| ผู้เขียน | เสถียร จันทิมาธร |
|---|
วิถีแห่งกลยุทธ์ : อ่อน ชนะ แข็ง ถอย ทาง ยุทธศาสตร์ หยั่งพลัง ข้าศึก
ในสมัยชุนชิว แคว้นหลู่กับแคว้นฉีทำศึกกัน ทีแรก หลู่จวงกุง เจ้าผู้ครองแคว้นหลู่จะออกรบโดยไม่รอให้กองทัพฉีอ่อนเปลี้ยเพลียแรง
แต่แล้วถูกเฉากุ้ยยับยั้งไว้
และใช้เข็มมุ่งที่ว่า “ข้าศึกเพลียเราตี” (หมายเหตุ-สำนวนแบบนี้ บทสรุปแบบนี้ คุ้นอย่างยิ่ง)
ก็ได้รบชนะกองทัพแคว้นฉี
เรื่องนี้ได้สร้างการรบอันเลื่องลือที่กองทหารอ่อนรบชนะกองทหารแข็งขึ้นในประวัติศาสตร์การสงครามของจีน
โปรดดูคำบรรยายของ จ่อซิวหมิง นักประวัติศาสตร์ดังนี้
วสันตฤดู ทัพฉีตีเรา พญาจะรบ เฉากุ้ยขอเฝ้า คนถิ่นเดียวกันว่า “พวกขุนนางกินเนื้อ
จัดแจงเรื่องนี้ จักเกี่ยวด้วยดังฤๅ”
เฉากุ้ยว่า “พวกกินเนื้อโง่ บ่อาจคิดการไกลได้”
จึงเข้าเฝ้า ถาม “รบอาศัยใดฤๅ”
พญาว่า “เสื้อผ้าอาหารที่ยังชีพ ไปกล้ารบรา ต้องเอามาแจกคน”
ตอบว่า “การบุญเล็กน้อยบ่ทั่วถึง ราษฎร์ไป่ตามรา”
พญาว่า “บัตรพลีคือสัตว์ หยกแลแพรพรรณไป่กล้าลวงรา ต้องให้สัตย์ซื่อ”
ตอบว่า “ความสัตย์ซื่อเล็กน้อยบ่ได้ความเชื่อถือ เทพยดาไป่ให้พรรา”
พญาว่า “คดีน้อยใหญ่ทั้งปวง แม้อาจสอบความเองทุกราย ต้องให้ได้หลักฐาน”
ตอบว่า “ทำการรบเพื่อราษฎร์ จึ่งทำศึกได้ หากรบขอตาม”
พญาให้ขึ้นรถไปด้วย
รบที่ฉางส้อ พญาจะรัวกลอง กุ้ยว่า “อย่าเพ่อ”
ชาวฉีรัวกลองสามครั้ง กุ้ยว่า “ได้แล้ว”
ผลทัพฉีพ่าย
พญาจะไล่ กุ้ยว่า “อย่าเพ่อ”
ลงดูรอยรถข้าศึก ขึ้นบนคันเท้าแขนรถมอง ว่า “ได้แล้ว”
ก็ไล่ทัพฉีไป
ชนะแล้ว พญาถามเหตุ ตอบว่า “อันการสงครามนั้นอาศัยความอาจหาญ รัวกลองครั้งแรกยังให้ขวัญสู้ ครั้งสอง ขวัญเสื่อม ครั้งสามขวัญสิ้น
เขาสิ้น เราสูง ดังนั้น จึงชนะ
อันแคว้นใหญ่ย่อมยากหยั่งรา กลัวเกลือกซุ่มตีแล ข้าพเจ้าเห็นรอยรถสับสน มองเห็นธงของเขาตกห้อย
ดั่งนั้น จึงไล่ข้าศึกไป”
ด้วยเหตุนี้ “เหมาเจ๋อตง” จึงระบุใน “ปัญหายุทธศาสตร์ในสงครามปฏิวัติของจีน” เมื่อเดือนธันวาคม 1936
ในตอนที่ 3 ว่าด้วยการถอยทางยุทธศาสตร์
สภาพการณ์ในเวลานั้น คือ แคว้นที่อ่อนแอต่อต้านแคว้นที่เข้มแข็ง ในท้องเรื่องนี้ได้ชี้ให้เห็น
การตระเตรียมทางการเมืองเมื่อก่อนรบให้ได้รับความไว้วางใจจากราษฎร
ได้บรรยายถึงที่มั่นที่เป็นผลดีแก่การเปลี่ยนไปสู่การรุกโต้ตอบ ฉางส้อได้บรรยายถึงโอกาสที่เป็นผลดีแก่การเริ่มรุกโต้ตอบ
เวลาที่เขาสิ้น เราสูง
ได้บรรยายถึงโอกาสที่เริ่มตามตี เวลาที่รอยรถสับสนและธงตกห้อยลง แม้ว่าจะเป็นการยุทธ์ที่ไม่ใหญ่โตก็ตาม
