| ผู้เขียน | โกวิท วงศ์สุรวัฒน์ |
|---|
เกาะกรีนแลนด์ ตั้งอยู่ในมหาสมุทรอาร์กติก ทางด้านตะวันตกเฉียงเหนือของทวีปยุโรป และทางด้านตะวันออกเฉียงเหนือของประเทศแคนาดา ซึ่งถือว่าเป็นดินแดนเหนือสุดของโลก และอยู่ในทวีปอเมริกาเหนือกรีนแลนด์ มีพื้นที่ทั้งหมดประมาณ 2,166,086 ตารางกิโลเมตร ซึ่งถือได้ว่าเป็นเกาะที่ใหญ่ที่สุดในโลก แต่มีประชากรเพียง 59,000 คนเท่านั้น แม้ว่ากรีนแลนด์จะมีพื้นที่กว้างใหญ่แต่ไม่ได้เป็นประเทศเอกราชนะครับ เพราะกรีนแลนด์อยู่ในฐานะเป็นดินแดนปกครองตนเอง (อาณานิคม) ของประเทศเดนมาร์ก (ประเทศในยุโรปเหนือมีประชากรเพียง 5,870,000 คน มีเนื้อที่เพียง 42,933 ตารางกิโลเมตร) มีอำนาจในการปกครองตนเอง มีนายกรัฐมนตรีเป็นหัวหน้ารัฐบาล แต่ยังคงไม่มีอำนาจในด้านต่างประเทศและการทหาร
ประธานาธิบดีโดนัลด์ ทรัมป์ แห่งสหรัฐอเมริกา เมื่อครั้งที่เขาเป็นประธานาธิบดีสมัยแรก ใน พ.ศ.2562 ได้เสนอต่อเดนมาร์กว่าจะซื้อเกาะกรีนแลนด์จากเดนมาร์ก แม้ข้อเสนอของทรัมป์จะไม่ได้รับการตอบรับ แต่เหตุการณ์นี้แสดงให้เห็นถึงความสำคัญของกรีนแลนด์ในสายตาของสหรัฐอเมริกา
จนกระทั่งโดนัลด์ ทรัมป์ ได้เป็นประธานาธิบดีแห่งสหรัฐอเมริกาอีกครั้งใน พ.ศ.2568 ก็ได้รื้อฟื้นความสนใจในการซื้อเกาะกรีนแลนด์จากเดนมาร์กอีก โดยเมื่อต้นเดือน ม.ค.2568 ที่ผ่านมา โดนัลด์ ทรัมป์ จูเนียร์ ลูกชายของโดนัลด์ ทรัมป์ ยังเดินทางไปเยือนกรีนแลนด์ แสดงนัยยะถึงความตั้งใจของบิดาของเขาในการซื้อเกาะกรีนแลนด์ให้ได้ แม้ว่าทั้งกรีนแลนด์และเดนมาร์กจะยืนยันว่า กรีนแลนด์ไม่ใช่สินค้าที่จะซื้อขายได้ก็ตาม
เกาะกรีนแลนด์ มีบทบาทสำคัญในเชิงภูมิรัฐศาสตร์และกลายเป็นจุดสนใจของมหาอำนาจระดับโลก โดยเฉพาะสหรัฐอเมริกา เพราะตั้งอยู่ระหว่างอเมริกาเหนือและยุโรป และทรัพยากรธรรมชาติที่มีอยู่อย่างมหาศาล กรีนแลนด์ได้กลายเป็นองค์ประกอบสำคัญในยุทธศาสตร์ความมั่นคงและเศรษฐกิจของสหรัฐอเมริกาอย่างใหญ่หลวงถึง 5 ประการดังนี้
1) ตำแหน่งยุทธศาสตร์ของกรีนแลนด์ : กรีนแลนด์ตั้งอยู่ในมหาสมุทรอาร์กติกระหว่างทวีปอเมริกาเหนือและยุโรป ซึ่งทำให้มันกลายเป็นจุดยุทธศาสตร์สำคัญที่สหรัฐอเมริกาไม่สามารถมองข้ามได้ การเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศที่ทำให้น้ำแข็งในอาร์กติกละลาย ได้เปิดเส้นทางเดินเรือใหม่ที่มีศักยภาพในการลดระยะเวลาการเดินทางระหว่างเอเชียและยุโรปผ่านขั้วโลกเหนือ กรีนแลนด์จึงเป็นด่านสำคัญที่สามารถใช้ควบคุมเส้นทางการเดินเรือเหล่านี้
