส่วนใหญ่คือชาวมองโกล ประกอบกับกลุ่มชาติพันธุ์จำนวนมากกระจัดกระจายไปทั่วเขตไซบีเรียซึ่งเป็นดินแดนที่กว้างใหญ่ไพศาลที่ครอบคลุมพื้นที่กว่า 13.1 ล้านตารางกิโลเมตรในขณะที่ทั้งประเทศรัสเซียมีเนื้อที่ทั้งหมด 17,098,246 ตารางกิโลเมตร
ดังนั้นการที่ประธานาธิบดีปูติน และชาวรัสเซียส่วนใหญ่ ยังเข้าใจผิดว่ารัสเซียเป็นประเทศเหมือนประเทศทั่วไปในโลก จึงเป็นการตั้งสถานะของตนเองผิดไป เพราะความจริงแล้วรัสเซีย ยังคงเป็นจักรวรรดิสุดท้ายของยุโรป ที่ยังคงอยู่ภายหลังที่จักรวรรดิจำนวนกว่าครึ่งโหลของยุโรป ได้แก่ จักรวรรดิเยอรมัน จักรวรรดิรัสเซีย จักรวรรดิออตโตมัน และ จักรวรรดิออสเตรีย-ฮังการี และภายหลังสงครามโลกครั้งที่ 2 จักรวรรดิเยอรมันที่ 3 จักรวรรดิอิตาลี จักรวรรดิฝรั่งเศส จักรวรรดิบริติซ จักรวรรดิโปรตุเกส (จักรวรรดิเยอรมันเริ่มจากการเป็นจักรวรรดิทางทะเลก่อน ต่อมาในสมัยนาซีเยอรมันจึงมีการตั้งตนเป็นจักรวรรดิบนแผ่นดินใหญ่ขึ้น)
กระบวนการของการล่มสลายของ (จักรวรรดิ) รัสเซียยุคปัจจุบันเริ่มต้นขึ้นจากความพยายามของการบุกเข้าไปในประเทศยูเครนเมื่อวันที่ 24 กุมภาพันธ์ปีนี้ ซึ่งเปรียบเสมือนกับจักรวรรดิอังกฤษพยายามปราบปรามประเทศไอร์แลนด์ซึ่งอยู่ใกล้ชิดติดกับอังกฤษแถมพูดภาษาอังกฤษอีกด้วยแต่นับถือศาสนาคริสต์ต่างนิกายกัน โดยเริ่มจาก พ.ศ.2234 (ตรงกับสมัยพระเพทราชาแห่งกรุงศรีอยุธยา) ที่อังกฤษจัดการชาวอังกฤษและชาวสกอตแลนด์ที่ถือนิกายโปรเตสแตนต์เป็นจำนวนมากเข้ามาตั้งถิ่นฐานและยึดที่ดิน จึงกลายเป็นปัญหาที่เกิดขึ้นเป็นระยะๆ ตลอดมาในประวัติศาสตร์ไอร์แลนด์ ทำให้เกิดสงครามรบราฆ่าฟันกันนับร้อยๆ ปี
แต่ในที่สุดประเทศไอร์แลนด์ก็ได้เอกราชใน พ.ศ.2465 (ตรงกับสมัย ร.6 แห่งกรุงรัตนโกสินทร์) แต่ก็ยังมีการก่อการร้ายอยู่ในไอร์แลนด์เหนือร่วม 30 ปีจึงสงบลงเมื่อ พ.ศ.2541 โดยจัดให้มีการเลือกตั้งอย่างเปิดเผยและเสรีซึ่งในอนาคตไอร์แลนด์เหนือก็จะกลับเข้าไปรวมกับประเทศไอร์แลนด์แน่นอนเพราะในไอร์แลนด์เหนือมีชาวไอริชมากกว่าชาวอังกฤษและชาวสก๊อตที่อพยพเข้ามาอยู่ในไอร์แลนด์เหนือเมื่อ 300 กว่าปีอยู่แล้ว
ที่สำคัญอีกประการหนึ่งคือ กำลังกองทัพ ซึ่งไม่อาจจะทราบได้ว่ากองทัพของประเทศใดเข้มแข็งจริงๆ จนกว่าจะเกิดสงครามขึ้นจริงๆ เหมือนดังในสงครามโลกครั้งที่ 2 ที่อิตาลีมีแสนยานุภาพเป็นที่เกรงขามมากแต่เมื่อรบกันจริงๆ แล้วกลับแสดงให้เห็นว่ากองทัพอิตาลีวิ่งหนีเก่งที่สุดและมักยอมแพ้ง่ายๆ เป็นกองพันเป็นกรมเลยทีเดียว ซึ่งปรากฏการณ์เช่นนี้ก็แสดงให้เห็นในสงครามยูเครน-รัสเซียขณะนี้ว่า กองทัพรัสเซียนั้นอ่อนยวบและพ่ายแพ้อย่างรวดเร็วเกินคาด
ครับ ! จักรวรรดิในโลกปัจจุบันนั้นพ้นสมัยไปแล้วซึ่งในภายภาคหน้าเราก็คงจะเห็นการล่มสลายของจักรวรรดิรัสเซีย และบรรดารัฐต่างๆ ในภาคตะวันออกของรัสเซียในยุโรปที่เป็นมุสลิมคงแยกตัวออกไป และรัฐในไซบีเรียก็คงจะมีสภาพเหมือนประเทศแคนาดา ออสเตรเลีย และนิวซีแลนด์ ที่มีอาณาเขตกว้างใหญ่แต่มีพลเมืองเบาบาง น่าจะคอยดูนะครับ
โกวิท วงศ์สุรวัฒน์
