| ผู้เขียน | พิชญ์ พงษ์สวัสดิ์ |
|---|
ความจริงผมตั้งข้อสังเกตเอาไว้ตั้งแต่ก่อนที่ เสี่ยแป้ง นาโหนด จะออกมาเผยแพร่คลิปที่แสดงว่าตนยังปลอดภัยดี และจะออกมาแฉเรื่องที่เกิดขึ้นทั้งหมด
ผมตั้งข้อสังเกตว่านี่คือบทสะท้อนถึงความเข้าใจเรื่องพัฒนาการของรัฐ และความสัมพันธ์ระหว่างรัฐกับสังคมไทยในปัจจุบัน
เรื่องราวของเสี่ยแป้ง นาโหนด จะเป็นตำนานในวงการรัฐศาสตร์ไปอีกนาน เพราะทำให้เราเข้าใจนัยยะเรื่องของสถานะการดำรงอยู่ และศักยภาพของรัฐไทย
โดยทั่วไปเรามักจะได้รับการพร่ำสอนว่ารัฐ คือสิ่งที่ทรงพลังอำนาจที่สุดในทางการเมือง
แม้กระทั่งเมื่อพูดถึงประชาธิปไตยแล้วบอกว่าประชาชนเป็นที่มาของอำนาจอธิปไตย แต่สุดท้ายแล้วเราก็คาดหวังว่าเมื่อประชาชนเข้าไปมีอำนาจรัฐ ก็จะทำให้รัฐนั้นใช้อำนาจอย่างมีเหตุมีผลขึ้น
หรือแม้ว่ารัฐไทยที่เป็นเผด็จการ เราก็ยังรู้สึกว่ารัฐไทยนั้นทรงอำนาจ เพราะสามารถกดปราบประชาชน รวมทั้งการดำเนินคดีที่ไม่เป็นธรรมได้
ที่ผ่านมาเราจึงศึกษาพัฒนาการของรัฐและความสัมพันธ์กับสังคม ศึกษาโครงสร้างรัฐ พยายามปฏิรูปกฎหมาย ร่างรัฐธรรมนูญ เพื่อเข้าใจเหตุผลแห่งรัฐ เพื่อพัฒนารัฐให้มีประสิทธิภาพ ประสิทธิผล เป็นธรรม หรือศึกษาประวัติศาสตร์การเมือง การเลือกตั้ง พรรคการเมือง ขบวนการทางสังคม รวมกระทั่งประชาสังคม เพื่อให้เกิดการเข้าสู่อำนาจและจัดความสัมพันธ์กับรัฐ
พูดโดยสรุปก็คือ นักทฤษฎีรัฐศาสตร์มักจะสอนให้นักศึกษาและสังคมเชื่อว่า รัฐมีความเป็นเหตุผลและศักดิ์สิทธิ์ ขึ้นกับว่าใคร/อำนาจใดจะเข้ามายึดครองรัฐนั้นได้
หรือแม้แต่ในทฤษฎีที่เชื่อว่ารัฐเป็นผลผลิตที่รอมชอมกันไม่ได้ทางชนชั้น และสุดท้ายเมื่อปฏิวัติเปลี่ยนแปลงสังคมแล้วรัฐอาจสูญสลายไป แต่ก่อนนั้นจะต้องยึดอำนาจรัฐ เร่งเร้าอำนาจรัฐให้เป็นเผด็จการของชนชั้นกรรมาชีพก่อน และเมื่อปรับเปลี่ยนสังคมเศรษฐกิจการเมืองได้แล้วรัฐก็จะสูญสลายไป แนวคิดนี้ก็ยังเชื่อมั่นในพลังอำนาจของรัฐอยู่ดี
ข่าวเรื่องการหนีของเสี่ยแป้งอาจจะสรุปง่ายๆ คือ เป็นผู้ต้องหา โดนจับติดคุก แล้วมาหนีได้ตรงที่ไปรักษาตัวที่โรงพยาบาลนครศรีธรรมราช
ต่อมาก็มีการล่าตัวเสี่ยแป้ง เพราะเสี่ยแป้งหลบหนีเข้าไปในป่า จากนั้นมหกรรมไล่ล่าเสี่ยแป้งก็เริ่มขึ้น ตั้งแต่การระดมกองกำลังของรัฐ การที่รัฐมนตรีว่าการกระทรวงยุติธรรมขึ้นเฮลิคอปเตอร์ตรวจการปฏิบัติงาน
หลังจากผ่านไปหนึ่งเดือน รัฐไม่สามารถจับกุมเสี่ยแป้งได้ แถมเมื่อปลายสัปดาห์ที่แล้วเสี่ยแป้งเผยแพร่คลิปออกมาว่าจะไม่ยอมมอบตัว เพราะไม่ได้รับความเป็นธรรม
เอาเข้าจริงผมอยากจะพาดหัวคอลัมน์วันนี้ว่า รัฐไทยในกรณีของเสี่ยแป้งนั้นเริ่มจากการเป็นผู้ล่า มาสู่ความเป็นรัฐล้มเหลวได้ภายในหนึ่งเดือน
เรื่องที่น่าจะนำมาไล่เรียงเพื่อทำความเข้าใจสถานะของรัฐไทยในสายตาของประชาชนในกรณีของคดีเสี่ยแป้งนี้สนุกสนานมาก
เริ่มจากเรื่องตลกที่เล่ากันผ่านไลน์ว่า “โรงพยาบาลไหนของรัฐบาลรักษาดีที่สุด?”
