| ที่มา | มติชนออนไลน์ |
|---|---|
| ผู้เขียน | สุจิตต์ วงษ์เทศ |
| เผยแพร่ |
นาตาแฮก เป็นคำของคนลุ่มน้ำโขง หมายถึงทำนาจำลองเลียนแบบธรรมชาติย่อส่วน มีน้ำท่าสมบูรณ์ ปักดำกอข้าวขวัญแข็งแรง เพื่อให้นาจริง (ที่จะทำต่อไปในอีกไม่กี่วันข้างหน้า) ได้ผลมั่งคั่งเหมือนนาจำลอง (ตรงกับแรกนาขวัญของคนลุ่มเจ้าพระยา)
ข้าวในนาตาแฮกเป็นข้าวขวัญ หรือข้าวมงคลของชาวนายุคนั้น
[นา คือ พื้นที่ปลูกข้าว, ตา คือ ช่องหรือตารางที่กำหนด, แฮก คือ แรก หรือลำดับที่หนึ่ง]
29 ปี เทคโนโลยีชาวบ้าน จัดงาน มหัศจรรย์พันธุ์ข้าวมงคล พืชผลของพ่อ
Advertisement24-27 พฤศจิกายน 2559 เอ็มซีซีฮอลล์ เดอะมอลล์ บางกะปิ
นาตาแฮก
นาตาแฮก เป็นต้นเค้ารากเหง้าของแรกนาขวัญในปัจจุบัน จิตร ภูมิศักดิ์ อธิบาย ดังต่อไปนี้
“ความเชื่อถือแบบดั้งเดิมเก่าแก่ที่เชื่อว่าถ้าเราจำลองเลียนแบบธรรมชาติขึ้นแล้ว ก็จะบันดาลหรือบังคับให้สิ่งนั้นเกิดขึ้นได้จริงดังใจปรารถนา.
ชาวนาแต่ก่อนเมื่อจะลงมือดำนา จะต้องสร้างนาจำลองขนาดสักหนึ่งตารางเมตรขึ้นก่อน แล้วดำกล้าลงในนานั้นห้าหกกอ นาจำลองนั้นเรียกว่า ตาแรก หรือ ตาแฮก (ตา = ตาราง; แรก คือ แรกเริ่มดำ), ถ้าบำรุงข้าวในตาแรกนั้นได้งาม ข้าวในนาทั้งหมดก็จะงามตามไปด้วย.
นี่คือตัวอย่างหนึ่งของความเชื่อถือดั้งเดิม ที่เชื่อว่ามนุษย์สามารถบังคับธรรมชาติได้ด้วยการจำลองแบบธรรมชาติย่อส่วนลงมาทำด้วยมือของมนุษย์เองก่อน.
ยังมีพิธีกรรมอีกหลายอย่างในชีวิตของชาวนาไทย-ลาว ที่ใช้วิธีจำลองแบบธรรมชาติ เพื่อบังคับให้ธรรมชาติเป็นไปตามแบบที่จำลอง ซึ่งพิธีกรรมเหล่านี้เป็นการบงการ (command) มิใช่ วิงวอน (implore).”
[จากหนังสือ สังคมไทยลุ่มแม่น้ำเจ้าพระยา ก่อนสมัยศรีอยุธยา ของ จิตร ภูมิศักดิ์ สำนักพิมพ์ไม้งาม พิมพ์ครั้งแรก มีนาคม 2526 หน้า 350]
