| ผู้เขียน | โกวิท วงศ์สุรวัฒน์ |
|---|
โช้กพอยต์ทางภูมิรัฐศาสตร์ (Geopolitical Chokepoints) คือบริเวณที่เป็นจุดยุทธศาสตร์สำคัญในเส้นทางคมนาคมระหว่างประเทศซึ่งมีบทบาทสำคัญต่อการขนส่งสินค้า การเดินเรือที่เส้นทางการคมนาคมถูกบีบให้แคบลงและความมั่นคงของภูมิภาค โดยโช้กพอยต์เหล่านี้มักจะเป็นพื้นที่ที่เส้นทางคมนาคมถูกบีบให้แคบลง เช่น ช่องแคบ ทางผ่านหรือจุดตัดของเส้นทางการค้าหรือการเดินเรือที่สำคัญ
ตัวอย่างโช้กพอยต์ที่สำคัญเช่นช่องแคบมะละกา (Strait of Malacca) ที่ตั้งอยู่ระหว่างไทย มาเลเซีย อินโดนีเซีย และสิงคโปร์ เป็นเส้นทางเดินเรือที่เชื่อมมหาสมุทรอินเดียกับมหาสมุทรแปซิฟิกเป็นหนึ่งในเส้นทางเดินเรือที่มีการขนส่งน้ำมันมากที่สุดในโลก
คลองสุเอซ (Suez Canal) เชื่อมทะเลเมดิเตอร์เรเนียนกับทะเลแดงเป็นเส้นทางสำคัญในการขนส่งระหว่างยุโรปกับเอเชีย และช่องแคบฮอร์มุซ (Strait of Hormuz) เป็นเส้นทางเดินเรือที่สำคัญในการขนส่งน้ำมันจากตะวันออกกลางมีบทบาทสำคัญต่อความมั่นคงด้านพลังงานโลก ส่วนช่องแคบบอสฟอรัสและดาร์ดาแนลส์ (Bosporus and Dardanelles) เชื่อมทะเลดำกับทะเลเมดิเตอร์เรเนียนมีความสำคัญต่อการค้าของประเทศในยุโรปตะวันออกและรัสเซีย
การควบคุมโช้กพอยต์เหล่านี้มักมีบทบาทในความสัมพันธ์ระหว่างประเทศ ประเทศที่ควบคุมโช้กพอยต์สามารถกำหนดกฎเกณฑ์หรือข้อตกลงที่ส่งผลต่อการค้าระหว่างประเทศในกรณีเกิดความขัดแย้ง โช้กพอยต์ก็จะกลายเป็นจุดยุทธศาสตร์ที่ฝ่ายต่างๆ พยายามเข้าควบคุม ดังนั้น โช้กพอยต์ทางภูมิรัฐศาสตร์จึงเป็นตัวอย่างสำคัญที่สะท้อนให้เห็นถึงความเชื่อมโยงระหว่างภูมิศาสตร์ การเมือง และเศรษฐกิจในเวทีโลก
คราวนี้มาพูดถึงหมู่เกาะอันดามันและนิโคบาร์ของอินเดียซึ่งอยู่ห่างจากแผ่นดินใหญ่อินเดียถึง 1,813 กิโลเมตร จะไม่ใช่โช้กพอยต์ในนิยามดั้งเดิมเหมือนช่องแคบมะละกา แต่พื้นที่นี้มีความสำคัญในแง่ของการควบคุมและเฝ้าระวังเส้นทางการเดินเรือที่สำคัญในภูมิภาค การไปตั้งฐานทัพและการพัฒนาโครงสร้างพื้นฐานบนหมู่เกาะนี้ช่วยเสริมความมั่นคงและอิทธิพลของอินเดียในมหาสมุทรอินเดียและบริเวณใกล้เคียง โดยเฉพาะทางช่องแคบมะละกาเนื่องจากเรือบรรทุกสินค้าเรือผ่านเส้นทางนี้กว่า 84,000 ลำ สินค้าจากจีน ญี่ปุ่น เกาหลีใต้ และประเทศอื่นๆ ส่งไปยังตะวันออกกลางและยุโรปต้องใช้ช่องแคบมะละกา รวมถึงการขนส่งน้ำมันดิบจากตะวันออกกลางมายังเอเชียและที่ไกลออกไป 40% ของการค้าโลกใช้ช่องแคบมะละกา