เป็นไปตามบทสรุป
การถอยทางยุทธศาสตร์เป็นจังหวะก้าวทางยุทธศาสตร์ที่มีแผนการจังหวะหนึ่งซึ่งกองทหารที่มีกำลังด้อยกว่าใช้
เพื่อรักษากำลังทหารของตน
และรอคอยโอกาสทำลายข้าศึก
เพราะคำนึงถึงข้อที่ว่าตนไม่สามารถตีการรุก ของข้าศึกให้แตกไปได้อย่างรวดเร็ว
เมื่อเผชิญกับการรุกของกองทหารที่มีกำลังเหนือกว่า
ใครบ้างไม่รู้ว่า เวลาที่นักมวย 2 คนสู้กัน นักมวยที่ฉลาดมักจะหย่อนมือให้ก่อน แต่คนโง่กลับทำท่าฮึกเหิม
ปล่อยฝีมือเท่าที่มีอยู่ออกมาเสียหมดตั้งแต่เริ่มแรก
ผลสุดท้ายมักถูกผู้หย่อนมือให้ชกคว่ำไป
ตัวอย่างที่เหมาเจ๋อตงยกมานอกจากการสู้รบระหว่างแคว้นหลู่กับแคว้นฉีในสมัยชุนชิวของจีนแล้ว
ยังเป็นเรื่องจาก “ซ้องกั๋ง” หรือ “สุยหู่จ้วน”
อันเป็นที่รับรู้กันในแวดวงนักอ่านและเมื่อดูจากภาพยนตร์ของชอว์บราเดอร์ว่า “ผู้ยิ่งใหญ่แห่งเขาเหลียงซาน”
นั่นก็คือ
ครูหุงในเรื่อง “สุยหู่จ้วน” จะต่อยหลินชุงที่บ้านไฉจิ้น ร้องตะโกนว่า “มา” “มา” “มา”
ติดๆ กันหลายคำ
ผลสุดท้าย หลินชุงผู้หย่อนมือให้มองจุดอ่อน ของครูหุงออก
เตะทีเดียว ครูหุงก็คว่ำไป
ในประวัติการสงครามของจีน ตัวอย่างจริงของการได้ชัยชนะเพราะสอดคล้องกับหลักการการรุกและการถอยในทางยุทธศาสตร์มีมากมาย
ตัวอย่างอัน “เหมาเจ๋อตง” เห็นว่าน่าศึกษา
ได้แก่ การยุทธ์ที่เฉิงเการะหว่างแคว้นฉู่กับแคว้นฮั่น การยุทธ์ที่คุนหยางลือระหว่างแคว้นชิน
กับแคว้นฮั่น
การยุทธ์ที่กวานตู้ระหว่างอ้วนเสี้ยวกับโจโฉ
การยุทธ์ที่ฉื่อปี้ระหว่างแคว้นหวู่กับแคว้นเว่ย การยุทธ์ที่หยีหลิงระหว่างแคว้นหวู่กับแคว้นลู่
การยุทธ์ที่เฝยสุ่ยระหว่างแคว้นฉินกับแคว้นจิ้น เป็นต้น
การยุทธ์เหล่านี้ล้วนแต่เป็นว่า 2 ฝ่ายแข็ง อ่อน ต่างกัน ฝ่ายอ่อนยอมให้ก้าวหนึ่งก่อน
แล้วรบชนะโดยเป็นฝ่ายลงมือทีหลัง
ต้องเข้าใจด้วยว่า การถอยในทางยุทธศาสตร์สะท้อนให้เห็นเป็นการถอยอย่างมีการตระเตรียม
อย่างมีการวางแผน
แน่นอน ย่อมมิได้เป็นการถอยอย่างที่สำนวนระบุว่า หนียะย่าย พ่ายจะแจ แทบไม่เป็นขบวน
ตรงกันข้าม เมื่อประสบกับการรุกของศัตรูก็เรียนรู้ ทำความเข้าใจ
บทสรุปของเหมาเจ๋อตงก็คือ บทบาททั้งหมดของการถอยทางยุทธศาสตร์อยู่ที่การเปลี่ยนไปสู่การรุกโต้ตอบ
การถอยทางยุทธศาสตร์เป็นเพียงขั้นแรกของการรับทางยุทธศาสตร์
ปมเงื่อนทางยุทธศาสตร์ของทั้งกระบวนอยู่ที่ว่าจะสามารถเอาชนะในขั้นการรุกโต้ตอบซึ่งติดตามมาได้หรือไม่
ในความเป็นจริงอยู่ที่การรุกภายในการถอย