นอกจากนี้ สหรัฐอเมริกายังมีฐานทัพ Thule Air Base ตั้งอยู่ในกรีนแลนด์ ซึ่งเป็นฐานทัพที่ตั้งอยู่ทางเหนือสุดของประเทศ ฐานทัพแห่งนี้ถูกสร้างขึ้นในช่วงสงครามเย็น และยังคงมีความสำคัญในปัจจุบันในฐานะจุดยุทธศาสตร์สำหรับระบบป้องกันภัยทางอากาศ การเฝ้าระวังอวกาศ และการตรวจจับขีปนาวุธ ความสามารถของฐานทัพนี้ช่วยให้สหรัฐสามารถตอบสนองต่อภัยคุกคามจากรัสเซียและประเทศอื่นๆ ในภูมิภาคอาร์กติกได้อย่างมีประสิทธิภาพ
2) ความมั่นคงในภูมิภาคอาร์กติก : ภูมิภาคอาร์กติกกำลังกลายเป็นเวทีแข่งขันที่สำคัญระหว่างมหาอำนาจ เช่น สหรัฐอเมริกา รัสเซีย และจีน การละลายของน้ำแข็งขั้วโลกไม่เพียงแต่เปิดเส้นทางเดินเรือใหม่ แต่ยังเผยให้เห็นทรัพยากรธรรมชาติที่มีมูลค่ามหาศาล เช่น น้ำมัน ก๊าซธรรมชาติ และแร่ธาตุสำคัญ ซึ่งก่อนหน้านี้แผ่นดินนี้ถูกปกคลุมด้วยน้ำแข็งทำให้การขุดค้นทรัพยากรสะดวกขึ้น กรีนแลนด์ ซึ่งมีพื้นที่ครอบคลุมส่วนหนึ่งของอาร์กติกจึงเป็นจุดยุทธศาสตร์สำคัญในการเฝ้าระวังและปกป้องผลประโยชน์ของสหรัฐอเมริกา ในภูมิภาคนี้เนื่องจากรัสเซียได้เพิ่มกิจกรรมทางทหารในอาร์กติกอย่างต่อเนื่อง รวมถึงการสร้างฐานทัพใหม่และการส่งเรือดำน้ำลาดตระเวนในบริเวณนี้ ขณะที่จีนได้แสดงความสนใจในอาร์กติกผ่านการลงทุนในโครงสร้างพื้นฐานและการสำรวจทรัพยากรธรรมชาติ สหรัฐอเมริกาจึงต้องการกรีนแลนด์เป็นจุดยุทธศาสตร์สำคัญในการตรวจสอบและตอบสนองต่อการเคลื่อนไหวของคู่แข่งเหล่านี้
3) ทรัพยากรธรรมชาติและความมั่นคงด้านเศรษฐกิจ: หนึ่งในเหตุผลสำคัญที่สหรัฐให้ความสนใจในกรีนแลนด์คือทรัพยากรธรรมชาติที่มีอยู่มากมาย โดยเฉพาะแร่หายากซึ่งเป็นวัตถุดิบสำคัญในการผลิตเทคโนโลยีสมัยใหม่ อาทิ อุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์ แบตเตอรี่สำหรับยานพาหนะไฟฟ้าและอาวุธยุทโธปกรณ์ ปัจจุบันจีนเป็นผู้ผลิตแร่หายากรายใหญ่ของโลก ซึ่งทำให้สหรัฐอเมริกาต้องพึ่งพาการนำเข้าจากจีนในปริมาณมาก ดังนั้น การเข้าถึงทรัพยากรในกรีนแลนด์จะช่วยลด หรือเลิกการพึ่งพานี้ให้กับสหรัฐอเมริกาได้
ยิ่งไปกว่านั้น การเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศยังเปิดโอกาสให้มีการสำรวจและสกัดน้ำมันและก๊าซธรรมชาติในบริเวณใกล้เคียงกรีนแลนด์ ซึ่งเป็นแหล่งพลังงานสำรองที่มีศักยภาพสูง สหรัฐอเมริกายังมีความต้องการที่จะปกป้องและพัฒนาแหล่งพลังงานเหล่านี้เพื่อรักษาความมั่นคงด้านพลังงานในระยะยาว
