สุจิตต์ วงษ์เทศ : แยงกี้ในสงครามเวียดนาม ลักลอบประติมากรรมสำริด

ปราสาทไปรบัด ตั้งอยู่บนยอดภูเขาไฟไปรบัด อ. ประโคนชัย ต่อเนื่อง อ. ละหารทราย จ. บุรีรัมย์

ประติมากรรมสำริดจากไทย ถูกลักลอบไปช่วงต้นสงครามเวียดนาม น่าเชื่อว่าคราวเดียวกับทับหลังนารายณ์บรรทมสินธุ์จากปราสาทพนมรุ้ง
ในวงการค้าของเก่า เล่าปากต่อปากว่าประติมากรรมสำริดนับร้อยองค์อยู่ในปราสาทไปรบัด (หรือปลายบัด) อ. ประโคนชัย จ. บุรีรัมย์ ขณะนั้นอยู่ในสภาพสมบูรณ์เป็นส่วนมาก เพราะคนเข้าถึงยากมาก
พ.ศ. 2507 ช่วงต้นสงครามเวียดนาม มีทหารกลุ่มหนึ่งทั้งไทยและฝรั่ง ใช้สายลวดสะลิงขนาดใหญ่ฉุดส่วนยอดปราสาทให้พังทะลาย แต่ไม่สำเร็จ เลยเอาระเบิดวางจึงพังเพ แล้วขนได้ประติมากรรมสำริดนับหลายร้อย จากนั้นไปโผล่ในยุโรปราว 300 องค์
คำบอกเล่านี้ผมได้ยินเมื่อคราวติดตามเรื่องทับหลังนารายณ์บรรทมสินธุ์ แม้จะหาพยานหลักฐานยืนยันไม่ได้ เชื่อไม่ได้ แต่น่าฟัง
เพราะช่วงสงครามเวียดนาม บริเวณนั้นเป็นเขตสีชมพู ค่อนข้างไปทางสีแดง (หมายถึงเขตคอมมิวนิสต์ยึดครอง) อยู่นอกกฎกติกาสากล ดังนั้นอะไรๆ ก็เกิดขึ้นได้ และเคยมีตัวอย่างเกิดขึ้นจริง สถานการณ์ตอนนั้นมีลำดับกว้างๆ อย่างง่ายๆ ต่อไปนี้
พ.ศ. 2501 เดือนกรกฎาคม ไทยเปิดถนนมิตรภาพสู่อีสาน สร้างด้วยทุนสนับสนุนจากสหรัฐ ครั้น 20 ตุลาคม (ปีนั้นเอง) จอมพล สฤษดิ์ ธนะรัชต์ ปฏิวัติ (ตัวเอง)
พ.ศ. 2503 เดือนมีนาคม ไทยเปิดฐานทัพอากาศ 3 แห่งในอีสาน โดยสหรัฐหนุนหลังได้แก่ นครราชสีมา, อุดรธานี, อุบลราชธานี
พ.ศ. 2504 สหรัฐเข้าสู่สงครามเวียดนามอย่างเป็นทางการ (ถ้าไม่เป็นทางการ ก็เข้าอยู่เบื้องหลังก่อนนั้นนานแล้ว) สร้างถนนไฮเวย์ขนระเบิดจากตะวันออกสู่อีสาน
พ.ศ. 2507 สหรัฐส่งทหารอเมริกันตั้งฐานทัพในไทยไปทิ้งระเบิดเพื่อนบ้าน ปีนี้เอง ประติมากรรมสำริดนับร้อยๆ จากปราสาทไปรบัด อ.ประโคนชัย จ.บุรีรัมย์ ถูกขนไปไหนก็ไม่รู้ แต่จะไปโผล่ที่ยุโรปและอเมริกา

QR Code
เกาะติดทุกสถานการณ์จาก Line@matichon ได้ที่นี่
Line Image