ความต้องการน้ำมันของญี่ปุ่น 80% ผ่านเส้นทางนี้ เช่นเดียวกับจีนซึ่งนำเข้าน้ำมันเกือบทั้งหมด และนำเข้าธัญพืชจำนวนมาก หากอินเดียบล็อกเส้นทางการเดินเรือบรรทุกน้ำมันจากตะวันออกกลางที่จะผ่านเข้าไปยังช่องแคบมะละกาได้ก็จะเพิ่มอิทธิพลของอินเดียขึ้นอย่างมหาศาล
สถานที่ตั้งของหมู่อันดามันและนิโคบาร์ทำให้อินเดียสามารถปิดช่องแคบมะละกาได้หากเกิดความขัดแย้งกับสาธารณรัฐประชาชนจีน
หมู่เกาะอันดามันและนิโคบาร์ของอินเดีย ถือเป็นพื้นที่ที่มีความสำคัญทางภูมิรัฐศาสตร์ในลักษณะของ พื้นที่ยุทธศาสตร์ (Strategic Location) แม้ไม่ได้เป็นโช้กพอยต์ในความหมายคลาสสิกเช่นช่องแคบที่มีการบีบอัดเส้นทางการคมนาคม อย่างไรก็ตาม
หมู่เกาะนี้ตั้งอยู่ในบริเวณที่มีบทบาทสำคัญต่อการควบคุมเส้นทางการเดินเรือระหว่างมหาสมุทรอินเดียและแปซิฟิก โดยเฉพาะใกล้กับช่องแคบมะละกา ซึ่งเป็นโช้กพอยต์ที่สำคัญระดับโลกเพราะหมู่เกาะอันดามันและนิโคบาร์ของอินเดียตั้งอยู่ใกล้ช่องแคบมะละกา (Strait of Malacca) หมู่เกาะตั้งอยู่ทางตะวันออกของมหาสมุทรอินเดียและอยู่ใกล้กับช่องแคบมะละกา ซึ่งเป็นเส้นทางขนส่งสินค้าที่สำคัญที่สุดแห่งหนึ่งของโลก โดยเฉพาะน้ำมันและก๊าซธรรมชาติการควบคุมกิจกรรมในหมู่เกาะนี้ช่วยให้อินเดียสามารถเฝ้าระวังเส้นทางการคมนาคมในช่องแคบมะละกาได้
นอกจากนี้หมู่เกาะอันดามันและนิโคบาร์ช่วยเสริมกำลังทางทะเลของอินเดียในมหาสมุทรอินเดีย ซึ่งเป็นพื้นที่ที่มีการแข่งขันระหว่างมหาอำนาจ เช่น จีน สหรัฐอเมริกา และอินเดีย โดยฐานทัพเรือและสนามบินที่ตั้งอยู่ในหมู่เกาะเหล่านี้ช่วยให้อินเดียสามารถปฏิบัติการทางทหารได้อย่างรวดเร็วในภูมิภาคและอินเดียสามารถใช้หมู่เกาะนี้เป็นจุดเฝ้าระวังต่อการขยายอิทธิพลของจีนในมหาสมุทรอินเดีย โดยเฉพาะโครงการท่าเรือและโครงสร้างพื้นฐานในประเทศใกล้เคียง เช่น ศรีลังกาและเมียนมา
หมู่เกาะนี้ยังมีบทบาทในการเชื่อมต่ออินเดียกับประเทศในภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ ซึ่งเป็นส่วนหนึ่งของความพยายามส่งเสริมความร่วมมือทางเศรษฐกิจและความมั่นคงในภูมิภาค
โกวิท วงศ์สุรวัฒน์
