| ผู้เขียน | สุจิตต์ วงษ์เทศ |
|---|
ออกบวชหนีเกณฑ์ ทำให้วัดมีมากสมัยอยุธยา โดย สุจิตต์ วงษ์เทศ
ชายหนีเกณฑ์ไปบวช ทำให้สมัยอยุธยา มีพระสงฆ์และวัดวาอารามจำนวนมากทั้งวัดหลวงวัดราษฎร์
การเกณฑ์ไพร่สมัยอยุธยา จัดการโดยมูลนาย (เจ้านาย) เพื่อ (1.) ใช้แรงงานทำงานทุกชนิดสนองมูลนายโดยไม่จ่ายค่าทำงาน และ (2.) ใช้เป็นทหารหรือไพร่พลรบเลวในการสงครามโดยไม่ได้รับค่าจ้าง (ถ้าตายในศึกก็ให้แร้งกากินไม่มีเยียวยา)
วัดวาอารามจำนวนมากในอยุธยา ส่วนหนึ่งแสดงความศรัทธาในพุทธศาสนาของสังคมอยุธยา แต่อีกส่วนหนึ่งเป็นหลักฐานให้เห็นการหนีเกณฑ์แรงงานมีมาก เพราะถ้าบวชเป็นพระสงฆ์จะไม่ถูกเกณฑ์ แต่บวชแล้วสึกไปก็โดนเกณฑ์
พบหลักฐานในขุนช้างขุนแผน ตอนเณรแก้ว (พลายแก้ว) ขอลาสึกจากเณรกับสมภารเจ้าวัด ฝ่ายสมภารเตือนเณรแก้วว่าถ้าสึกไปจะถูกสักข้อมือดำเป็นไพร่เกณฑ์ทำงานหนัก ถ้านายรักก็ดีไปไม่ต้องหนักแรง แต่ถ้านายชังก็ต้องถูกใช้งานหนัก มีกลอนเสภาดังนี้
ฆราวาสนี้ชาติมันชั่วนัก จะสึกไปให้เขาสักเอ็งฤๅหวา
ข้อมือดำแล้วระกำทุกเวลา โพล่กับบ่าแบกกันจนบรรลัย
ถ้ามุลนายรักมั่งจะยังชั่ว เอ็นดูตัวหาให้ทำการหนักไม่
แม้นชังก็จะใช้ให้เจ็บใจ เลื่อยไม้ลากซุงสาละพา
นอกจากนั้นยังพบอีกว่าบุคคลที่เป็นข้าพระเลกวัดจำนวนหนึ่งที่พระสงฆ์เกลี้ยกล่อมไว้ใช้งานบำรุงพระศาสนาไม่ต้องถูกเกณฑ์ (เรื่องที่กัลปนาเมืองพัทลุง ในหนังสือ ประชุมพระตำราบรมราชูทิศเมื่อกัลปนา สมัยอยุธยา ภาค 1 สำนักนายรัฐมนตรี พิมพ์ครั้งแรก พ.ศ. 2510)
