| ผู้เขียน | สุจิตต์ วงษ์เทศ |
|---|
ภาษาไทยมีกำเนิดในเมืองอโยธยา (จ.พระนครศรีอยุธยา) นอกจากเป็นภาษากลางทางการค้าดินแดนภายในแล้วยังใช้เผยแผ่ศาสนาพุทธเถรวาทแบบลังกา ผลักดันให้ภาษาไทยมีอำนาจทั้งทางศาสนา-การเมือง และทางเศรษฐกิจ-สังคม
ภาษาไทยในที่นี้หมายถึงภาษาพูด มีลักษณะกว้างๆ รวมๆ ดังนี้
(1.) เป็นตระกูลภาษาไท-กะได หรือไท-ไต
(2.) ผสมกลมกลืนภาษาอื่นๆ บริเวณลุ่มน้ำเจ้าพระยา ได้แก่ มอญ-เขมร, ชวา-มลายู, บาลี-สันสกฤต, ลาว ฯลฯ
การเผยแผ่พุทธเถรวาทแบบลังกาใช้ภาษาไทยทั้งภาษาพูดและภาษาเขียน
(ก.) ภาษาพูด ผ่านการเทศน์ของพระสงฆ์
(ข.) ภาษาเขียน ผ่านการเขียนบนสมุดข่อย ด้วยอักษรเขมร (ขอม) ภาษาไทย เรียก “ขอมไทย”
ราชสำนักอโยธยา ใช้ควบคู่กัน 2 ภาษา คือ ภาษาเขมร (อักษรเขมร) หรือภาษาขอม (อักษรขอม) และภาษาไทย
แต่เมื่อไรที่เป็นเอกสารสำหรับอ่านในวงกว้างออกไปทั้งชนชั้นสูงและพระสงฆ์นอกเมืองตามท้องถิ่นห่างไกลก็ใช้ภาษาไทย (อักษรเขมร) เช่น กฎหมาย, โองการแช่งน้ำ, จารึกแสดงบุญญาบารมีของผู้สร้างศาสนสถาน, ตำนาน ฯลฯ โดยเฉพาะเทศน์มหาชาติ
(จากหนังสือ ประวัติศาสตร์แห่งชาติ ของ นิธิ เอียวศรีวงศ์ สำนักงานคณะกรรมการวัฒนธรรมแห่งชาติ พิมพ์ครั้งแรก พ.ศ. 2549 หน้า 46)
เมืองอโยธยาเป็นศูนย์กลางพุทธศาสนาเถรวาทแบบลังกา ซึ่งรับมาโดยผ่านเมืองมอญ-เมืองพุกาม (ในพม่า) และผ่านรัฐสุพรรณภูมิ (สุพรรณบุรี)
เมืองสุโขทัยต้องส่งพระสงฆ์ไปศึกษาเถรวาทแบบลังกาที่เมืองอโยธยา ก่อนจะไปศึกษาต่อแล้วทำพิธีบวชใหม่ (เป็นเถรวาท) ที่ลังกา
ภาษาไทยถูกใช้เผยแผ่เถรวาทแบบลังกา เนื่องเพราะศาสนาเป็นเครื่องมือทางการเมืองตั้งแต่แรกรับพุทธศาสนาเข้าถึงสุวรรณภูมิ ทำให้สถานะของภาษาไทยถูกยกสูงขึ้นในสังคม แล้วถูกใช้เขียนวรรณกรรมหลากหลาย แต่ที่แพร่หลายที่สุด คือ ตำนานและพงศาวดาร ซึ่งได้ต้นแบบจากมหาวงศ์พงศาวดารลังกา