คำตอบคือ โรงพยาบาลนครศรีธรรมราช เพราะว่ารักษาเสี่ยแป้งวันเดียว เสี่ยแป้ง “หาย (ไป)เลย”
ยังมีการรวบรวมเรื่องที่น่าสนใจของกรณีเสี่ยแป้งก่อนที่จะมีการอัพคลิปล่าสุดที่ปลอดภัยดียังไม่ถูกจับ โดยขอขอบคุณเจ้าของเฟซบุ๊ก Anuchit Nimtalung ในหัวข้อ “ยี่สิบกว่าวัน พันกว่าเรื่อง”
ไล่เรียงมาตั้งแต่
“ทีมล่าเสี่ยแป้ง ถูกผีผู้หญิงหลอกครบชุด” (มติชน)
“ตร.ชุดล่า ‘เสี่ยแป้ง’ ถูกต่อหัวเสือต่อยสาหัส” (Ch7HD)
“ตร.ภาค 8 สับเปลี่ยนกำลัง เผยอุปสรรคไล่ล่า ‘เสี่ยแป้ง’ จนท.ถูกทากรุมกัด เป็นไข้” (เนชั่น)
“จับได้แล้วหนึ่ง ตัวช่วยของเสี่ยแป้ง คอยเห่าช่วยจนหนีรอด” (ทีวีพูล)
“แนะตรวจชะตาวันเกิด ดูฤกษ์ดีๆ ก่อนบุกจับ” (Amarintv Online)
“ขายดีเพราะเสี่ยแป้ง แห่อุดหนุนร้านกาแฟกลางหุบเขา” (Amarintv Online)
“ลือ ‘เสี่ยแป้ง’ เป็นศิษย์วัดเขาอ้อ แช่ว่าน-กินเหนียว คงกระพันชาตรี” (เช้านี้ที่หมอชิต)
“นักข่าวสาธิต กินของสดประทังชีวิตแบบ ‘เสี่ยแป้ง’” (ไทยรัฐนิวส์โชว์)
“เชื่อ ‘เสี่ยแป้ง’ หนีบนเขา มีพรานนำทาง ใช้คาถาปิดป่า ทำให้หาตัวไม่เจอ” (เนชั่น)
“ศิษย์วัดเขาอ้อ ร่วมพิธีกินเหนียว” (ข่าวสด)
“เสี่ยแป้งหลบหนีไปได้ เสริมกำลังชุดหนุมานไล่ล่าตัว” (เรื่องเล่าเช้านี้)
“เขาบรรทัดฝนตกหนัก กระทบปฏิบัติการล่าเสี่ยแป้ง” (ทุบโต๊ะข่าว)
“เกณฑ์ตำรวจทั่วตรัง ล่า ‘เสี่ยแป้ง นาโหนด’ (Ch7HD)
“สุนัข K9 ค้นหา ‘เสี่ยแป้ง นาโหนด’” (Ch7HD)
“ติดสัญลักษณ์ กัน จนท.ล่า ‘เสี่ยแป้ง’ สับสน” (มติชน)
“ยังไม่ตาย จัดเสริมกำลังชุดหนุมาน เฮลิคอปเตอร์ไล่ล่า ‘เสี่ยแป้ง’ บนเขาบรรทัดต่อเนื่อง” (MGR Online)
“เหลือจะเชื่อ คดีเสี่ยแป้งแหกคุก ผบ.เรือนจำได้ตำแหน่งสูงขึ้น แต่ลูกน้องถูกดำเนินคดี” (Spring)
“เสริม 400 จนท. ตีโอบล่า มั่นใจ ‘เสี่ยแป้ง’ ยังซุกป่า” (ข่าว 8)
“ปรับแผนล่า ‘เสี่ยแป้ง’ หลังกระชับพื้นที่ด้านบนยอดเขาไม่เจอ” (เรื่องเล่าเช้านี้)
“วอนซ่อมให้ด้วย ชุดไล่ล่า ‘เสี่ยแป้ง’ ใช้จนถนนพัง” (มติชน)
“นายกฯ เอ๊ะ ผบ.ตร.รู้ได้ยังไง ‘เสี่ยแป้ง’ หนีลงเขาแล้ว) (PPTV HD36)
“พบแมวเปอร์เซีย ในขนำที่ซ่อนตัว ‘เสี่ยแป้ง’” (ไทยรัฐ TV32)
“ชาวบ้านโอดภารกิจล่า ‘เสี่ยแป้ง’ ทำถนนพังกรีดยางไม่ได้ ตื่นกลัว ไม่รู้ใครโจร ใครตำรวจ’ (3Pluse News)
จากที่เห็นการพาดหัวข่าวของสื่อต่างๆ และการนำเสนอข่าวจริงจะพบเรื่องราวที่น่าสนใจจำนวนมากว่าความสนใจความคืบหน้า และความไม่คืบหน้าของการไล่จับเสี่ยแป้งเป็นเรื่องที่สนุกพอๆ กัน