4) การควบคุมเส้นทางขั้วโลกเหนือ : การละลายน้ำแข็งในอาร์กติกทำให้เส้นทางเดินเรือสำคัญเปิดตัวขึ้น เช่น เส้นทางตะวันตกเฉียงเหนือ (Northwest Passage) และเส้นทางเหนือรัสเซีย (Northern Sea Route) เส้นทางเหล่านี้ช่วยลดระยะเวลาการเดินเรือระหว่างยุโรปและเอเชียได้อย่างมาก และมีศักยภาพที่จะกลายเป็นเส้นทางการค้าหลักในอนาคต กรีนแลนด์จึงเป็นจุดยุทธศาสตร์สำคัญสำหรับสหรัฐอเมริกาในการควบคุมและเฝ้าระวังเส้นทางเหล่านี้
นอกจากนี้ การควบคุมเส้นทางเดินเรือในอาร์กติกยังช่วยป้องกันการแผ่ขยายอิทธิพลของรัสเซียและจีนในภูมิภาคนี้ สหรัฐอเมริกาได้แสดงความกังวลเกี่ยวกับการเคลื่อนไหวของทั้งสองประเทศในอาร์กติก และกรีนแลนด์มีบทบาทสำคัญในยุทธศาสตร์ของสหรัฐอเมริกาในการป้องกันภัยคุกคามเหล่านี้
5) ความร่วมมือกับพันธมิตรนาโต : กรีนแลนด์เป็นส่วนหนึ่งของอาณาจักรเดนมาร์ก ซึ่งเป็นสมาชิกขององค์การสนธิสัญญาป้องกันแอตแลนติกเหนือ (NATO) ความสัมพันธ์ใกล้ชิดระหว่างสหรัฐอเมริกากับเดนมาร์กทำให้กรีนแลนด์กลายเป็นส่วนสำคัญในยุทธศาสตร์ความมั่นคงระดับโลกของ
นาโต โดยเฉพาะในภูมิภาคอาร์กติกทำให้การมีฐานทัพ Thule Air Base ในกรีนแลนด์ช่วยเสริมสร้างความมั่นคงให้กับทั้งสหรัฐอเมริกาและพันธมิตรนาโต นอกจากนี้สหรัฐอเมริกายังสนับสนุนการวิจัยและพัฒนาโครงการที่เกี่ยวข้องกับการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศในอาร์กติก ซึ่งช่วยสร้างความร่วมมือระหว่างประเทศในภูมิภาคนี้
โดยสรุปกรีนแลนด์มีความสำคัญอย่างยิ่งต่อสหรัฐอเมริกาในหลายมิติ ตั้งแต่ด้านความมั่นคงทางทหาร การควบคุมเส้นทางเดินเรือในอาร์กติก การเข้าถึงทรัพยากรธรรมชาติ ไปจนถึงการเสริมสร้างความสัมพันธ์กับพันธมิตรในยุโรปและนาโต การเปลี่ยนแปลงภูมิรัฐศาสตร์ในภูมิภาคอาร์กติกและความท้าทายจากมหาอำนาจคู่แข่ง เช่น รัสเซียและจีน ทำให้กรีนแลนด์กลายเป็นศูนย์กลางที่สำคัญในการกำหนดยุทธศาสตร์ระยะยาวของสหรัฐอเมริกา
ในอนาคต ความสัมพันธ์ระหว่างสหรัฐอเมริกากับกรีนแลนด์และเดนมาร์กจะยังคงมีบทบาทสำคัญต่อภูมิรัฐศาสตร์โลก โดยเฉพาะในบริบทของการแข่งขันเพื่อครอบครองทรัพยากรธรรมชาติ การควบคุมเส้นทางการค้า และการรักษาเสถียรภาพในภูมิภาคอาร์กติก ซึ่งกำลังกลายเป็นพื้นที่ยุทธศาสตร์ที่สำคัญในศตวรรษที่ 21
โกวิท วงศ์สุรวัฒน์