และซ้ำเข้าไปอีกก็คือ การจับไม่ได้เป็นข่าวที่ประชาชนสนใจ และก็มีเรื่องราวที่แตกไปเป็นเส้นเรื่องย่อยได้มากมายไปหมด
จนทำให้ข่าวการไล่จับและยังจับเสี่ยแป้งไม่ได้กลายเป็นข่าวชาวบ้าน และข่าว (ที่) บันเทิงยิ่ง โดยเฉพาะในเนื้อข่าวนั้นความสนุกในการรายงานข่าวของสื่อจะมีท่วงทำนองประเภทที่ว่า “ชาวบ้านเล่าว่า…” ไปเรื่อยๆ
สุดท้ายแล้ว ความศักดิ์สิทธิ์ของเทือกเขา พลังของศาสนา/พิธีกรรม พลังท้องถิ่น ปะทะกับรัฐสมัยใหม่ที่อ้างว่าทรงประสิทธิภาพ และผูกขาดความรุนแรงได้
ความซับซ้อนของเรื่องเล่าที่ปะปนไปกับความเป็นจริงไม่ได้ถูกเล่าในระดับตำนานเท่านั้น แต่เป็นเรื่องเล่าที่ถูกนำมาถ่ายทอดโดยสื่อสมัยใหม่
และยิ่งเห็นว่ารัฐไทยไม่ได้มีความแข็งแกร่งและทรงประสิทธิภาพอะไรเลย
สุดท้ายข่าวก็ไม่ใช่มีแต่ความลึกลับและศักดิ์สิทธิ์ของท้องถิ่น ซึ่งเป็นอำนาจที่รัฐผู้ขาด ทำลาย และท้าทาย ไม่ได้จะตอกย้ำความอ่อนแอของรัฐไทย
ในโลกปัจจุบันข่าวยังครอบคลุมไปถึงการรายงานความเดือดร้อนของชาวบ้านในวิถีชีวิตประจำวันของพวกเขาที่รัฐเข้ามาสร้างความวุ่นวายมากกว่าเข้ามาบำบัดทุกข์บำรุงสุข
ข่าวล่าสุดในเช้าวันอาทิตย์ในรายการเรื่องเล่าเสาร์อาทิตย์ถึงกับนำเสนอการสัมภาษณ์ความเห็นของชาวบ้าน ที่บอกว่าหลังจากที่เสี่ยแป้งออกมาแสดงความเห็นในคลิปว่าเขาไม่ได้รับความเป็นธรรม ไม่มอบตัว และในตอนปะทะกันกับเจ้าหน้าที่เขาจงใจไม่ทำร้ายเจ้าหน้าที่เพราะคิดถึงหัวอกเจ้าหน้าที่ว่ามีเมียมีลูก
ข่าวเช่นนี้ทำให้ชาวบ้านโล่งใจ เลิกกลัวเสี่ยแป้ง เพราะเชื่อว่าการที่เสี่ยแป้งไม่ยิงตำรวจ เสี่ยแป้งก็ไม่น่าจะยิงประชาชน และจะไม่โหดร้ายกับชาวบ้าน
เอาเข้าจริงในทรรศนะของผม คงต้องขอบคุณเสี่ยแป้งมากกว่าสื่อด้วยซ้ำ ที่การออกมาแถลงว่าเขาไม่ทำร้ายตำรวจ แต่จะไม่มอบตัวเพราะเขาไม่ได้รับความเป็นธรรม มีความพยายามของเจ้าหน้าที่รัฐที่จะปิดปากเขา และได้เริ่มเปิดชื่ออัยการ และเจ้าหน้าที่ตำรวจหลายคนที่กำลังมีมลทินในเรื่องนี้
เพราะดูเหมือนว่าเสี่ยแป้งจะยังเชื่อมั่นศรัทธาในพลังอำนาจของรัฐไทยสมัยใหม่ มากกว่าชาวบ้านและสื่อเสียอีก
แม้ว่าเสี่ยแป้งในวันนี้จะเป็นผู้ต้องหาหลบหนีคดีก็ตาม…
(หมายเหตุ แรงบันดาลใจของงานเขียนสัปดาห์นี้มาจากการอ่านบทสัมภาษณ์ของ Michael Taussig เมื่อ 2005 แบบไม่รู้เรื่องรู้ราว ใครสนใจไปอ่านต่อได้ที่ The Magic of the State: An Interview with Michael Taussig ใน cabinetmagazine.org. Summer 2005)
